جزئیات‌ تشییع پیکر همایون شهنواز

منوچهر شهسواری (رییس خانه سینما)، مجید مشیری، شادمهر راستین، امیرحسین شریفی، حسین محجوب، ضیاء الدین دری، محمد مهدی حیدریان (معاون سینمایی)، محمد جواد حق‌شناس (عضو شورای شهر تهران)، محمد دادفر، رضا درمیشیان، محمد ولی‌زاده، حبیب احمدزاده، محسن شریفیان، محسن امیریوسفی، حبیب دهقان نسب، مهدی میامی، جهانگیر الماسی، محمدرضا عرب، علیرضا رضاداد و مصطفی کیایی از جمله حاضران در این مراسم بودند.

با «دلیران تنگستان» مفهوم میهن‌پرستی را درک کردم

کامران ملکی، عضو هیات مدیره خانه سینما که اجرای این مراسم را بر عهده داشت، در ابتدا در سخنانی با بیان خاطره‌ای از دوران کودکی خود از تأثیر همایون شهنواز و سریال «دلیران تنگستان» در درک معنای میهن‌پرستی سخن گفت.

او اظهار کرد: بچه که بودم همه درباره ایران‌دوستی صحبت می‌کردند. آن زمان شاید خیلی مفهوم این موضوعات را نمی‌دانستم. ۱۴ ساله که شدم با تماشای سریال «دلیران تنگستان» تمام آنچه که شنیده بودم را در تصویر درک کردم. دفاع ملی و ایران دوستی آنچنان در این سریال به تصویر کشیده شد که برای اولین بار مفهوم واقعی دفاع از آرمان و وطن‌پرستی را درک کردم.

ملکی ادامه داد: این پیکر فقط یک پیکر نیست بلکه کلی اندیشه است که متأسفانه ما باید با آن وداع کنیم. اندیشه‌ای که در همه ما ماندگار خواهد ماند. کانون کارگردانان سینمای ایران امروز عزادار است که بزرگی را از دست داده است.

پاداش او اخراج از تلویزیون بود

محسن امیریوسفی، رییس کانون کارگردانان سینمای ایران نیز در سخنانی از سریال «دلیران تنگستان»، حس میهن‌پرستی زنده‌یاد همایون شهنواز و شوخ‌طبعی او تا آخرین لحظات زندگی سخن گفت؛ او بیان کرد: امروز صدای پای قهرمانان «دلیران تنگستان» شنیده می‌شوند که در این مراسم حضور پیدا کرده‌اند. همایون شهنواز رفت و حسرت او بر دل همه ما ماند. ما امروز عزادار کارگردانی هستیم که با سریال «دلیران تنگستان» در ذهن همه ما باقی خواهد ماند، اما متأسفانه پاداش این سریال اخراج از تلویزیون و کم کاری او در سال‌های بعدی بود.

امیریوسفی با اشاره به شوخ طبعی و سرزندگی زنده‌یاد همایون شهنواز تا آخرین لحظات زندگی گفت: او در سن ۸۰ سالگی صحبت از عشق می‌کرد و پر از حس شوخ طبعی و سرزندگی بود. روزهایی که در بیمارستان بستری بود با وجود اینکه تمام بدنش را با پانسمان پیچیده بودند تنها لبخند او پیدا بود. همایون شهنواز در واقع خالق شخصیتی بود که خودش تا آخرین روزها آن را ایفا می‌کرد. آخرین جمله او در آخرین دیدار ما این بود که من را با خودتان نمی‌برید؟

رییس کانون کارگردانان خانه سینما ادامه داد: متأسفم که امروز به سوگ او نشسته‌ایم اما امروز باید به این نکته توجه کنیم که قدردان پیشکسوتان سینما و تلویزیون باشیم و توجه بیشتری به آن‌ها نشان دهیم. نام همایون شهنواز با سریال «دلیران تنگستان» تا ابد در ذهن ایرانیان خواهد ماند.

در ادامه محمدرضا عرب، سخنگوی کانون کارگردانان سینمای ایران بیانیه تسلیت کانون کارگردانان سینمای ایران را قرائت کرد.

کاش صداوسیما دیگر به این ظلم پایان دهد

محمد جواد حق‌شناس، عضو شورای شهر تهران و رییس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر نیز در سخنانی اظهار کرد: بسیار سخت و اندوهگین است که امروز جمع شده‌ایم تا با یکی از بزرگان سینمای کشور با تنی سوخته و جسمی آسیب‌دیده از رنجی که در این سال‌ها تحمل کرده بود وداع کنیم اما روح همایون شهنواز آنقدر بزرگ بود که هیچگاه شفافیت و تعالی‌بخشی خود را از دست نداد.

