ویژگی‌حضرت‌عباس(ع)دربیان‌امام‌صادق(ع)

ناطقان: حجت الاسلام سیدصادق محمدی پیرامون تاسوعا و حضرت ابوالفضل (ع) گفت: در زیارت نامه ابوالفضل العباس (ع) می‌خوانیم: «اَلسّلامُ عَلیک أیهَا الْعَبْدُ الصّالِحُ الْمُطِیعُ للّه وَ لِرَسُولِهِ وَ لأمِیرِالْمُؤمِنِینَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ». ابتدا حضرت را به عنوان عبد صالح معرفی می‌کند. این بندگی و عبودیت اولین معرف این بزرگوار در این زیارت است. اساساً عبودیت و بندگی در همه زمینه‌ها اصل و اساس است. پیامبر عظیم الشأن اسلام (ص) قبل از این که رسول الله لقب پیدا کند به عنوان عبد الهی معرفی می‌شود. در تشهد می‌گوئیم عبده و رسوله. پس بنابراین این ویژگی بسیار مهم حضرت عباس (ع) است.

استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه فم افزود: حضرت ابوالفضل العباس (ع) از طایفه بنی کلاب است. طایفه‌ای که در شجاعت و رزم آوری و جنگجویی و ایثارگری معروف بودند. یکی از لقب‌هایی که برای این طایفه گذاشته بودند «ملاعب الأسنه» بوده است. یعنی طایفه‌ای که با نیزه‌ها بازی می‌کنند. چون آن قدر در شجاعت و رزم آوری معروف بودند که نیزه‌ها و شمشیرها وسیله بازی آنها تلقی شده است. حضرت امیر (ع) بعد از شهادت حضرت فاطمه (س) وقتی از عقیل برادر نسب شناس خود شخصی را برای ازدواج طلب می‌کند عقیل این بانوی بزرگوار را معرفی می‌کند. البته حضرت امیر (ع) از عقیل درخواست می‌کند که یک خانمی که برای او یک فرزند شجاع و دلاور بیاورد معرفی کند. عقیل فاطمه کلابیه را معرفی می‌کند که بعد به ام البنین معروف شدند.

رئیس انجمن اصول فقه در ادامه گفت: درباره خصوصیات حضرت اباالفضل العباس (ع) که می‌تواند برای جوانان درس باشد و حتی مورد استفاده همه بشریت باشد می‌توان به این عبارت امام صادق (ع) اشاره نمود که در این روایت ایشان ابوالفضل عباس (ع) را معرفی می‌کنند. این گفتار امام صادق (ع) می‌تواند مشق زندگی هر مسلمانی باشد. ایشان می‌فرماید: «کانَ عَمُّنَا العَبّاسُ بنُ عَلِیٍّ نافِذَ البَصیرَةِ صُلبَ الإیمانِ جاهَدَ مَعَ أبی عَبدِاللّه ِ و أبلی بَلاءً حَسَنا و مَضی شَهیدَاً». این عبارت از یک معصوم است. گفتار معصوم نه دچار مبالغه است و نه دچار کذب و دروغ است و نه مصلحت اندیشی در آن است، بلکه طبق واقعیت افراد را معرفی می‌کند.

صادق محمدی سپس گفت: ویژگی‌هایی که در این حدیث عنوان می‌شود نافِذَ البَصیرَةِ، صُلبَ الإیمانِ و همچنین جهاد، ابتلاء و شهادت است. بصیرت درباره کسی به کار برده می‌شود که دارای آگاهی و دقت باشد و چشمان خود را باز کند و حق را از باطل تشخیص دهد. اما درباره حضرت عباس (ع) نمی‌فرماید ذو البصیره یعنی صاحب بصیرت، بلکه بالاتر یعنی نافذ البصیره می‌فرماید. نفوذ به این معنا است که چیزی که در جایی وارد می‌شود و نفوذ پیدا می‌کند یعنی در عمق آن وارد می‌شود. نافذ یعنی نفوذ کننده و وارد شونده در عمق. بنابراین نافذ البصیره یعنی کمال بصیرت یعنی کسی که در اعماق بصیرت شناور است و در واقع قله بصیرت را طی می‌کند و در آن بصیرت خود هم دقت دارد و در آن عمیق وارد می‌شود.

