راهکارهای مقابله با عوارض "تنهایی"

هرچند افراد تنها در دراز مدت بخاطر اندوه و استرس مداوم ناشی از تنهایی که به بدنشان وارد می‌شود، دچار مشکلات جسمی مشخص و قابل توجهی می‌شوند اما گاهی از مواقع این تنهایی مضر نیست و باعث می‌شود ما زندگی‌هایمان را تنظیم و تعدیل کنیم، این نوع از تنهایی به ما شکیبایی، ثبات و توانایی برای برآوردن نیازهایمان اهداء می‌کند.

تنهایی میل ما به کنجکاوی برای کشف ناشناخته‌ها، فردیت و امید به آزادی را دو چندان می‌کند، اما این تنهایی می‌تواند یکی از بارزترین خطرات خود یعنی بی‌کس شدن را هم به همراه داشته باشد.

سمیرا درویشی روانشناس بالینی معتقد است که برقراری ارتباط با دیگران نوعی مهارت است؛ وی در گفت و گو با خبرنگار حوزه بهداشت و درمان گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان؛ در خصوص تاثیرات تنهایی در زندگی افراد، اظهار کرد: تنهایی یعنی هیچ کس نمی‌تواند شما را درک کند، هیچ کس نمی‌تواند در مشکلات کمک‌تان کند و شخصی که در کنار او احساس آرامش، امنیت، آسایش و راحتی خیال کنید وجود ندارد.

این روانشناس بالینی با اشاره به اینکه تنهایی باعث می‌شود از دیگران فاصله بگیرید، خاطر نشان کرد: احساس تنهایی یعنی نداشتن دوستان نزدیک، نداشتن ارتباطات اجتماعی که این احساس ما را غمگین می‌کند؛ صرف نظر از اینکه چقدر با دیگران صمیمی باشیم و تجربیات خود را با آن‌ها در میان بگذاریم، انزوا و تنهایی وضعیتی از زندگی است که موجب اضطراب در ما می‌شود.

درویشی با بیان اینکه افراد همیشه در معرض این ذهنیت هستند که هرگز یکدیگر را درک نمی‌کنند، عنوان کرد: این اضطراب تنها بودن احتمال طرد از دیگران را به همراه دارد؛ ترس از تنهایی، ترس از بی‌کسی و اینکه نکند تا پایان عمر کسی در کنارم نباشد که من را درک کند اغلب باعث آزار ذهنی در فرد می‌شود.

دلایل تنها ماندن چیست؟

وی در خصوص دلایل تنهایی، اظهار کرد: هر کس در زندگی احساس تنهایی می‌کند، مانند زمانی که فرد عزیزی را از دست می‌دهد و داغدیدگی را تجربه می‌کند؛ یا جدا شدن از یک دوست، شکست عاطفی و یا زمانی که از حلقه اجتماعی کنار گذاشته می‌شویم و یا زمانی که از سوی افراد طرد شده و نادیده گرفته می‌شویم و یا رفتارهای پرخاشگری را نشان می‌دهیم، تنها می‌شویم.

این روانشناس بالینی با اشاره به اینکه تنهایی بر روی فرد اثرات نامطلوبی دارد، عنوان کرد: تنهایی می‌تواند زمینه ساز اندوه و ناراحتی، افسردگی، ناامیدی، کناره‌گیری، درماندگی، عصبانیت، اضطراب، خجالتی بودن، عدم مهارت در برقراری ارتباط با دیگران، ضعف در اعتماد به نفس، عدم وابستگی در زندگی، احساس فقدان و بی تفاوتی، اشتغال ذهنی و آسیب پذیری می شود.

مهارت برقرار کردن با دیگران خود یک هنر است

درویشی با بیان اینکه مهارت داشتن در برقراری ارتباط بسیار اهمیت دارد، مطرح کرد: ارتباط به معنای تعامل و ارسال پیام از یک فرد به فرد دیگر از طریق ارتباط کلامی یا غیرکلامی است؛ لازم است افراد با یکدیگر ارتباط برقرار کنند، تبادل  افکار و احساسات خود با دیگران به معنای رهایی از تنهایی، دوست‌یابی، یاری رساندن به یکدیگر و تبادل تجارب، رشد فردی و اجتماعی، موفقیت در شغل، ازدواج و تحصیل است.

وی تاکید کرد: انسان باید نیازهای روانی به تعلق خاطر، دوست داشتن و دوست داشته شدن، احساس امنیت و آرامش را در خود برطرف کند و نگذارد این حس در او سرکوب شود چرا که عدم توجه به این حس برای فرد آسیب‌زاست.