او با بیان خاطره‌ای از تأثیر سریال «دلیران تنگستان» بر زندگی خود یادآور شد: همه ما همایون شهنواز را با نام و اثر بزرگ او در دهه ۵۰ می‌شناسیم. من زمانی که نوجوان بودم در خانواده‌ای زندگی می‌کردم که به جهت گرایش‌های مذهبی تلویزیون و رادیو چندان مورد استقبال قرار نمی‌گرفت اما سریال «دلیران تنگستان» باعث شد تا برای اولین بار با تلویزیون آشنا شوم. ما برای تماشای این سریال به خانه یکی از بستگان رفتیم و می‌توان گفت که اولین ارتباطم با تلویزیون از طریق این سریال آغاز شد.

حق‌شناس با اشاره به مضمون سریال تاریخی «دلیران تنگستان» که روایتگر ۳۰۰ قهرمان ملی در استان بوشهر بود، گفت: این سریال روایت مردمان بزرگی بود که با تمام محرومیت‌ها، مردانه در برابر استعمار بزرگ انگلیس ایستادند و پا پس نگذاشتند. این سریال تاریخی یکی از مهمترین سریال‌هایی است که در طول تاریخ سینمای ایران درباره قهرمانان ملی تولید شده است؛ تنها سریالی که پیش از انقلاب ساخته و پس از انقلاب بارها پخش شد. اما تلخی ماجرا این بود که با وجود پخش چند باره این سریال از تلویزیون در دوران پس از انقلاب همایون شهنواز به جرم ساخت این سریال از تلویزیون اخراج شد.

این عضو شورای شهر خاطرنشان کرد: در آخرین پیگیری‌هایی که به همراه همایون شهنواز از یکی از معاونان سیما داشتیم این موضوع را مطرح کردیم که امروز حتی سی‌دی‌های سریال «دلیران تنگستان» هم منتشر شدند ولی حقوق همایون شهنواز هنوز پرداخته نشده است. او می‌خواست با این حق خود بخشی از ایده‌هایش را محقق کند که متأسفانه این اتفاق رخ نداد. کاش حداقل مسئولان صداوسیما که در دوران بیمارستان او تازه بیدار شده بودند، پس از فوت او درباره اخراجش از تلویزیون اعاده حیثیت کنند و به این ظلم پس از مرگ او پایان دهند.

او یادآور شد: همایون شهنواز اصالتا اهل تهران است اما به خاطر ساخت سریال «دلیران تنگستان» به نوعی شهروند بوشهر هم محسوب می‌شود و به قول خودش دیگر شهروند افتخاری این استان است. از خانواده ایشان تشکر می‌کنم که به درخواست اهالی و مسؤولان استان بوشهر پاسخ مثبت دادند تا پیکر زنده‌یاد شهنواز در کنار خانه رئیسعلی دلواری به خاک سپرده شود و آخرین سکانس خود را هم در آنجا ایفا کند.

همایون شهنواز ارزش‌های ملی این سرزمین را بازگو کرد

اردشیر صالح‌پور، هنرمند عرصه تئاتر نیز خاطرنشان کرد: همایون شهنواز بزرگ بود و با همه افق‌های باز جهان نسبت داشت. او با رنج‌های زیادی زیست و همواره دل در گرو این خاک داشت و هیچگاه هویت خواد را فراموش نکرد. آثار او هم رنگی از هویت ملی داشت و هم فرهنگ و ارزش‌های ملی این سرزمین را بازگو می‌کرد. پیش از انقلاب که همه میل به سرگرمی‌سازی داشتند، او دل در گرو ارزش‌های ملی داشت و سریال «دلیران تگستان» را ساخت و قهرمانان گمنام ملی را به مردم معرفی کرد که چه رشادت‌ها کردند و به چه شهادت‌ها که نرسیدند؛ این است همان سینمای ملی است.

او با بیان اینکه «امروز شاید کمتر کسی تاریخ بخواند»، ادامه داد: بهتر است برای شناخت این مرز و بوم بار دیگر سریال «دلیران تنگستان» را ببینیم. چون این سریال خود تاریخ است. ملتی که به گذشته خود پشت می‌کند قطعا آینده خود را به توپ خواهد بست. «دلیران تنگستان» صدای انقلاب بود و مقاومت مردم ایران را به تصویر کشید. از رسانه ملی خواهش می‌کنم به حرمت شهنواز و مردم ایران این سریال را یک بار دیگر پخش کند تا ما بار دیگر سرافراز و احیا شویم. شهنواز قله‌ای بزرگ و پوشیده از برف است اما جامعه هنوز خدمات او را درنیافته است.

