عراقچی:هنوز درباره برجام راهکارهایی از اروپا مشاهده نکرده‌ایم

ناطقان: سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه کشورمان امشب (سه‌شنبه) 13 شهریور ماه در برنامه مجله سیاسی و فرهنگی «رودرو» به تشریح نشست سه جانبه سران ایران، روسیه و ترکیه درباره روند آستانه که قرار است جمعه 16 شهریور در تهران برگزار شود، پرداخت.

وی درباره نشست سران سه کشور ایران، روسیه و ترکیه در تهران گفت: سه کشور ایران، روسیه  و ترکیه که نقش موثر و فعالی در سوریه داشتند روند مذاکراتی جدیدی را شروع کردند، این بر عکس روند ژنو، موفق بود و توانسته پیشرفت‌های بسیار خوبی را بدست بیاورد در کاهش تنش‌ها بین دولت و گروه‌های معارض واقعی، در ایجاد مناطق کاهش تنش و در شروع یک روند سیاسی برای آینده سوریه، نوشتن قانون اساسی جدید، گردهم آوردن گروه‌های مختلف معارضه.

عراقچی افزود:‌بیش از ده جلسه در سطح نمایندگان ارشد برگزار و سه جلسه هم سران داشتند. در مبارزه با تروریسم، بازسازی سوریه و روند اصلاحات سوریه هنوز کار داریم.

معاون وزیر خارجه کشورمان همچنین گفت: ترکیه تا الان در روند آستانه نقش موثری را ایفا کرده است به این دلیل که در طول ماه‌های گذشته مشخص شد بازیگران اصلی در سوریه این سه کشور و دولت سوریه هستند و بقیه بازیگرانی که نقش مخرب داشتند از صحنه خارج شدند.

وی ادامه داد: موضوع کردها یک موضوع جدی شد و دخالت نظامی ترکیه به پیچیدگی‌ها افزود ولی ترکیه در کنار ایران و سوریه سعی کرد نقش سازنده‌ای را ایفا کند. نقش ترکیه در این چارچوب همراه بوده البته سیاست‌هایی را در شمال سوریه داشته است.

معاون وزیر خارجه با بیان اینکه شرایط در ادلب حساس است و همه در شهر ادلب تجمع پیدا کردند، گفت: اوضاع سخت و پیچیده‌ای است به خاطر جمعیتی که در آن مناطق است و مورد توجه جهانی است و گروه‌های تروریستی تجمع یافته و با مردم مخلوط شده‌اند و از مردم به عنوان سپر انسانی استفاده می‌‌کنند. وضعیت پیچیده‌ای ایجاد شده که اقتضا می‌کرد در روند آستانه در عالی‌ترین سطح این بحث بررسی شود. دو جلسه قبلی در ترکیه و روسیه بود و جلسه تهران برنامه‌ریزی شد. ظریف دوشنبه به سوریه سفر کرد و آخرین وضعیت میدانی را بررسی کرد و با طرح‌های مشخص و ایده‌هایی که مبارزه با تروریسم را به پایان برسانیم، روند سیاسی، بازسازی و بازگشت آوارگان را در سوریه انشاءالله بتوانیم به سرانجام برسانیم.

عراقچی درباره نقش غرب و آمریکا در ادلب نیز گفت: از ابتدای بحران سوریه غربی‌ها و به ویژه آمریکایی‌ها نقش مشکوک، پرابهام و سوال انگیزی داشتند و در بسیاری از میادین درگیری به کمک‌ تروریست‌ها آمدند. در موضوع شیمیایی که موضوع ابهام برانگیزی است که نظر غالب این است گروه‌های تروریستی این کارها را کردند، شاهد دخالت غربی‌ها بودیم.

وی با بیان اینکه این سر و صداها که الان درباره ادلب هست را قبلا درباره حلب و غوطه شرقی شاهد بودیم، ادامه داد: الان اخباری هست که مواد شیمیایی توسط تروریست‌ها به ادلب برده شده و می‌تواند فاجعه‌ای بیافریند و حتما اقتضا می‌کرد مشورت‌هایی بین سران سه کشور انجام شود.

