شگرد‌های زندگی سالم که نمیدانستید

ناطقان: آیا هر روز پیاده‌روی می‌کنید یا فعالیت فیزیکی مناسب دارید؟ از دستپخت خودتان که با مواد غذایی سالم درست کرده اید، مصرف می‌کنید؟ تلاش می‌کنید تا استرس‌تان را مدیریت کنید؟ و این‌که از فعالیت‌های معنوی غافل نیستید؟ اگر پاسخ‌تان به همه یا بیشتر این سوالات مثبت است، پس شما به‌درستی مراقب خودتان هستید و در سطح مطلوبی از خود مراقبتی برخور دارید.

شک نداشته باشید که خود مراقبتی، گام اول سلامتی است. یعنی ما باید یاد بگیریم که خودمان مراقبت خودمان باشیم. جالب آن که بین ۶۵ تا ۸۵ درصد از مراقبت‌هایی که به سلامت ما منجر می‌شود نیز محصول خودمراقبتی است. یادگیری اصول خود مراقبتی در حفظ سلامت هر فرد آن‌قدر پر اهمیت است که ما را بر آن داشت تا با دکتر حسن برکتی، دبیر چهارمین جشنواره خود مراقبتی و آموزش بیمار به گفتگو بنشینیم.

فعالیت‌هایی که خود و یا خانواده ما برای حفظ یا ارتقای سلامت، پیشگیری از ابتلای به بیماری، درمان بیماری یا کاهش عوارض انجام می‌دهیم در راستای خودمراقبتی است.

مراقب قلب‌تان باشید
طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت از طریق اصلاح شیوه زندگی با خود مراقبتی می‌توان بیش از ۸۰ درصد از ابتلا به بیماری قلبی پیشگیری کرد. سلامت قلب از کودکی تا سالمندی تا حد زیادی به خود مراقبتی بستگی دارد.
متأسفانه آمار مرگ و میر نشان می‌دهد که یکی از دلایل عمده مرگ و میر به سکته‌های قلبی و مغزی اختصاص دارد.
قلب سالم به تغذیه سالم، میزان فعالیت فیزیکی کافی و مدیریت تنش‌ها و عدم مصرف دخانیات نیاز دارد.

نگذاریم سلامت باروری ما به خطر بیفتد
سبک زندگی فرد روی باروری تأثیر فراوانی دارد. به‌عنوان مثال سیگار کشیدن می‌تواند تأثیر مخربی بر دستگاه تولید مثل و همچنین باروری داشته باشد. مصرف دخانیات روی تخمدان، رحم و دهانه رحم مؤثر بوده و طبق تحقیقات با سرطان دهانه رحم در ارتباط است. باروری زنان با BMI (شاخص توده بدنی) آن‌ها نیز در ارتباط است، چنانچه اضافه وزن یا چاقی مفرط می‌تواند باعث اختلال و مشکلات باروری در زنان شود، کمبود چربی نیز می‌تواند موجب اختلال در تولید هورمون‌های باروری شود.

ایمنی در برابربیماری‌های غیر واگیر
بیماری‌های مزمن و غیرواگیر اصلی‌ترین عوامل مرگ و میر و ناتوانی در دنیای امروز به‌شمار می‌روند. بسیاری از بیماری‌های غیرواگیر (سرطان‌ها، بیماری‌های قلبی و عروقی، دیابت و بیماری‌های مزمن تنفسی) می‌توانند با کنترل عوامل خطر همچون مصرف دخانیات، مصرف الکل، کمبود فعالیت جسمی کافی و رژیم غذایی نامناسب پیشگیری و کنترل شوند. البته بیماری‌های مزمن و غیرواگیر تنها به عوامل فوق‌الذکر محدود نشده و می‌توانند موارد دیگری همچون سوانح، حوادث و اختلالات روحی، روانی را نیز شامل شوند.

خود مراقبتی از کودکی تا سالمندی
خودآگاهی اولین گام برای خود مراقبتی است. یعنی باید به شیوه زندگی که برای خود برگزیده ایم توجه کنیم. خود مراقبتی هر فردی مختص خود اوست. برنامه افراد مختلف با هم متفاوت است و ممکن است شامل ترک سیگار، تغییر عادت‌های بد غذایی یا کاهش زمان کار با رایانه و تماشای تلویزیون باشد.

اما نکات مهم در برنامه‌ریزی برای خود مراقبتی آن است که چیز‌های کوچک و ساده را برای شروع کردن انتخاب کنیم. به‌عنوان مثال تصمیم بگیریم ورزش را به جای ۳۰ دقیقه با ۵ دقیقه در روز شروع کنیم. همچنین به خودمان آسان بگیریم و به مربی درون خود و نه منتقد درونمان توجه کنیم. منتقد درون ما را از هر تلاش جدیدی منصرف می‌کند. این همان بخش از وجودمان است که ترس ما را تقویت می‌کند.

بسته ویژه پیشنهادی برای خود مراقبتی
سه تا چهار بار در هفته پیاده‌روی کنم.
یک بار در هفته شنا کنم.
یک لیوان اضافی آب در روز بنوشم.
یک قطعه اضافی میوه در روز بخورم.
ناهار را خودم درست کنم، به جای این‌که فست فود بخورم.
محیط زندگی خودم را سر و سامان بدهم، هربار یک اتاق یا کمد لباس را مرتب کنم.
یاد بگیرم که وقتی لازم است، نه بگویم.
زندگی در محل کار و خانه را از هم جدا کنم.
احساسات خودم را بنویسم.
با یک دوست یا مشاور مورد اعتماد صحبت کنم.
به یک کلاس هنری بروم.
به یک باشگاه ورزشی ملحق شوم.
از یک موزه یا گالری بازدید کنم.
یک بار در هفته با دوستان خود ملاقات کنم.
بیشتر اوقات فراغت را با خانواده خود بگذرانم.
گردش و مسافرت خانوادگی داشته باشم.
نمازم را به موقع بخوانم.
به مراقبت از سالمندان کمک کنم.
وقتی را در طبیعت بگذرانم.