این نویسنده خاطرنشان کرد: شهنواز باید بار دیگر به جامعه معرفی شود؛ چراکه آیین چراغ، خاموشی نیست و خدمات او دیده خواهد شد. خوشحالم که همایون به آرمان خود رسید و در جوار رییسعلی دلوار و در کنار خالو حسین به خاک سپرده می‌شود. دریغ که فیلمنامه «سیاوش» او به نتیجه نرسید و هیچ تهیه‌کننده‌ای زیربار این فیلمنامه نرفت حتی آخرین اثر او که درباره اتفاقات ۲۸ مرداد بود به نتیجه نرسید و دریغ که او رفت.

از همایونی سخن می‌گوییم که حس آزاده‌خواهی داشت

پدرام اکبری، مستندساز نیز در سخنانی اظهار کرد: همایون شهنواز با صداوسیما به صورت قراردادی کار می‌کرد اما کار او بسیار محکم‌تر از کارمندان رسمی بود. همایون پیش از انقلاب هشت ماه زندانی سیاسی در ساواک بود و بالاخره با تلاش‌های بسیار خانواده خود توانست آزاد شود. آن زمان محمدرضا قطبی رئیس وقت صداوسیما او را فراخواند و معوقه این هشت ماه را پرداخت و یک ماه مرخصی به او داد. با بیان این حرف‌ها می‌خواهم از شخصیت واقعی همایون شهنواز سخن بگویم.

او ادامه داد: به هنگام اعتصبات پاییز ۵۷ در صداوسیما اتحادیه کارکنان اعتصابی شکل گرفت که همایون شهنواز نیز یکی از عناصر فعال این اتحادیه بود. در جلسه‌ای که این اتحادیه با شریف امامی نخست وزیر وقت داشت نیز همایون یکی از افراد شاخص حاضر در این نشست بود که خواسته‌هایشان را مطرح کردند.

اکبری با بیان اینکه ما امروز از همایونی صحبت می‌کنیم که ویژگی‌های آزاده‌خواهی داشت، یادآور شد: همایون شهنواز پرورده خانواده‌ای بود که پدر از آگاهی‌های سیاسی برخوردار بود و اساسا بن‌مایه اندیشه او میهن‌دوستی مبتنی بر آگاهی‌های سیاسی بود که همین هم منجر به ساخت سریال «دلیران تنگستان» شد.

این مستندساز با طرح این پرسش که چند نفر از ما در طی این سال‌ها به همایون شهنواز سر زده‌ایم از تلاش‌های او برای گرفتن زمینی مناسب برای خانه سینما سخن گفت و یادآور شد: او عضو فعالی در خانه سینما نبود اما دلش همیشه پیش خانه سینما بود و تلاش‌های زیادی برای انتقال خانه سینما به زمینی که روبروی مسجد بلال است، انجام داد اما دریغا که با همه این پیگیری‌ها این کار انجام نشد.

به داشتن پدری فرهیخته و آزاده افتخار می‌کنم

در ادامه مراسم نگار شهنواز، فرزند زنده‌یاد همایون شهنواز نیز ضمن تشکر از همه کسانی که در این مراسم حضور پیدا کرده‌اند، گفت: پدرم باعث سربلندی من و برادرم است. گرچه هنوز در باور نیست که اینجا در مراسم تشییع پیکر او حضور دارم از همه دوستانی که با حضور گرمشان چه در دوران بیمارستان و چه امروز ما را حمایت کردند و قوت قلب دادند، تشکر می‌کنم.

او با اشاره به خصوصیات اخلاقی زنده‌یاد همایون شهنواز اظهار کرد: مهمترین خصلت ایشان عشق به ایران و وطن‌پرستی بود که باعث شد پس از اتمام تحصیلاتشان در رشته کارگردانی در انگلیس با هدف بازسازی رویدادهای تاریخی به ایران بازگردند. او سال‌ها اسناد تاریخی را مطالعه کرد تا بتواند سریال‌های «دلیران تنگستان» و «روزهای به یادماندنی»، فیلم سینمایی «شاه خاموش» و فیلمنامه «روز واقعه» را تهیه کند.

شهنواز اضافه کرد: پدرم همیشه شور و عشق به زندگی داشت و حتی در بیمارستان هم همچنان این شور در او دیده می‌شد. این امید او نسبت به دنیای اطراف باعث می‌شد که هیچ چیزی مانع این نشود که او با وجود همه مشکلات امید خود را به زندگی از دست ندهد. من و برادرم از داشتن پدری فرهیخته و آزاده افتخار می‌کنیم و سعی می‌کنیم راه ایشان را برای سربلندی هر چه بیشتر وطن عزیزمان ادامه دهیم.

