علل نارسایی تنفسی

ناطقان: نارسایی تنفسی یا همان عدم کفایت تبادل گاز‌ها به وسیله دستگاه تنفسی بر اثر عوامل مختلفی رخ می دهد که علائم مختلفی دارد امروز باشگاه خبرنگاران جوان قصد دارد تا شما را بیشتر با این مشکل آشنا کند.

نارسایی تنفسی به چه معناست؟

نارسایی تنفسی را به معنای عدم کفایت تبادل گاز‌ها به وسیله دستگاه تنفسی می دانند که در نتیجه آن؛ سطح شریانی اکسیژن، دی اکسید کربن یا هر دو از محدوده نرمال خارج می‌شود.

افت اکسیژن خون با اصطلاح هیپوکسمی شناخته می‌شود.

افزایش سطح شریانی دی اکسید کربن نیز هیپرکاپنه خوانده می‌شود.

بازه‌های نرمال نیز عبارتند از:

فشارنسبی اکسیژن شریانی (PaO۲) بیش از ۸۰ میلی‌متر جیوه (۱۱ کیلو پاسکال) و فشارنسبی دی اکسید کربن شریانی (PaCO۲) کمتر از ۴۵ میلی‌متر جیوه (۶٫۰ کیلو پاسکال).

این مطلب را از دست ندهید: افرادی که در معرض ابتلا به تنگی نفس هستند +نسخه طب سنتی برای مبتلایان به آسم

لازم به ذکر است؛ نارسایی تنفسی براساس عدم وجود یا وجود هیپرکاپنه به ترتیب نارسایی تنفسی نوع I و نارسایی تنفسی نوع II خوانده می‌شود.
چه عواملی سبب بروز نارسایی تنفسی می شود؟

بیماری‌ها و شرایط مختلفی سبب ایجاد اختلال در تنفس می شود که این اختلالات ممکن است بر عضلات، اعصاب، استخوان‌ها یا بافت‌هایی که از تنفس حمایت می‌کنند، تاثیر بگذارند و یا ممکن است مستقیما بر روی ریه‌ها تاثیر گذار باشند.

هنگامی که تنفس دچار اختلال می‌شود، ریه‌ها نمی‌توانند به راحتی اکسیژن را به خون خود منتقل و دی اکسید کربن را از خون (تبادل گاز) حذف کنند. این ناتوانی می‌تواند باعث کاهش سطح اکسیژن یا افزایش دی اکسید کربن یا هر دو در خون شود.

نارسایی تنفسی می‌تواند به علل زیر ایجاد شود:

    شرایطی که بر عصب و عضلاتی که تنفس را کنترل می‌کنند تاثیر می‌گذارند. نمونه‌هایی از این علل شامل دیستروفی عضلانی، اسکلروزیس جانبی آمیوتروفیک (ALS)، آسیب نخاعی و سکته مغزی است.
    آسیب به بافت‌ها و دنده‌های اطراف ریه ها. صدمه وارده به قفسه سینه می‌تواند باعث این نوع آسیب شود.
    مشکلات ستون فقرات، مانند اسکولیوز (انحنا در ستون فقرات). این وضعیت می‌تواند بر روی استخوان‌ها و عضلات مورد استفاده برای تنفس تاثیر بگذارد.
    مصرف بیش از حد دارو یا الکل. مصرف بیش از حد این مواد روی ناحیه‌ای از مغز که تنفس را کنترل می‌کند، تاثیر می‌گذارد. در این شرایط تنفس آهسته و کم عمق می‌شود.
    بیماری‌های ریوی مانند COPD (بیماری مزمن انسداد ریوی)، پنومونی، ARDS (سندرم دیسترس تنفسی حاد)، آمبولی ریه و فیبروز کیستیک. این بیماری‌ها و شرایط می‌توانند بر روی جریان داشتن هوا و خون به داخل و خارج ریه‌ها تاثیر بگذارند. البته ARDS و پنومونی روی تبادل گاز در آلوئول‌ها تاثیر می‌گذارند.
    صدمات حاد ریوی؛ به عنوان مثال، استنشاق دود مضر می‌توانند به ریه‌ها صدمه بزنند.

کدام افراد بیشتر در معرض خطر ابتلا به نارسایی تنفسی قرار دارند؟

افرادی که دارای بیماری‌ها یا شرایطی هستند که بر عضلات، اعصاب، استخوان‌ها یا بافت‌هایی که از تنفس حمایت می‌کنند تاثیر می‌گذارند، در معرض خطر نارسایی تنفسی قرار دارند. افرادی که بیماری ریوی دارند نیز در معرض خطر نارسایی تنفسی هستند.
علائم و نشانه‌های نارسایی تنفسی چیست؟

علائم و نشانه‌های نارسایی تنفسی بستگی به علت اصلی آن و میزان اکسیژن و دی اکسید کربن در خون دارد.

