این بیماری زمین‌گیرتان می‌کند!

ناطقان: این روزها سرد شدن تدریجی هوا باعث ابتلا به بیماری‌های ویروسی به ویژه سرماخوردگی و آنفلوآنزا شده است و هر روز نیز گسترش پیدا کرده و می‌توان عده بسیاری از مردم در سنین مختلف را مشاهده کرد که دچار عوارض سرماخوردگی شده و راهی مراکز درمانی شده‌‌اند.

البته ابتلا به سرماخوردگی تنها به دلیل سردشدن هوا و تغییرات دمایی نیست، بلکه بسیاری از افراد با اینکه از نظر پوشش و مواجه با سردی هوا رعایت نکات لازم را می‌کنند اما به دلیل عدم رعایت بهداشت از سوی افراد مبتلا به سرماخوردگی و آنفلوآنزا دچار این بیماری می‌شوند.

برای نمونه، حضور فرد سرماخورده در مترو، اتوبوس و حتی محل کار و تحصیل و ارتباط نزدیک مانند دست دادن به یکدیگر، بوسیدن و انتشار مواد برخاسته از عطسه کردن فرد از جمله علل اصلی در انتقال ویروس سرماخوردگی به افراد دیگر است.

سرماخوردگی یکی از شایع‌ترین بیماری‌هایی است که تقریباً همه افراد در طول سال به آن دچار می‌شوند؛ این ویروس از طریق چشم، بینی و دهان وارد بدن ما می‌شود؛ بدن ما آن را از طریق هوای حاوی قطرات آلوده، تماس مستقیم با افراد آلوده از طریق دست‌ها و مواد آلوده مانند حوله، دستگیره، تلفن، صفحه‌کلید و غیره دریافت می‌کند.

سرماخوردگی می‌تواند خطرات جدی برای سلامت شما ایجاد کند، زیرا یک بیماری عفونی است و توانایی گسترش و ضربه زدن به نقاط حیاطی بدن شما را دارد. سرماخوردگی معمولاً با خستگی، عطسه و سردرد آغاز می‌شود و با علائمی چون سرفه، گلودرد، آبریزش بینی و تب ادامه می‌یابد.

بیش از ۲۰۰ نوع ویروس در بروز سرماخوردگی نقش دارند. متداول‌ترین آنها راینوویروس‌های انسانی (HRV) هستند که به تنهایی مسئول ۴۰ درصد از انواع سرماخوردگی‌ها هستند.

با این حال راینو ویروس‌ها (که خود بیش از ۹۹ نوع مختلف شناخته‌شده هستند) متداول‌ترین عامل این بیماری هستند.یک ویروس سرماخوردگی می‌تواند تا ۱۶ میلیون بار در طول یک روز تکثیر شود.

سرماخوردگی می‌تواند از طریق لمس سطوح آلوده و سپس تماس با بینی، چشم‌ها و دهان انتقال یابد. همچنین زمانی که شخص عطسه یا سرفه می‌کند از طریق ویروس‌های معلق در هوا قابلیت سرایت وجود دارد.

تنفس هر فرد در هر ثانیه تا ۱.۵ متر برد دارد اما ذرات معلق به واسطه عطسه می‌توانند تا مسافتی حدود ۱.۸ متر گسترش یابند.

بیش از ۲۰۰ نوع ویروس در بروز سرماخوردگی نقش دارند؛ضمن اینکه یک ویروس سرماخوردگی می‌تواند تا ۱۶ میلیون بار در طول یک روز تکثیر شود

عفونت دستگاه تنفسی فوقانی بر اساس قسمت‌هایی از بدن که بیشتر دچار عفونت می‌شوند، دسته‌بندی می‌گردند که سرماخوردگی عمدتاً بینی، سینوس‌ها (سینوزیت)، گلو (فارنژیت) و همچنین یک یا هر دو چشم را با التهاب ملتحمه تحت تأثیر قرار می‌دهد.

ویروس‌های عامل بیماری می‌توانند تا مدت زمانی طولانی در محیط فعال بمانند و ممکن است از دستان به چشمان و بینی که محل عفونت هستند، منتقل شوند. ویروس از طریق عطسه، سرفه و تماس با افراد یا اشیاء آلوده قابل انتقال به بدن است.