فرزند همایون شهنواز در پایان سخنان خود بار دیگر از تمام کسانی که در طول روزهایی که این هنرمند در بیمارستان بستری بود، تشکر کرد.

عزادار مردی باشیم که تاریخ را از ذهنیت به عینیت درآورد

همچنین شاهناز شهنواز، خواهر زنده‌یاد همایون شهنواز نیز در سخنانی از حس میهن‌پرستی برادر خود سخن گفت و یادآور شد: من امروز عزادار از دست دادن برادری شریف، عزیز و ایران‌دوست نیستم بلکه عزادار ملت ایران هستم که شخصیت بزرگی را که تاریخ را از ذهنیت به عینیت درآورد از دست داده است.

او ادامه داد: زمانی که در ایران فرهنگ غرب پیاده می‌شد تنها کسی که سریالی ملی با عنوان «دلیران تنگستان» و با پیام فضل‌ الله‌ المجاهدین علی القاعدین اجرا عظیما را تولید کرد. او دلیران خاموش را به صدا درآورد و این صدایی است که هرگز خاموش نمی‌شود. سریال «دلیران تنگستان» نمونه‌ای بارز از ۴۰۰ یک لاقبای ایرانی است که اینکه هیچ‌کس غیر از خودمان نمی‌تواند این میهن را اداره کند. صداوسیمایی که بارها این سریال را پخش کرد اسم او را حذف کرد تا ملت ایران نتوانند با نام او آشنا شوند.

شهنواز خاطرنشان کرد: وقتی بدن سوخته برادرم در بیمارستان بود به من گفت که صداوسیما حتی یک کارگر نظافتچی را هم برای عیادت من نفرستاد و این است نتیجه خدمت به میهن. برادرم می‌گفت که نزدیک به ۱۰۰ نامه به رییس صداوسیما و بخش‌های دیگر این سازمان برای پس گرفتن حقوقش فرستاده اما پاسخی دریافت نکرده است. او می‌گفت کسی پاسخ نمی‌دهد که چرا حقوق شرعی من را پس از ۳۹ سال پرداخت نمی‌کنند. من چیزی جز حقوق خودم را نخواستم تا از طریق آن بتوانم ۱۱ سناریوی نوشته شده درباره شخصیت‌هایی همچون مصدق و فاطمی را به تصویر بکشم.

خواهر زنده‌یاد همایون شهنواز افزود: آخرین نامه را من خطاب به رییس سازمان صداوسیما نوشتم و هشدار دادم که تاریخ ما را قضاوت خواهد کرد ولی دفتر ایشان این نامه را نپذیرفت و گفتند که باید آن را به دبیرخانه بفرستیم.

او در پایان سخنان خود یادآور شد: همایون به سکوت ابدی پیوست اما «دلیران تنگستان» همواره به همراه همایون سخن خواهند گفت.

برای ماندگاری باید کار بزرگ انجام داد

منوچهر شهسواری رییس خانه سینما نیز به عنوان آخرین سخنران این مراسم اظهار کرد: گاهی در طول عمرمان کارهای زیادی می‌کنیم و به یاد نمی‌مانیم و گاه هم هیچ کاری انجام نمی‌دهیم و به یاد می‌مانیم. راز این امر آنجاست که میهن‌دوستی و عشق به وطن معیار نگاه‌ و قدرت حرکت‌ ما می‌شود.

او با اشاره به قهرمان‌های ملی سریال «دلیران تنگستان» خاطرنشان کرد: پیش و پس از این قهرمانان نیز دلیران دیگری در ایران حضور داشته و دارند که کشورمان را محافظت می‌کنند. همه ما مدیون آن‌ها هستیم و حقیقتا باید مدیون کسی باشیم که بخشی از این دلیری‌ها را با تصویر برای ما به جا گذاشت. برای ماندگاری باید کار بزرگ انجام داد و کار بزرگ به جز عشق بزرگ به وطن شکل نمی‌گیرد.

رییس خانه سینما بیان کرد: فرزندان ما در آینده از ما پرسش می‌کنند که برای آن‌ها چه به جا گذاشته‌ایم و چه افتخاری بالاتر از این افتخاری که همایون شهنواز برای خانواده خود به جا گذاشته است. اما این پرسش برای ما باقی خواهد ماند که برای دلیران امروز این سرزمین چه می‌کنیم.

او در پایان سخنان خود یادآور شد: یادبود اصلی همایون برای ما عشق به این سرزمین است و از همه می‌خواهم که این عشق را با خود به همه جا ببرند.