سطح پایین اکسیژن در خون می‌تواند باعث تنگی نفس و گرسنگی هوا شود. گرسنگی هوا همان حسی است که زمان غرق شدن به بدن دست می‌دهد. اگر سطح اکسیژن بسیار پایین باشد، رنگ پوست، لب‌ها و ناخن‌ها بنفش می‌شود. سطح بالای دی اکسید کربن در خون می‌تواند باعث تنفس سریع و سردرگمی شود.

این مطلب را از دست ندهید: چگونه تنگی نفس را در خانه درمان کنیم ؟

برخی از افراد مبتلا به نارسایی تنفسی ممکن است بسیار خواب آلود شده یا هوشیاری خود را از دست بدهند. ممکن است آریتمی یا ضربان نامنظم قلب در بدنشان ایجاد شود. این علائم در صورتی که مغز و قلب اکسیژن کافی در اختیار نداشته باشد بروز می‌کند.

علل نارسایی تنفسی/ چه کسانی در معرض خطر ابتلا به نارسایی تنفسی هستند؟
شرح علائم نارسایی تنفسی

    رنگ پوست شما خاکستری شده است

رنگ پوست صورتی بسیار مطلوب است. سلول‌های قرمز خون که اکسیژن را به بافت‌های شما می‌رسانند، موجب درخشندگی پوست می‌شوند.

لب‌ها و انگشتان خاکستری رنگ بدین معناست که آن قسمت از بدن شما، اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند. در مراحل انتهایی بیماری‌های ریه رنگ پوست تغییر پیدا می‌کند.

این تغییر ممکن است هم در حالت استراحت و هم در حالت کار کردن نمود پیدا کند.

    هنگام نفس کشیدن، سینه شما خس خس می‌کند

سینه‌ شما اغلب وقتی خس خس می‌کند که چیزی مسیر عبور هوا را بسته باشد.

ممکن است در این حالت، دچار تنگی نفس حاصل از آسم یا آمفیزم شده باشید. هوا نمی‌تواند به سرعت به خارج جریان پیدا کند چرا که کیسه‌های هوا دیگر نمی‌توانند به آن اندازه که باید، کشسان باشند.

در هر دوی این موارد باید به پزشک مراجعه کنید.

    همواره دچار کمبود انرژی هستید

آیا هنگام بالا رفتن از پله‌ها احساس می‌کنید که در یک مسابقه‌ سخت و سنگین ماراتن شرکت کرده اید؟

آیا بدون یک چرت کوتاه، قادر به ادامه‌ی انجام کار‌های روزانه تان نیستید؟

سلول‌های شما به اکسیژن نیاز دارند تا موتورتان را به حرکت درآورند.

زمانی که ریه‌های شما به اندازه‌ی کافی به بدن اکسیژن نمی‌رسانند، بدن با مشکل رو به رو می‌شود.

به علاوه، کمبود انرژی موجب ایجاد یک دور باطل در بدن می‌شود.

خستگی، شما را از ورزش کردن بازمی دارد و عدم ورزش نیز به نوبه‌ی خود نیرویتان را حتی برای کار‌های روزمره کاهش می‌دهد.

    بدون هیچ دلیلی وزن کم کرده اید

بیماری‌های پیشرفته ریوی مشکلات عدیده‌ای برای بدن ایجاد می‌کند و موجب کاهش وزن بدون دلیل و ... منتظره در بدن می‌شود.

در این کاهش وزن، تنها چربی نیست که می‌سوزانید.

بطور مثال؛ در بیماری انسداد مزمن ریه، در بدن التهاب‌هایی ایجاد می‌شود که موجب از بین رفتن توده‌ی عضلانی می‌شود.

اگر دچار اشکال در تنفس باشید، قبل از اینکه معده‌ی شما پر شود دیگر قادر به مصرف غذای بیشتر نخواهید بود.

    همواره سرفه می‌کنید

اگر سرفه شما قطع نمی‌شود، به ویژه اگر با خلط، خون و تب همراه است، باید نگران باشید.

اگر یک فرد سیگاری هستید باید دو برابر نگران باشید چرا که ممکن است نشانه‌ی برونشیت مزمن و یا آمفیزوم باشد.

این مطلب را از دست ندهید: پنومونی؛ بیماری مرگبار که با تب و لرز به جانتان می‌افتد

اگر سرفه‌های شما بیش از ۳ هفته طول کشید و تنفستان نیز با مشکل روبرو شد، نزد پزشک بروید.

    دچار درد قفسه سینه شده اید

درد در قفسه سینه نشانه مشکلات قلب است، اما ممکن است نشانه‌ی مشکلات ریوی نیز باشد.

ریه‌ها دارای اعصاب درد نیستند، اما دیواره‌ی قفسه‌ی سینه‌ی شما این اعصاب را دارا است.

التهاب موجب برانگیختگی دیواره‌ی داخلی قفسه‌ی سینه می‌شود که پلوریت نام دارد.

به دلیل فشار ماهیچه‌ها در هنگام سرفه یا به دلیل فروریختن ریه ممکن است درد زیادی را متحمل شوید.