انواع سبک‌های ارتباطی در برقراری رابطه با دیگران

این روانشناس بالینی در خصوص انواع سبک ارتباطی در برقراری رابطه با دیگران، عنوان کرد: یکی از سبک‌های، سبک ارتباطی پرخاشگرانه است که در آن شخص پرخاشگر حقوق دیگران را نادیده می‌گیرد و او را تهدید می‌کند، از دیگران سوء استفاده می‌کند و در دیگران احساس حقارت، جهل و نادانی، خشم و احساس گناه ایجاد می‌کند؛ استفاده از این سبک پرخاشگرانه در ابتدا سبب انجام کارها و پیشرفت در امور و فرمانبرداری دیگران می‌شود.

درویشی با اشاره به اینکه پرخاشگری در طولانی مدت باعث می‌شود افراد از او فاصله بگیرند، اظهار کرد: افراد با فرد دیگری صمیمی نمی‌شوند و باعث احساس انزوا و تنهایی در خود فرد پرخاشگر و احساس گناه در دیگران می‌شود.

وی با اشاره به اینکه دیگر سبک برقراری ارتباط فرد، سلطه پذیری است اظهار کرد: شخص منفعل به دیگران اجازه می‌دهد به راحتی حقوق و احساساتش را نادیده بگیرند و زیر پا بگذارند؛ فرد منفعل در نظر دیگران مهربان، آرام، همراه، صبور، مطیع جلوه می‌کند ولی در بلند مدت به دلیل سرکوب احساسات دچار مشکلات جسمانی، افسردگی و اضطراب می‌شود.

افراد فریبکاری که با تملق گویی از افراد سوء استفاده می‌کنند

این روانشناس بالینی با اشاره به اینکه سبک ارتباطی دیگر مربوط به افراد سلطه‌گر (فریبکار) است، خاطر نشان کرد: این افراد حقوق دیگران را نادیده می‌گیرند و برای رسیدن به اهداف خود با احترام‌های افراطی، تملق گویی، دوستی به ظاهر صمیمی و ابراز احساسات مصنوعی از افراد سوء استفاده می‌کنند؛ فرد فریبکار در کوتاه مدت جذاب، مهربان و همراه دیده می‌شود ولی در دراز مدت رفتار وی موجب کم رنگ شدن احساسات او در روابط عاطفی و صمیمی شده و پس از این که سایرین متوجه نگاه ابزاری او در رسیدن به اهدافش می‌شوند، سبب انزجار و جدایی دیگران از او و تنهایی می‌شود.

درویشی دیگر سبک در ارتباط، را سبک ارتباطی جراتمند خواند و اظهار کرد: فرد جراتمند ضمن احترام به حقوق دیگران بر حفظ حقوق شخصی خود ایستادگی می‌کند و آزادی عمل خود و دیگران را در نظر می‌گیرد، نه اجازه پایمال شدن حقوق خود را می‌دهد و نه حقوق دیگران را ضایع می‌کند و احساسات خود را به شکل سازنده بیان می‌کند، این روش کارآمدترین سبک ارتباطی می‌باشد.

روش‌های غلبه بر تنهایی چیست؟

وی در خصوص روش‌های غلبه بر تنهایی، اظهار کرد: از برقراری ارتباط نترسید و روش‌های برقراری ارتباط موثر را یاد بگیرید؛ به اجتماع و بین مردم بروید، صحبت کردن را یاد بگیرید، با دیگران همدردی کنید و سعی کنید هر کاری که انجام می‌دهید بهترین باشد؛ به دیگران و آنچه برایشان جالب است توجه کنید و علاقمندی خود را نشان دهید و از افراد  تمجید کنید.

این روانشان بالینی ادامه داد: هنر خوب گوش دادن، توجه کردن، انعکاس دادن، زبان بدن مناسب، تماس چشمی، تشویق کلامی را نشان دهید؛ نسبت به خودتان خوشبین باشید و به نکات مثبت‌تان تمرکز کنید؛ جنبه مثبت دیگران را ببینید که این کار باعث می‌شود به دیگران علاقمند شوید، در برقراری ارتباط با دیگران پیش قدم باشید، با آن‌ها سلام و احوال پرسی کنید و در مورد خودتان اطلاعات بدهید.