عراقچی درباره اینکه ترامپ از بشار اسد به عنوان رئیس جمهور سوریه یاد کرده است، گفت: ترامپ از این مواضع ضد و نقیض داشته است ولی معتقدم واقعیات سوریه خود را به دنیا تحمیل می‌کند. کشورهایی که از رژیم اسد نام می‌بردند مجبور می‌شوند از دولت و ارتش قانونی سوریه نام ببرند و بپذیرند نظام سوریه که دارد کشور خود را باز پس می‌گیرد. مبارزه دولت سوریه مبارزه کاملا مشروعی برای بازپس گیری خاک خود از تروریست‌هایی که به دولت‌های خارجی وابسته هستند.

وی تصریح کرد: حضور ایران و روسیه با هماهنگی و با درخواست دولت سوریه صورت گرفته و کاملا مشروع و قانونی است.

معاون وزیر خارجه گفت: حضور مستشاری و سیاسی ایران در سوریه و روابطش با دولت سوریه به گونه‌ای نیست که کشور دیگری دور بزند. هم روابط ما با روسیه مستحکم و مبتنی بر یکسری پایه‌های واقعی و درک درست از ارتباط با هم است. نقش ما در سوریه کاملا تعیین کننده‌ای بوده و خواهد بود. ما در تعامل نزدیک با دولت روسیه هستیم و رایزنی‌های نزدیکی بین ما درباره سوریه هست و بین ما و ترکیه نیز هست. ما در مسیر درستی حرکت می‌کنیم. واقعیت میدانی می‌گوید که مسیر آستانه تا الان مسیر خوبی بوده و منجر به اعاده حاکمیت دولت سوریه بر خاک خودش بوده و امیدواریم در آینده شاهد بازسازی سوریه باشیم.

عراقچی درباره بحث برجام نیز گفت: مذاکرات ما با اروپا خیلی نزدیک و فشرده الان جریان دارد. باید مواضع سیاسی اروپا و راهکارهای عملیاتی آنها را تقسیم کنیم. در مواضع سیاسی تا الان محکم بوده‌اند و تعهد سیاسی خود را در حفظ برجام در اظهارنظرهای مختلف بیان کرده‌اند. جلسه وزرای خارجه ایران و سه کشور اروپایی را برگزار کردیم و هم جلسه وزرای خارجه ایران و 1+4 را برگزار کردیم که تعهد سیاسی خود را بر حفظ برجام اعلام کرده‌اند.

وی افزود: این تعهد سیاسی چه زمانی ترجمه و تبدیل به راه‌حل عملی و عینی می‌شود در حوزه پرداخت‌های بانکی و مالی که مکانیسم‌هایی برقرار شود در بحث فروش نفت ایران، بیمه، حمل و نقل و .. چه زمانی عملیاتی خواهد شد، هنوز از اروپایی‌ها راهکارهایی را مشاهده نکرده‌ایم.

معاون وزیر خارجه ایران گفت: مشکل اینجاست که همه شرکت‌های اروپایی خصوصی هستند و تصمیمات اقتصادی می‌گیرند و بعد از خروج آمریکا تحریم‌های آمریکا شامل این شرکت‌ها خواهد شد و بازارهای خود را در آمریکا از دست خواهند داد و در یک تصمیم اقتصادی بازار آمریکا را به ایران ترجیح می‌دهند. اروپایی‌ها معتقدند برجام یک موضوع امنیتی و حیثیتی برای آنهاست، به لحاظ سیاسی مصمم به حفظ آن هستند. مشکل اینجاست که نمی‌توانند به شرکت‌هایشان  دستور بدهند.

وی گفت: ما به اروپا می‌گوییم اگر حیثیت و امنیت برایتان مهم است باید کاری کنید که شرکت‌ها راضی کنید، ولی تا الان نتوانستند چنین کنند.

عراقچی تصریح کرد: اقتصاد و روابط خارجی خود را به امید اروپا نخواهیم بود. اینکه بنشینیم آنها برای ما راه باز کنند اینگونه نخواهد بود. با همه دنیا در حال مذاکره هستیم و به دنبال ایجاد مسیرهای بانکی و مسیرهای فروش نفت هستیم که مورد تحریم آمریکا واقع نشود با اروپا مذاکره می‌کنیم و امیدوار نیستیم اقتصاد ما توسط آنها سامان یابد.