گاه گاهی افرادی که دارای ریه‌هایی با حفره‌های بزرگ هستند، ممکن است در اثر ترکیدن حفره‌های ریه، هوا به داخل قفسه‌ی سینه آن‌ها فرار کرده و در آن‌ها ایجاد درد کند.

    نمی‌توانید نفس خود را حبس کنید

ممکن است بسیاری از مردم تصور کنند که این افزایش طول عمر است که آن‌ها را دچار تنگی نفس می‌کند.

اگر به طور ناگهانی دچار تنگی نفس شده اید، برای بررسی ریه هایتان حتما به پزشک مراجعه کنید. گاهی اوقات دلیل تنگی نفس به دلیل مشکل در خارج کردن هوا و به دام افتادن هوا در درون قفسه‌ی سینه است.

حتی اگر ریه‌ها در خارج کردن هوا مشکل نداشته باشد، یک ریه‌ی بیمار نمی‌تواند کار اصلیش را که رساندن اکسیژن کافی به خون است انجام دهد.

    همواره گیج و مبهوت هستید

آیا می‌دانستید که مغز شما ۱۵ تا ۲۰ درصد فرآورده‌های اکسیژنی بدنتان را مصرف می‌کند؟!

برای اینکه بهتر فکر کنید، مغز شما نیاز به اکسیژن دارد. اگر به دلیل عدم دریافت مواد مورد نیاز توسط ریه‌ها اکسیژن در بدن شما ذخیره شود، افکارتان دچار ابهام می‌شود. سطح پایین اکسیژن و سطح بالای دی اکسید کربن موجب سرگیجه و خواب آلودگی افراد می‌شود.

علل نارسایی تنفسی/ چه کسانی در معرض خطر ابتلا به نارسایی تنفسی هستند؟
نارسایی تنفسی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک با توجه به سابقه بیمار، معاینه فیزیکی و نتایج آزمایش، نارسایی تنفسی را تشخیص می‌دهد.

پس از تشخیص نارسایی تنفسی، باید علت بیماری تعیین شود.

    سابقه بیمار

پزشک برای تشخیص از بیمار می‌پرسد که آیا اخیرا بیماری داشته اید که بر روی فرایند تنفستان تاثیر گذار باشد؟

    معاینه فیزیکی

در طول معاینه فیزیکی، پزشک به دنبال علائم نارسایی تنفسی و علت اصلی آن است؛ بنابراین با استفاده از گوشی پزشکی، صدا‌های غیر طبیعی مانند ترق و تروق را درون ریه تشخیص می‌دهد.

ضمن این که برای یافتن علائم آریتمی (ضربان نامنظم قلب) به صدای قلب نیز گوش می‌دهد.

اگر قلب اکسیژن کافی نداشته باشد، آریتمی رخ دهد.

این مطلب را از دست ندهید: علائمی در بدن که نشان دهنده ابتلا به بیماری‌های مرگبار هستند

آبی شدن رنگ پوست، لب‌ها و ناخن‌ها نیز به سادگی با مشاهده این اندام‌ها قابل تشخیص است.

رنگ بنفش این اندام‌ها به این معنی است که خون شما دارای سطح اکسیژن پایینی است.

نارسایی تنفسی همچنین می‌تواند موجب خواب آلودگی شدید و سردرگمی شود، بنابراین سنجیدن هشیاری بیمار نیز برای تشخیص بیماری مفید است.

    آزمایش‌های تشخیصی بیماری نارسایی تنفسی

برای بررسی میزان اکسیژن و دی اکسید کربن در خون آزمایشات زیر انجام می‌شود:

پالس اکسی متری؛ برای انجام این آزمون، یک سنسور کوچک به انگشت یا گوش متصل می‌شود.

سنسور از نور برای تخمین مقدار اکسیژن موجود در خون استفاده می‌کند.

آزمایش گاز‌های خونی شریانی؛ سطح اکسیژن و دی اکسید کربن را در خون اندازه گیری می‌کند. برای این کار یک نمونه خون از شریان گرفته می‌شود. سپس نمونه به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا میزان اکسیژن و دی اکسید کربن آن اندازه گیری شود.

سطح پایین اکسیژن یا سطح بالای دی اکسید کربن در خون (یا هر دو) نشانه‌ای از نارسایی تنفسی است.

پزشک ممکن است سایر آزمایشات مانند رادیوگرافی قفسه سینه را تجویز کند تا علت اصلی نارسایی تنفسی را پیدا کند. اشعه ایکس از قفسه سینه یک آزمایش بدون درد است که تصاویری از ساختار‌های داخل قفسه سینه مانند قلب، ریه‌ها و رگ‌های خونی را نشان می‌دهد.

اگر تشخیص داده شود که به علت نارسایی تنفسی، آریتمی ایجاد شده است، ممکن است EKG (الکتروکاردیوگرام) را تجویز کنید. EKG یک آزمون ساده و بدون درد است که فعالیت الکتریکی قلب را تشخیص داده و ثبت می‌کند.