درویشی با اشاره به اینکه فرد باید برای گوش دادن به صحبت‌های طرف مقابل خود علاقه نشان دهد، یاد آور شد: نسبت به صحبت‌های دیگران عکس العمل نشان دهید؛ در پایان گفت و گو یک احساس خوشایند ایجاد کنید، با گفتن جمله از آشنایی با شما خوشحال شدم، امیدوارم مجدد شما را ملاقات کنم، از صحبت‌های شما استفاده زیادی کردم، از صحبت با شما انرژی گرفتم، نشان دهید که شنونده خوبی هستید.

افراد در دوران تنهایی به بیماری‌هایی مبتلا می‌شوند

محمد هادی جاذبی زاده روانشناس بالینی در گفت و گو با خبرنگار حوزه بهداشت و درمان گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان؛ در خصوص بیماری‌‌هایی که افراد بر اثر تنهایی به آن مبتلا می شوند، اظهار کرد: تعریف ما از انسان بر اساس تعریف سازمان  WHO   است و براساس این تعریف انسان موجودی است که از سه  بّعد تشکیل شده، بّعد روانی، بّعد اجتماعی و بّعد جسمی، می‌توان از این تعریف برداشت کرد که  نیاز اجتماعی هم مانند نیاز روانی و جسمانی در زندگی فرد یکی از مهم‌ترین نیازها است.

این روانشناس بالینی با اشاره به اینکه در درمان بسیاری از اختلالات روانی وجود شبکه‌ حمایت اجتماعی بسیار موثر است، خاطر نشان کرد: وجود این گونه شبکه‌ها به فرآیند درمان افراد منزوی بسیار کمک کننده است؛ ما نمی‌توانیم انسان را فاقد نیاز اجتماعی بدانیم و فرد برای گذراندن زندگی نیاز به وجود در اجتماع دارد.

بیماری اسکیزوئید در کمین افراد تنها است

جاذبی زاده با بیان اینکه افراد منزوی بیمارانی از نوع اسکیزوئید هستند، عنوان کرد: این افراد از هوش بالایی برخوردار هستند، جسم سالمی دارند و به راحتی قابل تشخیص نیستند؛ البته باید خاطرنشان کرد که مبتلایان اسکیزوئید با بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی تفاوت دارند و نباید آن‌ها را با یکدیگر مقایسه کرد.

وی در خصوص نشانه‌های بیماری اسکیزوئید، اظهار کرد: این افراد تمایل زیادی به تنهایی دارند، جمع گریز هستند و از حضور در جمع امتناع می‌کنند؛ این افراد بیمار هستند و برای درمان باید حتما به روانشناس مراجعه کنند.

این روانشناس بالینی با اشاره به اینکه نیاز به تنها بودن یک نیاز بیمارگونه است، گفت: این افراد آسیب‌های زیاد روانی و جسمانی دارند؛ در تحقیقات به عمل آمده این امر اثبات شده است که اگر هر بیماری را تنها بگذاریم و بدور از اجتماع باشد نه تنها آن بیماری طولانی می‌شود بلکه ضررهای جبران ناپذیری برای فرد دارد.

جاذبی زاده با بیان اینکه برای مشخص کردن میزان افسردگی در افراد از آن‌ها تست گرفته می‌شود، خاطر نشان کرد: تستی از افراد گرفته می‌شود به نام تست "بیک" که نتیجه تست بیک در افراد معمولی 40 است؛ اگر فردی ارتباطات اجتماعی را از دست داده باشد و این تست از او گرفته شود این نمره بالاتر می‌رود که نشان دهنده میزان افسردگی فرد است و اینکه فرد به بیماری دچار است.

کوتاه‌تر شدن عمر با تنهایی و گوشه‌گیری

وی با تاکید به اینکه افراد تنها باید به درمان بیماری خود کمک کنند، افزود: متوسط عمر افرادی که تنها هستند کوتاه‌تر از افراد معمولی است و عمر کمتری دارند؛ تنهایی بر افراد موثر است و افرادی که سریعا مورد حمایت شبکه‌های اجتماعی نباشند به پیری زودرس مبتلا می‌شوند، می‌توان گفت تنهایی به هیچ وجه خوب نیست و انسان باید از گوشه گیری و منزوی بودن خارج شود.

این روانشناس بالینی با اشاره به اینکه بعد اجتماعی در افراد باید در نظر گرفته شود، یاد آور شد: افراد تنها باید سعی کنند خود را در موقعیت‌هایی قرار دهند که بتوانند با افراد دیگر صحبت کنند و در اجتماع باشند؛ فردی که همسر خود را طلاق داده و یا همسر خود را از دست داده، باید بعد از این جریان به زندگی خود ادامه داده و تنها نماند چرا که تنهایی باعث می‌شود به افسردگی دچار شود و این اصلا به نفع فرد نیست.