معاون وزیر خارجه گفت که در حال مذاکره با خریداران جدید نفت هستیم.

عراقچی ادامه داد: ما توافقی را بستیم که بسیار مستحکم بود و آمریکا به این نتیجه رسید که با برجام دست و بال ایران بازتر می‌شود.

مذاکره کننده ارشد هسته‌ای ایران درباره خروج آمریکا از برجام اضافه کرد: چرا آمریکا از برجام خارج شد چون احساس کرد در برجام ضرر کرده است.

معاون ظریف اضافه کرد: برای ایران منافع و گشایش‌های زیادی داشت. الان با وجود خروج آمریکا از برجام، هنوز ماندن ما در برجام برای ما منافعی دارد. وگرنه آتش زدن آن کاری ندارد. آن کسی که ضرر کرد با خروج خود از برجام، آمریکا بود.

عراقچی در پاسخ به سؤالی گفت که روند برگشت ما به 190 هزار سو پرسرعت خواهد بود و افزود: ما محاسبه سود و زیان خود را می کنیم. الان گشایش‌هایی در برجام برای ما ایجاد شده که با برگشت به برنامه هسته‌ای این گشایش‌ها از دست می‌رود.

وی افزود: اگر به برنامه هسته‌ای خود برگردیم و اجماع بین‌المللی علیه ما شکل بگیرد، منافع ما در این راستا نیست. ما در مقایسه با قبل از برجام، وضعیت خارجی مان به مراتب بهتر از گذشته است. فقط تحریم‌های یکجانبه آمریکا برگشته و تحریم‌های اروپا و شورای امنیت برنگشته است و الان هیچ اجماع بین‌المللی علیه ما نیست و برعکس آمریکا منزوی شده است. البته اینها اثرات اقتصادی خود را دارد و به لحاظ خارجی در موقعیت بهتری هستیم، به لحاظ داخلی البته نه.

وی گفت: اگر بتوانیم داخل را یک مقدار مستحکم کنیم و بر اصول اقتصاد مقاومتی ایستادگی کنیم معتقدم بحران را رد می‌کنیم.

عراقچی با بیان اینکه فشارهای آمریکا به اوج خود رسیده است، اظهار داشت: در 14 آبان چیزی بیشتر از اینکه الان رخ داده نمی‌شود.

*به هیچکس جز خودمان و خدا امید نداریم

وی درباره امید به اروپا نیز گفت: ما به هیچکس جز خودمان و خدا امید نداریم. از لحاظ تعهداتشان نقطه ضعفی نداشتند، اروپایی‌ها راه‌حل‌های عملیاتی را هنوز اجرایی نکرده‌اند. جلوی آمریکا ایستادن کم هزینه نبوده است.

این دیپلمات ارشد کشورمان با بیان اینکه باید بین تعهد سیاسی و راه‌حل‌های عملیاتی تفاوت قائل شویم، اظهار داشت: شاید سابقه ندارد رئیس جمهور آمریکا حرفی را بزند و موگرینی به فاصله یک دقیقه اعلام کند که ما مخالف هستیم و برجام را حفظ می‌کنیم. اینکه اروپایی‌ها اینگونه عریان و واضح به لحاظ سیاسی جلوی آمریکا ایستاده باشند، تقریبا کم سابقه است و تا الان این موضع را  رها نکرده‌اند و 28 کشور اروپایی در مواضع خود محکم بودند و جلوی آمریکا ایستادند.

*کارهایی که اروپایی‌ها کرده‌اند و می‌خواهند انجام دهند

وی گفت: چند تا کار تا الان کرده‌اند که به لحاظ پرستیژی برای ما بزرگ است، ولی به لحاظ عملیاتی شاید اثر نزدیکی نداشته باشد. اول اینکه قانون جدیدی را تصویب کرده‌اند تحت عنوان «قانون انسداد کننده» که از شرکت‌های اروپایی برای کار و همکاری با ایران حمایت می‌کند و حتی به آنها اجازه نمی‌دهد که از تحریم‌های فرامرزی آمریکا تبعیت کنند و حتی آنها را جریمه می‌کند، این قانون را تصویب کرده و اجرا هم کرده‌اند و مصوبه پارلمان اروپا هم دارد. اما از شرکت‌های بزرگ حمایت نمی‌کند، ولی از شرکت‌های کوچک و متوسط حمایت می‌کند.