یک فرد در طول زندگی خود به‌طور متوسط ۵۰ بار؛ یعنی بزرگسالان دو تا پنج بار در سال و کودکان شش تا ده بار در سال  به سرماخوردگی مبتلا می‌شوند.

به‌طور کلی پیشگیری از بیماری آسان است، زیرا ویروس عامل بیماری مدت زمان محدودی را زنده می‌ماند و با شست‌وشوی دست‌ها که یکی از راه‌های مهم برای پیشگیری است.

مهم‌ترین راه‌های پیشگیری عبارتند از: شستن دست‌ها؛ لمس نکردن چشم‌ها، بینی یا دهان با دستان نشسته  و دور ماندن از افراد بیمار.

یک فرد در طول زندگی خود به‌ طور متوسط ۵۰ بار؛ یعنی بزرگسالان دو تا پنج بار در سال و کودکان شش تا ده بار در سال به سرماخوردگی مبتلا می‌شوند

 

 ایرج خسرونیا، رئیس انجمن متخصصان داخلی در گفت‌وگو با خبرنگار سلامت خبرگزاری فارس درباره «تفاوت بین سرماخوردگی و آنفلوآنزا»، اظهار داشت: هر دوی این بیماری‌ها منشأ ویروسی دارند که از طریق رعایت نکردن مسائل بهداشتی و هوای آلوده منتقل می‌شوند.

وی افزود: علائم این دو بیماری در 2-3 روز اول شبیه هم هستند؛ مانند بدن و استخوان‌درد، سرفه و آبریزش بینی؛ البته سرماخوردگی بعد از 2-3 روز اول خودش خوب شده و حتی بدون درمان نیز بهتر می‌شود اما آنفلوآنزا ممکن است چند روز بیشتر طول کشیده و از روز دوم و سوم به بعد علائم آن شدیدتر شود.

این متخصص داخلی اضافه کرد: در آنفلوآنزا استخوان درد و بدن درد ایجاد شده و گاهی با تب شدید همراه است؛ ضمن اینکه آنفلوآنزا گاهی فرد را مجبور به بستری در بیمارستان کرده و حتی ممکن است به وسیله درگیر کردن مغز، قلب و عروق منجر به فوت فرد شود.

*آنفلوانزا با سرفه‌های پی‌درپی و تب شدید همراه است

خسرونیا گفت: بنابراین علائم سرماخوردگی و آنفلوآنزا در یکی دو روز اول شبیه هم هستند اما از روز دوم و سوم متفاوت شده و آنفلوآنزا با سرفه‌های پی‌درپی و تب شدید همراه است و باید فرد به پزشک مراجعه کند.

وی در پاسخ به این پرسش که «آیا هنگام بروز سرماخوردگی و آنفلوآنزا می‌توانیم به خود درمانی پرداخته و آنتی‌بیوتیک مصرف کنیم؟»، گفت: نه، اصلاً سرماخوردگی و آنفلوآنزا هیچکدام نیاز به آنتی‌بیوتیک ندارند؛ البته ممکن است با خوردن چای و نوشیدنی گرم، سوپ و استراحت هر دو بیماری بهتر شود اما ممکن است آنفلوآنزا با رعایت کردن چنین نکاتی نیز جواب مثبت ندهد.

این متخصص داخلی خاطرنشان کرد: عارضه‌ای که بعد از آنفلوآنزا ایجاد می‌شود این است که میکروب‌هایی که در بدن انسان هستند از ضعف عمومی بیمار در اثر عفونت آنفلوآنزا استفاده کرده و ممکن است در جاهای دیگر بدن رشد کنند و منجر به فوت فرد شود.

اصلاً سرماخوردگی و آنفلوآنزا هیچکدام نیاز به آنتی‌بیوتیک ندارند؛ ضمن اینکه خوردن چای و نوشیدنی گرم، سوپ و استراحت در بهبود بیماری مؤثر است.

خسرونیا در پاسخ به این پرسش که «آیا در صورت دچار شدن به سرماخوردگی حتماً باید به پزشک مراجعه کنیم؟»، بیان داشت: سرماخوردگی معمولاً نیاز به مراجعه به پزشک ندارد؛ مگر اینکه چند روز بیشتر از زمان خود طول کشیده و عارضه‌دار شود. مانند سرفه‌های پی‌درپی، درد شکم و سردرد، اما در یکی دو روز اول احتیاجی به آنتی‌بیوتیک ندارد، بلکه رعایت رژیم غذایی و استراحت در بهبود آن بسیار مؤثر است.

