پایان بازسازی ایوان حرم امام جواد

ناطقان: به نقل از روابط عمومی ستاد بازسازی عتبات عالیات، ایوان تاریخی باب‌القریش که میراثی ارزشمند از هنر و معماری ایرانی و اسلامی است، در قسمت غربی صحن حرم مطهر امامین جوادین (ع) قرار دارد. متخصصان ستاد بازسازی عتبات عالیات در بررسی‌های کارشناسی برای آغاز عملیات مرمت و بهسازی، متوجه می‌شوند که نمای این ایوان تاریخی در ادوار گذشته آئینه‌کاری مقرنس و پیش از آن کاشی‌کاری بوده است که در طراحی جدید، مقرنس‌های آئینه‌کاری گذشته جای خود را به طرح‌های جدیدی از مقرنس‌های مسی با پوشش طلا داده است.

در ایوان جدید باب‌القریش که اکنون در آستانه رونمایی قرار دارد، بیش از  ۳ هزار و ۵۰۰ قطعه به‌کار  رفته که جلوه‌ای از چندین هنر ایرانی و اسلامی شامل معماری، گچ‌بری، گره چینی، مقرنس، میناکاری، خطاطی، قلمزنی و طلاکاری است. حدود ۳۰ استادکار برجسته در کار بهسازی و ساخت این ایوان باشکوه مشارکت داشته‌اند.

ارتفاع ایوان تاریخی باب‌القریش در حدود ۹ متر و دهنه‌ی ورودی آن حدود ۴.۸ متر است.

بررسی‌های دقیق‌ کارشناسی نشان می‌دهد که قدمت کاشی‌کاری‌های ایوان به حدود سال ۱۳۳۲ هجری قمری و دوره قاجار برمی‌گردد. در برخی از کاشی‌کاری‌های سایر نقاط صحن مطهر نیز نام ناصرالدین شاه به وضوح قابل مشاهده است که مؤید قدمت تاریخی این سازه و نقش استادکاران و هنرمند ایرانی در ساخت آن است.

تولیت حرم مطهر امام جواد (ع) با توجه به آسیب‌هایی که به نمای ایوان باب القریش وارد شده بود و نیز لزوم هماهنگی میان دو ایوان باب المراد و باب القریش، درخواست بازسازی، مرمت و طلاکاری این ایوان را به ستاد بازسازی عتبات ارائه می‌کند و به این ترتیب پروژه مرمت و طلاکاری این ایوان تاریخی در دستورکار معاونت صنعتی و هنری ستاد بازسازی عتبات عالیات قرار می‌گیرد.

در سال‌های گذشته، ایوان «باب المراد» که در نقطه قرینه با ایوان باب‌القریش و در ضلع شرقی حرم مطهر واقع شده، به دست متخصصان ستاد بازسازی عتبات عالیات مرمت و بهسازی و با نمای طلا تزیین شده بود.

کار باز طراحی ایوان توسط مهندس احمد احمدی فاخر و زیر نظر مهندس محمد کریمی، معاون صنعتی و هنری ستاد بازسازی عتبات عالیات صورت می‌گیرد. براساس طراحی جدید، مقرنس‌های آئینه‌کاری گذشته جای خود را به طرح‌های جدیدی از مقرنس‌های مسی که با طلا آبکاری شده است، می‌دهد.

استادکاران و هنرمندان ایرانی برای ساخت این مقرنس از روش قالب معکوس گچی که توسط استاد حسین شیخی ساخته شده است، استفاده می‌کنند. کار ساخت و مونتاژ قطعات مقرنس‌ مسی که بر روی قالب گچی ساخته شده، توسط استادکارانی چون استاد پاکدل، عمادیان و نباتی در مشهد مقدس صورت گرفته است.

پس از اتمام مراحل ساخت در ایران، قطعات مسی به کاظمین منتقل و توسط تیم آب‌کاری به مدیریت دکتر حسینی، با لایه‌ی نازکی از طلا به ضخامت حدود ۱۲ میکرون پوشش داده می‌شود و توسط استاد شیخی و قدرت‌الله جهاندیده نصب می‌شود. هزینه طلای این پروژه را تولیت حرم مطهر امامین جوادین (ع) تامین کرده است.

در قسمت پایین‌ مقرنس‌ها، کتیبه قرآنی طراحی و اجرا شده است. در این کتیبه آیه ۲۳ سوره شوری مشهور به آیه مودت اهل بیت و اجر رسالت به خط استاد مقدم قرار داد.

این آیه شریفه، توسط دستگاه‌های دقیق CNC بر روی ورقه‌های مسی تراشیده و با حاشیه زیبای اسلیمی آراسته شده که پس از میناکاری توسط استاد حیدری، با طلا آبکاری شده است.

در زیر کتیبه قرآنی و در قسمت بالا در ورودی مطلا نیز کتیبه حدیث طراحی و اجرا شده است. در این کتیبه، حدیث مشهور سفینه نجات اهل بیت از رسول اکرم (ص) به خط استاد مقدم با حاشیه‌های اسلیمی قلمزنی شده است.

در  طرفین چارچوب در ورودی ایوان نیز از نقوش اسلیمی و خطایی که در برگیرنده اسامی ۱۴ معصوم است به شکل شجره معصومین استفاده شده است.

کار قلمزنی این نقوش توسط گروهی زیر نظر استاد سیدمصطفی احمدی در اصفهان صورت گرفته است. خطاطی اسامی معصومین (ع) نیز توسط استاد خوانساری درون ترنج‌های داخل اسلیمی صورت گرفته و توسط استاد حیدری میناکاری و توسط گروه دکتر حسینی، با طلا آبکاری شده است.

در ایوان باب القریش، دو قاب گره چینی نیز طراحی و اجرا شده است. کار ساخت قطعات گره نیز توسط گروه استاد خزعلی صورت گرفته است. هر قاب شامل ۳۹ شمسه و در مجموع ۷۸ شمسه است که اسمائ الحسنی به خط استاد خوانساری نقش بسته است.

در مجموع حدود ۳ هزار و ۵۰۰ قطعه در کل ایوان باب القریش توسط حدود ۳۰ استادکار و هنرمند ایرانی از نقاط مختلف کشور به زیباترین شکل ساخته و نصب شده است.

پروژه ایوان باب القریش که در آستانه‌ی رونمایی قرار دارد، از جمله پروژه‌های «طاها» است.

حرم امامین جوادین (ع) در شهر کاظمین عراق واقع شده و مزار امامان هفتم و نهم شیعیان موسی کاظم و محمدجواد (ع) است.