معاون وزیر خارجه همچنین افزود: دوم به بانک سرمایه‌گذاری اروپایی مجوز دادند و ایران را در حیطه قلمرو آن بانک قرار دادند که بتواند به ایران خدمات مالی ارائه دهد که همه مراحل تصویبش گذشت و متعلق به نهاد اروپاست و مربوط به یک کشور خاص نیست، الان این اختیار را دارد که با ایران وارد تعاملات مالی شود.

عراقچی ادامه داد: از آن طرف یکسری کارهایی را با شرکت‌های کوچک و متوسط شروع کردند که ترغیب کنند و با بازار ایران آشنا کرده و مورد حمایت قرار دهند که وارد کار با ایران شوند.

معاون سیاسی وزیر خارجه بیان کرد: ایده‌هایی وجود دارد که  چگونه یک مکانیسم مالی با ایران برقرار کنند که دریافت و پرداخت‌های مالی ایران از طریق آن مکانیسم انجام شود.

وی توضیح داد: اینکه یک حساب ویژه‌ای برای ایران در بانک‌های اروپایی باز شود و مبتنی بر یورو باشد و بدون اینکه با دلار سروکار داشته باشد، درآمدهای نفتی ایران به آن حساب از داخل اروپا و کشورهای دیگر واریز شود و بعد با دستور ایران، پرداخت‌های ایران انجام شود.

عراقچی درباره زمان اجرایی شدن آن گفت: نه زمانی را تعیین نکرده‌اند و خبر داریم در حال بررسی‌های فشرده و مذاکرات فشرده بین اروپایی‌ها در جریان است.

وی گفت: از آن طرف اختصاص دادن بانک‌هایی که مختص کار با ایران باشند و فقط با یورو و با ایران کار کنند و در معرض تحریم‌ آمریکا قرار نگیرند، چند بانک را برای ایران دارند اختصاص می‌دهند.

وی ادامه داد: خبر داریم مذاکرات کارشناسی در حال انجام است، ولی اینکه چه زمانی به نتیجه می‌رسد، نمی‌دانیم. نه آنها می‌توانند تاریخ بدهند نه ما می‌توانیم ارزیابی داشته باشیم؛ چون به آن آسانی که آنها فکر می‌کردند نیست. حتی اگر بانک‌های مرکزی خود را درگیر کنند، در معرض تحریم‌های آمریکا قرار می‌گیرند، اینگونه نیست که به آسانی باشد.

* توقع آنها فقط اجرای برجام است

وی در پاسخ به این سؤال که آیا اروپایی‌ها ما را به تونل برجام دو و سه و موشکی نمی‌برند، گفت:  اینگونه نیست، در مقابل کارهایی که می‌کنند توقع آنها فقط اجرای برجام است. آنها تلاش می‌کنند در مقابل تحریم‌های آمریکا بایستند، اینکه اروپایی‌ها به لحاظ سیاسی جلوی آمریکا به خاطر ایران بایستند به لحاظ سیاسی هزینه کمی برای آنها ندارد، پیدا کردن راه‌های عملیاتی کار آسانی نیست به خصوص اینکه آمریکا شمشیر را از رو بسته است.

این دیپلمات ارشد کشورمان گفت: اروپا و آمریکا دو متحد استراتژیک قدیمی هستند و تعاملات اقتصادی شدیدی دارند و 50 میلیون شغل در اروپا وابسته به همکاری اقتصادی با آمریکاست. اینگونه نیست که اروپایی‌ها اینها را به آسانی در معرض خطر قرار دهند، من از اروپایی‌ها دفاع نمی‌کنم؛ کار آنها سخت است، ولی تا الان باید به نتیجه می‌رساندند و برسانند و حداکثر تا آبان ماه است و اگر این سازوکارها را عملیاتی نکنند، ماندن ما در برجام برای ما فایده‌ای ندارد.