وی با اشاره به ضرورت استفاده از آنتی‌بیوتیک در مواقع بروز آنژین چرکی، یادآور شد: اگر به مرحله آنژین چرکی برسیم، باید حتماً به پزشک مراجعه کنیم؛ برای نمونه اگر فرد در آینه لکه‌های سفیدی را در لوزه خود مشاهده کرد باید به پزشک مراجعه کرده و برای فرد دارو تجویز شود.

*طول دوره سرماخوردگی سه روز است

این متخصص داخلی در پاسخ به این پرسش که «طول دوره سرماخوردگی چند روز است؟»،گفت: طول دوره سرماخوردگی سه روز است اما اگر بعد از این مدت فرد دچار سرفه شدید، بدبو و طولانی بود، باید به پزشک مراجعه کند.

خسرونیا درباره «اثرات نامطلوب آنفلوآنزا در بدن»، تصریح کرد: آنفلوآنزا باعث می‌شود ضعف عمومی در بدن ایجاد شده و میکروب‌ها در بدن قدرتمند شوند و در نتیجه حالت دفاعی بدن کم شده و گاهی نیز منجر به مرگ فرد می‌شود؛ چرا که وقتی بدن ضعیف می‌شود، امکان حضور هر میکروبی در بدن وجود دارد.

وی افزود: افرادی که دارای بیماری‌های مزمن مانند سرطان هستند،کودکان و سالمندان نیز حتماً باید واکسن آنفلوآنزا را تزریق کنند.

نعمت الله مسعودی متخصص طب سنتی در گفت‌وگو با خبرنگار سلامت خبرگزاری فارس، درباره «روش‌های پیشگیری و درمان سرماخوردگی از دیدگاه طب سنتی»، اظهار داشت: پیشگیری از سرماخوردگی باید از ناحیه کف پا، گردن و فرق سر صورت گیرد و باید سعی کنیم تغییر آب و هوایی یعنی از محل سرد به محل گرم رفتن و بالعکس که به صورت ناگهانی اتفاق می‌افتد را مورد توجه قرار دهیم و به خصوص این نکته باید برای کودکان مورد توجه زیادتری قرار گیرد.

*کودکان بیشتر در معرض سرماخوردگی هستند

وی ادامه داد: دلیل اینکه باید موضوع تغییر آب و هوایی در کودکان مورد توجه بیشتری قرار گیرد این است که رطوبت بدن کودکان بالاست و سرماخوردگی در رطوبت بالا خود را بهتر نشان می‌دهد. سایر پزشکان نیز می‌گویند این به دلیل پایین بودن سیستم ایمنی کودکان است و ما حکما نیز می‌گوییم طبیعت کودکان ضعیف است.

پیشگیری از سرماخوردگی باید از ناحیه کف پا، گردن و فرق سر صورت گیرد و باید سعی کنیم تغییر آب و هوایی یعنی از محل سرد به محل گرم رفتن و بالعکس  مورد توجه قرار دهیم

وی افزود: تغییر آب و هوا از محیط گرم به سرد باید به تدریج باشد؛‌ باید پوشش کاملی داشته باشیم، یعنی کف پا با جوراب پوشیده شده و از کلاه و شال‌گردن استفاده کنیم.

*سرماخوردگی بیشتر از سر وارد بدن می‌شود

این متخصص طب سنتی با بیان اینکه عامل سرماخوردگی بیشتر از ناحیه سر نفوذ می‌کند، گفت: توصیه می‌شود با آمدن فصل پاییز کلاه همراه داشته باشیم؛ به خصوص خانم‌ها به دلیل اینکه مزاج آنها ا ز مردان سردتر است.

وی با طرح این پرسش که چرا میوه‌های پاییز مانند پرتقال و نارنگی طبع سردی دارند، خاطرنشان کرد: دلیل وجود طبع سرد این میوه‌ها به خاطر این است که می‌خواهند سیستم درونی بدن ما را بیدار کرده و به نوعی آماده‌باش بدهند؛ چرا که این میوه‌ها کمک می‌کنند تا بدنمان با سرمای هوا تطبیق پیدا کند.

