چطور قند باعث چاقی میشود؟

ناطقان: غذاهای مختلف به شکل های مختلف روی بدن تاثیر می گذارند و قند به صورت خاصی چاق کننده است. قند ( ساکارز ) و شربت ذرت با فروکتوز بالا حاوی دو نوع مولکول هستند: گلوکز و فروکتوز.

گلوکز برای حیات بدن کاملا ضروری است و عضو جدا نشدنی سوخت و ساز است. بدن آن را تولید می کند و ما ذخیره ثابتی از آن در جریان خون داریم. تمام سلول های بدن می توانند از گلوکز برای تامین انرژی خود استفاده کنند. اگر از برنامه غذایی مان گلوکز دریافت نکنیم، بدن از پروتئین و چربی های موجود در غذاها هر اندازه که نیاز داشته باشد را تامین می کند. با این حال فروکتوز خیلی متفاوت است چون عضو طبیعی تامین سوخت و ساز نیست و بدن آن را تولید نمی کند.


در واقع به جز سلولهای کبدی، تعداد کمی از سلول ها در بدن از فروکتوز استفاده می کنند. وقتی قند زیادی می خوریم، بیشتر فروکتوز توسط کبد سوخت و ساز می شود. آنجاست که فروکتوز تبدیل به چربی می شود و بعدا در خون ترشح می شود.


فروکتوز موجب گرسنگی می شود

آیا تا به حال چیزی از هورمون انسولین شنیده اید؟ انسولین یکی از هورمون های کلیدی است که سوخت و ساز انسان و انرژی مصرفی را تنظیم می کند. انسولین توسط پانکراس ترشح می شود، سپس به همراه خون به سلول های اطراف مانند سلول های عضلات می رود.

انسولین به سلول های اطراف پانکراس پیام می دهد تا آماده شوند سپس به گلوکز اجازه ورود به سلول داده می شود، اینجاست که انسولین مورد استفاده قرار می گیرد.

وقتی وعده غذایی سرشار از کربوهیدرات مصرف می کنیم، سطح گلوکز بالا می رود. گلوکز اضافی سمی است بنابراین انسولین همچنان بالا می رود تا گلوکز را از جریان خون خارج کند.

اگر انسولین نداشتیم و یا به خوبی کار نمی کرد ممکن بود گلوکز خون به درجه سمی برسد. در افراد سالم این مکانیزم به خوبی کار می کند و فرد می تواند بدون اینکه گلوکز خونش خیلی بالا برود غذاهایی بخورد که سرشار از کربوهیدرات هستند.

اگر این مکانیزم ممکن است دچار مشکل شود، سلول ها نسبت به تاثیر انسولین مقاوم می شوند و موجب می شود پانکراس انسولین بیشتری ترشح کند تا گلوکزها را به داخل سلول ها ببرد. اساسا وقتی بدن نسبت به انسولین مقاومت نشان می دهد، تمام مدت انسولین بیشتری در خونتان خواهید داشت ( اینجاست که بدن با مشکل مواجه می شود و به دیابت نوع 2 مبتلا می شود ).

انسولین کاربرد های دیگری هم دارد، یکی از آنها سیگنال فرستادن به سلول های چربی است. انسولین به سلول های چربی پیغام می دهد که چربی ها را از جریان خون جمع آوری و ذخیره کنند و چربی هایی هم که دارند را نسوزانند. وقتی سطح انسولین به شکل خطرناکی بالا برود، بیشتر انرژی موجود در جریان خون به سلول های چربی سپرده می شود و در آنجا ذخیره می شوند.

مصرف اضافی فروکتوز یکی از دلایل اصلی مقاومت به انسولین و سطح بالای انسولین در خون است. وقتی چنین اتفاقی می افتد بدن برای دستیابی به چربی ذخیره شده دچار مشکل می شود، مغز آن را علامت گرسنگی قلمداد می کند و ما غذای بیشتری می خوریم.

مکانیزم شماره یک: خوردن مقدار زیاد قند موجب افزایش بیش از حد سطح انسولین در خون می شود؛ در نتیجه انرژی موجود در جریان خون به سلول ها منتقل شده و به صورت چربی ذخیره می شود.

فروکتوز موجب احساس گرسنگی می شود

فروکتوز با تاثیری که روی هورمون لپتین می گذارد باعث چاقی می شود. ( لپتین توسط سلول های چربی ترشح می شود و سلول های چربی هرچه بزرگتر باشند لپتین بیشتری نیز ترشح می کنند.)

این همان سیگنالی است که مغز را متوجه مقدار چربی ذخیره شده در روزهای گرسنگی می کند. وقتی غذا می خوریم، مقداری از آن در سلول های چربی ذخیره می شود. همین باعث می شود سلول های چربی بزرگتر شوند و لپتین بیشتری ترشح کنند. وقتی مغز افزایش لپتین را حس می کند، مقدار ذخایر چربی را کافی می داند و نیاز به غذا خوردن نیز احساس نمی شود.

این روند، مکانیزم دقیقی است که به صورت طبیعی مانع احساس گرسنگی می شود به این ترتیب که وقتی مقدار زیادی چربی ذخیره شده داشته باشیم کمتر گرسنگی را حس می کنیم. این سیستم در واقع از چاق شدن پیشگیری می کند. بنابراین

چربی بیشتر = لپتین بیشتر = انرژی کافی داریم = به غذا خوردن نیاز نداریم
به همین سادگی. افزایش لپتین چربی های بیشتری را نیز از ذخایر چربی مان آزاد می کند، به این ترتیب سرعت سوخت و ساز افزایش می یابد.