وی گفت: ما به اروپایی‌ها روشن گفته‌ایم اگر منافع اصلی ما در برجام، بحث فروش نفت و بازگشت پول نفت پرداخت‌ها و دریافت‌ها (مسائل بانکی) هست، عملیاتی نشود برای ما ماندن در برجام هیچ فایده دیگری نخواهد داشت. تا 13 آبان به بعد فایده‌ای ندارد بخواهند انجام دهند.

معاون وزیر خارجه گفت: قبل از برجام به خاطر تحریم‌های آمریکا، فروش نفت ما زیر یک میلیون بشکه در روز شد و بعد از برجام به حدود دو و نیم تا سه میلیون بشکه رسید. برخی از کشورها دچار تردید شدند و سفارش‌های آتی را کاهش می‌دهند. تا زمانی که بتوانیم نفت خود را بفروشیم، ماندن در برجام برای منافع خود را خواهد داشت و حتی اگر بعد از 13 آبان هم که تحریم‌های آمریکا رسما برمی‌گردد، قادر باشیم نفت خود را بفروشیم، ممکن است ادامه کار با برجام را مدنظر قرار دهیم.

عراقچی بیان کرد: تکلیف ما خیلی روشن است و رهبری هم روشن فرمودند، تا زمانی که برجام برای ما نفع دارد در برجام می‌مانیم و در غیر این صورت نمی‌مانیم. برجام تا الان به لحاظ سیاسی و اقتصادی و بین‌المللی برای ما منافعی داشته است و به این کار ادامه می‌دهیم تا روزی که این منافع باشد.

معاون سیاسی وزیر خارجه گفت: گذاشتن مهلت، بستن دست و پای خودمان است. تا زمانی از برجام منتفع شویم در برجام می‌مانیم نمی‌خواهیم تاریخی بگذاریم که به جای اینکه دست و پای آنها را ببندیم، دست و پای خود را ببندیم. تا زمانی از منافع برجام بهره‌مند نشویم، خروج از برجام یک ثانیه است.

عراقچی ادامه داد: ما به جای مهلت شرط گذاشتیم تا الان ماندن برجام به نفع ماست.

وی درباره نقش انگلیس نیز اضافه کرد: انگلیس قبل از 1+5 جزو تروئیکای اروپا بود و در مذاکرات نقش موثری داشت و الان هم نقش موثری دارد. انگلیس متحد آمریکاست ولی موضع خود را در حفظ برجام نگهداشته است و در صحنه بین‌الملل چیز کمی نیست.

معاون وزیر خارجه گفت: معاون وزیر خارجه انگلیس در چارچوب گفت‌وگوهای دوره‌ای آمده بود و فقط بحث برجام نبود، بحث‌های منطقه‌ای و دوجانبه انجام شد. موضع انگلیس این است که تا زمانی ایران در برجام بماند آنها هم خواهند ماند.

عراقچی درباره اغراق در خصوص برجام نیز اظهار داشت: این بحث‌های داخلی است. موافقان و مخالفان برجام نسبت به آن اغراق کردند هر کدام با اهداف خاص خودشان ولی همانطور که رهبری فرمودند برجام برای ما یک وسیله است و هدف تامین منافع ملی است. در برجام همه حقوق هسته‌ای ما حفظ شده و تحریم‌ها برداشته شده و این ابزار به نفع ایران کار می‌کرد که آمریکایی‌ها از آن خارج شدند.

این دیپلمات ارشد کشورمان گفت: شکایت ما به دادگاه لاهه در راستای چالش و نبردی است که با آمریکا در همه حوزه‌ها انجام می‌دهیم. با آمریکا وارد یک درگیری گسترده همه جانبه هستیم،‌یکی از جبهه‌ها مراجعه به دادگاه لاهه بود که روند خاص خود را دارد.

وی بیان کرد: طرفین استدلال‌های خود را ارائه کردند و دادگاه تصمیم خواهد گرفت که صلاحیت دارد یا خیر و روند طولانی است. جبهه‌ای است که ما با آمریکا باز کردیم و در همه حوزه‌ها چالش ما با آمریکا ادامه دارد.