*درمان سرماخوردگی با شلغم،  بابونه، آویشن، پونه و پیاز

مسعودی گفت: البته حکما می‌گویند وفور مصرف میوه نیز باعث زیاد شدن عفونت می‌شود؛ اینکه ما یکسره میوه‌های فصل را مصرف کنیم، باید بدانیم خود این موضوع نیز ایجاد عفونت می‌کند.

این متخصص طب سنتی  متذکر شد: داروهای مختلفی برای پیشگیری و درمان سرماخوردگی در طب سنتی وجود دارد مانند بابونه، آویشن، پونه و دارویی به نام پیاز.

وی با اشاره به اثرات مؤثر پیاز در درمان سرماخوردگی، خاطرنشان کرد: ما به راحتی می‌توانیم آش پیاز را تهیه کنیم و مصرف آن می‌تواند خاصیت پیشگیرانه و درمان‌کننده در سرماخوردگی داشته باشد. از پیاز مهم‌تر، مصرف شلغم است که می‌توان به انواع مختلف کبابی و آب‌پز آن را مصرف کرد.

مسعودی بیان داشت: اگر کودکان مزه شلغم را نمی‌پسندند، می‌توان شلغم را به صورت رنده شده در آش مصرف کرد و مصرف این گیاه می‌تواند آنتی‌بیوتیک بسیار خوبی برای درمان سرماخوردگی بوده، بدن را تقویت کند و به رفع بیماری سرماخوردگی کمک زیادی خواهد کرد.

مسعود مردانی، فوق تخصص بیماری‌های عفونی، استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و عضو کمیته کشوری آنفلوآنزا در کشور در گفت‌وگو با خبرنگار‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ سلامت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ خبرگزاری فارس، درباره «بروز بیماری سرماخوردگی و آنفلوآنزا و روش‌های مقابله با آن»، اظهار داشت:‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ با سرد شدن و افزایش برودت هوا، بروز عفونت‌های ویروسی دستگاه تنفس فوقانی شامل آنفلوآنزا و ویروسی دستگاه تنفسی در کشور اجتناب‌ناپذیر است.

وی ادامه داد:‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ با بازگشت زائران از سفر اربعین عده زیادی با عفونت ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی مراجعه کرده و روزانه تعداد زیادی از آنها به علت آسیب‌های وارده به ریه در بیمارستان‌ها بستری می‌شوند که تماس با چنین افرادی، باعث انتقال بیماری‌های فصل پاییز و زمستان می‌شود.

این فوق تخصص بیماری‌های عفونی  بیان داشت:‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ به همین علت، وفور مراجعه‌کننده بیماران عفونی و تنفسی دستگاه فوقانی و مبتلایان به بیماری آنفلوآنزا به مراکز درمانی را در هفته‌های اخیر شاهد هستیم.

مردانی با اشاره به تفاوت‌های بین سرماخوردگی و آنفلوآنزا، افزود: مردم باید بدانند سرماخوردگی بیماری فصلی است که از شدت زیادی برخوردار نبوده و حداکثر تب تا 38 درجه دارد و معمولا همراه با آبریزش بینی، عطسه و سرفه است، اما افراد می‌توانند فعالیت روزانه خود را داشته باشند.

*تب زیاد و بدن درد شدید نشانه های بروز آنفلوآنزا

وی یادآور شد: برخلاف بیماری سرماخوردگی، بیماری آنفلوآنزا با تب بسیار بالایی همراه است و شیوع آن بسیار ناگهانی بوده؛ به طوری که فرد ساعت  بروز آن را به یاد می‌آورد؛ ضمن اینکه از بدن‌درد شکایت داشته و آنقدر شدت علائم آن زیاد است که ناخودآگاه از حضور در محل کار و فعالیت خود اجتناب می‌کند.

این فوق تخصص بیماری‌های عفونی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ با اشاره به عواقب نامطلوب بیماری آنفلوآنزا، خاطرنشان کرد: یکی از این موارد بستری شدن فرد و حتی در مواردی مرگ و میر است؛ با توجه به اینکه عفونت ریه و سینه پهلو بعد از بروز آنفلوآنزا ظاهر می‌شود و این بیماری در برخی موارد نیاز به بستری شدن دارد.

*سرماخوردگی و آنفلوآنزا نیازی به آنتی بیوتیک ندارد

مردانی متذکر شد: بیماری سرماخوردگی و آنفلوآنزا  برای درمان نیازی به آنتی‌بیوتیک ندارند ؛ چراکه هر دوی آنها ویروسی بوده و آنتی‌بیوتیک نقشی در درمان آنها ندارد.

