مطالب جالب درباره زندگی موریانه‌ها

ناطقان: موریانه‌ها بصورت کلنی زندگی می‌کنند. در محیط‌هایی که انسان زندگی می‌کند و چوب نیز حضور دارد می‌توان حضور موریانه‌ها را نیز محتمل دانست. موریانه از راستۀ Isoptera، حشراتی با اندازه‌های کوچک که به صورت دسته جمعی زندگی میکنند؛ که به لحاظ زندگی و ساختار اجتماعی تکامل زیادی پیدا کرده اند.

موریانه شباهت ظاهری چندان به مورچه دارد و با دقت به این واقعیت، آن را مورچه سفید نیز می‌نامند. به طور کلی موریانه‌ها حشرات کوچک به رنگ شیری و گاهی مایل به زرد و قهوه‌ای بور میباشند. هر کلونی از موریانه‌ها یک پادشاه و یک ملکه «به رنگ قهوه ای» دارد. هر ملکه قادر به ساخت هزاران میلیون تخم در هر سال هست.

در این کلونی‌ها اضافه بر پادشاه و ملکه سربازانی بعنوان محافظان کلونی وجود دارند. موریانه‌های سرباز مجهز به سر بزرگ و فک و آروارۀ بزرگ میباشند. این موریانه‌ها در مقابل اشغالگرانی نظیر مورچه‌ها که دشمن اصلی ان‌ها تلقی میشوند؛ کلونی را از تهاجم محافظت میکنند. اما اکثر جمعیت کلونی موریانه‌ها را کارگران سفید تشکیل می‌دهند.

که برخی از آن‌ها محافظ ملکه، عده‌ای وظیفۀ محافظت از لارو‌ها و عده‌ای نیز مسئولیت جستجوی غذا و اطلاع دادن به سایر موریانه‌ها را به عهده دارند. هنگامی که تعداد کلونی‌ها افزایش می‌یابد کارگران لانه و محل انبار غذا را گسترش می‌دهند. در کلونی‌های بالغ ۲۰۰ هزار تا ۲ میلیون کارگر زندگی میکنند.

شروع کلنی موریانه‌ها با نر‌ها و ماده‌های بالدار می‌باشد این موریانه‌ها پس از جفتگیری بال‌های خود را از دست می‌دهند در این مرحله موریانه‌ها سلول کوچکی در خاک ایجاد میکنند و ماده «ملکه» تخم می‌گذارد، پس از باز شدن تخم، والدین از ذخیره بدن خود، نوزادان را تغذیه می‌نمایند نخستین سری کارگران کوچکتر از کارگران بعدی میباشند.

در موریانه‌های چوب خشک، نخستین دسته نوزادان تماما به کارگران تبدیل میشوند و یک موریانه سرباز هم ساخت میشود. تا فعال شدن کارگران، ماده تخمگذار که ملکه نامیده می‌شود دیگر تخم نمی‌گذارد و پس از آن شروع به تخمگذاری می‌کند و این کارگران میباشند که از نوزادان نگه داری می‌کنند و تغذیه آن‌ها را بر عهده دارند.

در کلنی اضافه بر کارگران، پوره‌ها «نوزادان» سن پایین هم فعالیت دارند اگر کلنی مفید رشد کرده باشد موریانه سرباز هم دیدن میشود فعالیت موریانه‌ها با پیدا شدن افراد جنسی نر و ماده بالدار خاتمه می‌یابد ملکه چندین سال ساخت مانند میکند وقتی قدرت تخمگذاری ماده‌ها از بین رفت و نر‌ها از بین رفتند کلنی برای آن‌ها جانشین تعیین می‌کند و بدین ترتیب کلنی توسعه می‌یابد «گاهی ارتفاع کلنی‌ها به چندین متر میرسد».

انواع موریانه:

– زیرزمینی
دالانی در زیر زمین حفر میکنند و از طریق سطح زمین خود را به منزل‌ها می‌رسانند. «موریانه‌های ایران عمدتاً از این نوعند».

– تپه ساز
با دقت به قدرت باروری چندان جعیت کلنی آن‌ها چندان هست. انتشار آن‌ها اکثر در آفریقا و تنها یک گونه آن در بلوچستان ایران یافت شده هست.

– چوب خشک
جنس نر و ماده این نوع پس از پرواز دسته جمعی از طریق سوراخ‌های موجود بر روی چوب وارد آن‌ها شده و کلنی خود را تشکیل میدهند. تمام خانواده‌های موجود در راسته موریانه‌ها به صورت اجتماعات بزرگ و کوچک در محدوده سیستمی لانه‌ای و به صورت کلنی زندگی میکنند.

رابطه بین لانه‌ها و دنیای خارج بستگی به عادت مخصوص تغدیه‌ای گونه‌ها دارد. موریانه‌ها توانایی بازرسی اقلیم داخل لانه خود را دارند. موریانه‌ها همه‌ی چیز خوارند و از مواد گیاهی، الیاف، فرآورده‌های پشمی و پنبه ای، کاغذ دیواری، چرم، موکت، لاستیک، پوشش کابل ها، جانوران نگه داری شده در موزه ها، انواع چوب و فرآورده‌های چوبی تغذیه میکنند.

در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر فعالیت زیادی دارند و عموما در محیط مرطوب و تاریک زندگی می‌کنند.
از طریق ایجاد دالان‌های زیرزمینی و کانال‌های سر پوشیده در سطح دیوارها، ستون‌ها و ... به داخل ساختمان‌ها و محل‌های فراهم سازی مواد خوراکی نفوذ می‌کنند.

لانه‌ها ممکن هست در اعماق خاک، داخل تنه پوسیده درختان، داخل چوب‌های خشک یا اثاثیه چوبی داخل ساختمان‌ها بنا شوند. بعضی دارای لانه آشکار در بالای سطح خاک می‌باشند تعدادی از موریانه‌ها از مواد چوبی تغذیه میکنند و با حفاری در چوب‌های‌تر ادامه زندگی میدهند.

موریانه‌های دروگر در چراگاه‌های خشک که درختان کمی دارند لانه سازی میکنند، بعضی از موریانه‌ها از مواد گیاهی خشک تغذیه می‌نمایند. تعدادی از موریانه‌ها بسته به شرایط محیطی لانه‌هایی ایجاد میکنند و موجبات خسارت به محصولات کشاورزی، لوازم ساختمانی و ساختمان‌ها را فراهم می‌آورند.

موریانه‌هایی که در داخل خاک و زیر زمین دالان حفر میکنند توانایی آن را دارند که راهرو‌های خود را از خاک به درون آجر و حفره‌های داخلی دیوار باز نمایند گاهی تیر‌های شیروانی و چوب‌های سقف را مورد حمله قرار می‌دهند موریانه‌های چوب خشک، گاهی در الوار‌های دور از زمین حتی روی سقف نیز کلنی ایجاد می‌نمایند.

تعداد اجتماعات موریانه‌های زیرزمینی، بالغ بر هزار حشره هست و جمعیت اجتماعاتی که در مناطق گرمسیری لانه‌های تپه‌ای می‌سازند تا میلیون‌ها حشره تخمین زده می‌شود به همین جهت حمله سریع و وسیع آن‌ها به ساختمان‌های اخیر از حمله سایر موریانه‌ها مشخص‌تر هست.

مطالعات نشان داده موریانه‌های منتخب از یک کلونی مسافت‌هایی تا حدود ۳ هکتار در جهت پیدا کردن غذا طی میکنند. در بعضی از مناطق چندین کلونی از موریانه‌ها در کنار یکدیگر به صورت مصالمت آمیز زندگی میکنند.