قند باعث چاقی می شود

اما وقتی مغز در مقابل لپتین مقاوم می شود ( لپتین را در خون نبیند ) آنگاه این فرآیند منظم دچار اختلال می شود. اگر مغز لپتین را شناسایی نکند، متوجه پر بودن سلول های چربی نخواهد شد، بنابراین هیچ سیگنال سیری را نمی فرستد.

لپتین پایین = انرژی ذخیره شده کافی وجود ندارد = باید بیشتر غذا بخوریم و کمتر بسوزانیم

مقاومت به لپتین اینگونه موجب چاق شدن می شود. مغز فکر می کند بدن دچار گرسنگی است و کاری می کند بیشتر غذا بخوریم و کمتر بسوزانیم.

بنابراین مقاومت در برابر دریافت نکردن سیگنال های لپتین، با قدرت اراده تقریبا غیر ممکن است. به همین خاطر است که بعضی افراد هرگز نمی توانند کم غذا بخورند، بیشتر حرکت کنند و شاد زندگی کنند.

برای اینکه بتوانید کمتر غذا بخورید، ابتدا باید از مقاومت به لپتین خلاص شوید تا مغز تمام چربی های ذخیره شده در بدن را شناسایی کند. برنامه غذایی که سرشار از فروکتوز باشد می تواند موجب مقاومت به لپتین شود.

یکی از مکانیزم ها این است که فروکتوز موجب بالا رفتن سطح چربی خون می شود و مانع انتقال لپتین به مغز می شود. قند اضافی به این شکل تنظیمات چربی بدن را بهم می ریزد و کاری می کند مغز فکر کند همچنان باید سیگنال غذا خوردن بفرستد.

مکانیزم شماره 2: فروکتوز موجب مقاومت مغز به لپتین می شود؛ یعنی مغز لپتین موجود در خون را شناسایی نمی کند و فکر می کند ذخیره چربی بدن تمام شده است؛ در نتیجه زیاد غذا می خورید و کمتر می سوزانید.

فروکتوز باعث تحریک سیری نمی شود

تنظیم غذایی که وارد بدن می شود از طریق هورمون ها و مدارهای عصبی بدن و مغز بسیار پیچیده است. در یک تحقیق که سال 2013 انجام گرفته محققان تاثیر فروکتوز و گلوکز را روی سیری و غذای دریافتی با هم مقایسه کردند. آنها به 20 شرکت کننده جوان نوشیدنی دادند که با گلوکز و فروکتوز شیرین شده بود، سپس از مغزشان اسکن گرفتند و از آنها خواستند به چندین سوال پاسخ بدهند.

این تحقیق نشان داد نوشیدنی شیرین شده با گلوکز موجب کاهش جریان خون شده در حالی که نوشیدنی شیرین شده با فروکتوز این کار را نکرده بود. کسانی که نوشیدنی گلوکز دار استفاده کرده بودند در مقایسه با گروهی که نوشیدنی شان حاوی فروکتوز بود کمتر احساس گرسنگی می کردند.

این نتیجه نشان می دهد که نوشیدنی دارای فروکتوز با اینکه به اندازه نوشیدنی گلوکزدار کالری دارد اما نمی تواند زیاد احساس سیری به وجود بیاورد.

هورمون مهم دیگر گرلین ( هومون گرسنگی) نام دارد. هرچه گرلین بیشتر باشد بیشتر احساس گرسنگی می کنیم.

تحقیق دیگری نشان داد فروکتوز نمی تواند به اندازه گلوکز موجب پایین آمدن گرلین در سطح خون شود، حتی وقتی هر دو کالری شان یکسان باشد.

مکانیزم شماره 3: فروکتوز نمی تواند به اندازه گلوکز موجب سیری بعد از خوردن یک غذا شود و در نهایت موجب افزایش کالری دریافتی می شود.


قند برخی افراد را معتاد می کند

قند درست مانند مواد مخدر ( کوکائین ) موجب فعالیت هورمون های تسکین دهنده و دوپامین در مرکز پاداش دهی مغز می شود. در یک بررسی گسترده که سال 2008 منتشر شد محققان به بررسی شواهدی پرداختند که نشان می داد قند پتانسیل اعتیاد آور بودن دارد.

این تحقیقات روی موش ها انجام شد که نمونه مناسبی به جای انسان بودند. شواهد حاکی از آن است که مصرف زیاد قند تغییرات رفتاری و عصبی ایجاد می کند که نشان دهنده اثر اعتیاد آور آن است. نتایج تحقیقات درباره اعتیاد آور بودن قند کاملا نشان می دهد که قند دقیقا از مسیر عصبی مواد مخدر تاثیر خود را می گذارد.

خوردن قند احساس لذت می دهد و در سیستم پاداش دهی مغز دقیقا همان مناطقی را تحت تاثیر قرار می دهد که نیکوتین و کوکائین اثر می گذارند.

افرادی که مستعد هستند، به شدت هوس قند می کنند و علاوه بر اینکه نمی توانند جلوی مقدار مصرف قندشان را بگیرند به پیامدهای فیزیکی مانند اضافه وزن نیز دچار می شوند. آنها در واقع معتاد به قند شمرده می شوند.

مکانیزم شماره 4: قند به دلیل تاثیر زیادی که روی مرکز پاداش دهی مغز می گذارد منجر به بروز نشانه های اعتیاد می شود. در نتیجه فرد دائما به دنبال دریافت پاداش است و به پرخوری دچار می شود.

منبع: سلامت نیوز