وی با تاکید بر اینکه تجویز آنتی بیوتیک در سرماخوردگی و آنفلوآنزا باعث مقاومت نسبت به آنتی‌بیوتیک می‌شود، گفت:‌ در چنین حالتی وضعیت فرد بدتر خواهد شد و برعکس، اگر فردی مبتلا به عفونت بعد از آنفلوآنزا در ناحیه ریه شود، الزاما باید آنتی‌بیوتیک مصرف کند.

این فوق تخصص بیماری‌های عفونی با اشاره به وجه افتراق بین افرادی که باید آنتی‌بیوتیک مصرف کرده و یا افرادی که نباید مصرف کنند، گفت: تشخیص این افتراق برعهده پزشک است.

مردانی تصریح کرد: به مردم توصیه می‌کنیم اگر دچار علائم بیماری ویروسی عفونت دستگاه تنفسی فوقانی شدند و بیش از سه روز بیماری‌شان طول کشید و از شدت علائم برخوردار بودند حتما به پزشک مراجعه کنند. در خصوص عفونت‌های باکتریایی حتما مصرف آنتی‌بیوتیک لازم است اما قسمت عمده عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی شامل آنفلوآنزا و سرماخوردگی نیازی به آنتی‌بیوتیک ندارند.

*مردم خودسرانه آنتی بیوتیک نخورند

مردانی در پاسخ به این پرسش که «آیا مردم می‌توانند به صورت خوددرمانی آنتی‌بیوتیک مصرف کنند؟»، تصریح کرد: نه، عفونت‌های ویروسی در طی درمان ممکن است فرد را دچار گلودرد،‌ سردرد و بدن‌درد کند اما اینها دلیلی بر تجویز آنتی‌بیوتیک نیست، بلکه پزشک با معاینه کاملی که انجام می‌دهد و در صورت مشاهده چرک در لوزه‌ها و تشخیص عفونت گلو، آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند و تاکید می‌کنم که مردم باید به تشخیص پزشکان احترام گذارند.

وی با اشاره به اهمیت استفاده از واکسن آنفلوآنزا در برخی گروه‌های خاص،‌ افزود: افراد بالای 60 سال، افراد دچار بیماری‌های قلبی و ریوی، کلیوی، دیابتی، مبتلایان به ویروس اچ آی وی، آسم، زنان باردار باید نسبت به تزریق واکسن آنفلوآنزا اقدام کنند.

*اواخر مهر تا اوائل آبان ، بهترین زمان تزریق واکسن آنفلوآنزا

این فوق تخصص بیماری‌های عفونی با بیان اینکه بهترین زمان تزریق آنفلوآنزا اواخر مهر و آبان است، گفت: برای پیشگیری از بروز سرماخوردگی و آنفلوآنزا اولین شرط رعایت بهداشت است.

مردانی افزود: افراد اگر دچار علائم بیماری هستند، باید از مراجعه به محل کار خود و یا مراجعه دانش‌آموزان به مدرسه خودداری کنند. مدت دو تا سه روز در منزل استراحت کرده؛ ضمن اینکه شست‌وشوی مکرر دست‌ها بسیار موثر است.

وی اضافه کرد: افراد برای دفع بهداشتی نزولات دستگاه تنفسی حتما از دستمال کاغذی استفاده کرده و آن را در سطل‌های زباله دردار بیندازند؛ در نتیجه مجموع رعایت این موارد باعث جلوگیری از بروز این بیماری می‌شود.

استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تاکید کرد: بر اساس دستورالعمل سازمان بهداشت جهانی کودکان 6 ماه تا 6 سال بدون در نظر گرفتن هر بیماری، باید واکسن آنفلوآنزا را تزریق کنند.

توجه داشته باشیم با وجود عوامل بیماری زا و به ویژه انتشار ویروس‌های سرماخوردگی در محیط های زندگی و نیز ارتباط افراد بیمار با افراد دیگر در جامعه، به ویژه مکان‌های عمومی مانند مترو، اتوبوس و...، با رعایت بهداشت فردی، شست‌وشوی مرتب دست‌ها و پرهیز از تماس با افراد مبتلا به این بیماری‌ها و قرار دادن مصرف میوه‌ها در سبد غذایی روزانه، می‌توان درصد احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش دهیم.