وی اظهار داشت: این برای جوانان مملکت ما خیلی مهم است. بصیرت حضرت عباس (ع) در خیلی از زمینه‌ها مشهود است. بصیرت ولایت مداری در ایشان بسیار برجسته بوده است. در این جهت گوی سبقت را از سایر شهدا بوده است. به حدی که در روایت داریم که شهدا در عالم آخرت نسبت به مقام حضرت عباس (ع) غبطه می‌خورند. این نشان از عمق بصیرت ایشان است. نکته دیگر زمان شناسی ایشان است. زمان خود را کاملاً می‌شناخت. به این معنا که در هر زمان چه کاری را باید انجام داد و چه وظیفه‌ای دارد. این مهم است که انسان در وظیفه خود نه تقدم داشته باشد و تأخر. گاهی انسان کاری را انجام می‌دهد در صورتی که هنوز وقت آن نرسیده است. گاهی نیز کاری را انجام می‌دهد که وقت آن گذشته است. صاحب بصیرت کسی است که زمان را می‌شناسد و بر طبق آن زمان وظیفه خود را انجام می‌دهد.

صادق محمدی سپس عنوان کرد: نکته دیگر دشمن شناسی است. کسی که دارای بصیرت است دشمن خود را می‌شناسد دوست خود را نیز می‌شناسد. همچنین برای وظیفه خود اولویت گذاری می‌کند. صاحب بصیرت از میان کارهایی که باید انجام دهد ابتدا مهم‌ترین را انجام می‌دهد. یعنی اولویت گذاری در کارهایی که دارد. در زندگی حضرت عباس (ع) در همان برهه بسیار کوتاه زندگی ایشان اگر انسان دقت کند اولویت گذاری در وظیفه را مشاهده می‌کند. شاید کاری وجود داشته باشد که در آن برهه از زمان از نظر ظاهری کار کوچکی به نظر بیاید اما از نظر محتوا و ابعاد مختلف کار بسیار بزرگی باشد. یکی از کارهایی که حضرت عباس (ع) کرد سقایت و آب رسانی بود. این یعنی اولویت گذاری در کارها و شناخت آن برهه از زمان. این خودش یکی از ابعاد بسیار بزرگ بصیرت است.

وی افزود: گاهی می‌بینیم کاری به ظاهر کوچکی است اما تأثیرات آن بسیار بزرگ است و در واقع یک کار جهانی است. در ظاهر کوچک اما در باطن جهانی، بین المللی و تأثیرگذار در همه اعصار بشریت است. بنابراین هیچ گاه نباید به کمیت کارها توجه‌کرد. باید ابعاد گسترده کار را دقت کنیم. ویژگی دیگر صلب الایمان است به این معنا که ایمان او بسیار محکم بود. اگر انسان در مسیر باد حرکت کند صاحب بصیرت نیست. کسی صاحب بصیرت است که در مواقع لزوم جلوی جریان را بگیرد و در مواقع لزوم جریان‌ساز باشد. یک وقت انسان باید جلوی مسیر طوفان را بگیرد، یک وقت باید طوفان زا باشد. این از ابعاد مهمی است که یک انسان مؤمن و انقلابی باید داشته باشد.

صادق محمدی در ادامه گفت: ویژگی دیگر که در این حدیث به آن اشاره شده مسأله جهاد است. حضرت عباس (ع) واقعاً جهاد کرد و چهارمین ویژگی که در این حدیث عنوان شده است ابتلاء و آزمایش است. انسان می‌تواند در آزمایش رفوزه بیرون بیاید. انسان باید عاقبت به خیری را مد نظر بگیرد و نه تنها در آزمایش‌ها موفق بیرون بیاید بلکه به شکل نیکو در آزمایش‌ها موفق شود. در این حدیث می‌فرماید «أبلی بَلاءً حَسَنا» که یعنی حضرت عباس (ع) به شکل نیکو از آزمایش بیرون آمد. این یک درجه بسیار بالایی است که یک انسانی که مؤمن است در مسیر آزمایش آبرومند بیرون بیاید.

وی در پایان اظهار داشت: آخرین ویژگی نیز «مَضی شَهیدَاً» است که به مقام شهادت حضرت عباس (ع) اشاره دارد. همان طور که عرض شد مقام شهادت ایشان خیلی بالاست. شهادت خودش رتبه‌های بسیار مختلفی دارد. حضرت عباس (ع) در اوج مقام شهادت است. در آن زیارت مخصوص حضرت دارد که «أَشْهَدُ أَنَّکَ مَضَیْتَ عَلَی بَصِیرَةٍ». باز هم در این زیارت نامه بر بصیرت حضرت عباس (ع) تأکید شده است. بنابراین حضرت عباس (ع) در یک جمله انسانی واقعاً وظیفه شناس، متعهد در راه حق و بسیار مستحکم است.