مزایا و معایب رژیم گیاه‌خواری

ناطقان:  مدتی است که وگانیسم (گیاه‌خواری) در کشورمان به‌عنوان یک رفتار مد روز که سالم نیز هست شناخته می‌شود. در وگانیسم هر نوع محصول حیوانی چه در غذا و چه در مواد مصرفی به‌طور کامل حذف می‌شود. به همین علت است که طرفداران وگانیسم آن را فراتر از رژیم غذایی و نوعی سبک زندگی، معرفی می‌کنند. امروزه بسیاری از افراد وگان پا را فراتر از گیاه‌خواری گذاشته‌اند و با پرورش صنعتی حیوانات و آزمایش حیوانات برای مصارف پزشکی نیز مخالفت می‌کنند. در حقیقت روش تغذیه وگان تنها زیرمجموعه‌ای از گیاه‌خواری به‌حساب می‌آید. بااین‌وجود هدف ما، در این گزارش بررسی رژیم غذایی آن‌ها از جنبه علمی است. آیا گیاهخواری مطلق برای من و شما مفید است؟

تا همین چند سال پیش ایده پیروی از یک رژیم غذایی وگان سخت، از دیدگاه اکثر مردم، افراطی و غیرعملی تلقی می‌شد. یک فرد وگان از هیچ‌گونه فرآورده‌های حیوانی (گوشت، ماهی، مرغ، تخم‌مرغ، لبنیات یا عسل) نمی‌خورد. بااین‌وجود اخیراً علاقه نسبت به آن زیاد شده است و منوی رستوران‌های لوکس و انتشار کتب آشپزی وگان مؤید این موضوع است. درست است که یک رژیم وگان برای افراد مسن‌تر مزایایی دارد، اما برخی مضرات ذاتی نیز در چنین رژیمی وجود دارد. موضوع این گزارش مسائل مؤثر بر روی سلامتی انسان است و نه بر باور‌های سیاسی یا فلسفی.

مزایای رژیم وگان

ممکن است به کاهش کلسترول کمک کند: مطالعه‌ای که در نشریه Diabetes Voice منتشر شد نشان می‌دهد افراد مبتلابه دیابت نوع ۲ که رژیم وگان دارند، میزان کلسترول LDL آن‌ها تا ۲۱ درصد کاهش یافته است. با کاهش چربی مضر، می‌توان زندگی سالم‌تری داشت.

جذب آنتی‌اکسیدان را افزایش می‌دهد: خوراک سبک وگان معمولاً باعث افزایش مصرف غذا‌های مفید مانند سبزی‌ها، میوه‌ها، لوبیا، حبوبات و غلات سبوس‌دار می‌شود، که فرصت خوبی برای دریافت آنتی‌اکسیدان‌های فراوان، فیبر‌های غذایی و ویتامین‌ها و مواد معدنی است.

ممکن است به کاهش فشارخون کمک کند: طبق مقاله‌ای که در انجمن رژیم‌های غذایی آمریکا منتشر شده است، نحوه خوردوخوراک گیاهخواران با کاهش خطر مرگ ناشی از بیماری ایسکمیک قلب (کم رسانی خون به بافت اندام) مرتبط است. این گزارش همچنین نتیجه می‌گیرد که افرادی که از رژیم گیاهخواری استفاده می‌کنند در مقایسه با افراد غیر گیاه‌خوار دارای سطح LDL پایین‌تر و میزان فشارخون و دیابت نوع ۲ کمتر هستند.

خودکنترلی را بیشتری می‌کند: فرد عملاً با عدم مصرف بسیاری از خوراکی‌های لذیذ با نفس خود مبارزه می‌کند؛ بنابراین می‌تواند این میزان خویشتن‌داری و کنترل نفس را به زمینه‌های دیگر تعمیم داد. روند غذا خوردن وگان به افراد کمک می‌کند تا آگاهی‌شان نسبت به چیزی که می‌خورند افزایش یابد و آنچه که در دهان خود قرار می‌دهند را قدر بشناسند. او می‌گوید این می‌تواند باعث کاهش رفتار‌های غذایی بدون فکر قبلی شود.

بیشتر بخوانید:

    آیا گیاه‌خواری برای انسان مفید است؟

مضرات رژیم وگان

یک تغییر اساسی: وگان رفتن یک تغییر بزرگ در رفتار آدمی است و اگر نتوانید مواد خاصی مثل سویا را بخورید، (مثلاً عدم تحمل سویا (soy intolerance) داشته باشید) گاهی اوقات حتی پیچیده‌تر هم می‌شود. پروتئین‌های کامل گیاهی در محصولات سویایی یافت می‌شود، بنابراین اگر می‌خواهید میزان مصرف سویا خود را تعدیل کنید، لازم است یاد بگیرید که چگونه مواد غذایی مکمل را برای رفع پروتئین‌های کامل گیاه‌خواری مصرف کنید.

تداخل احتمالی در شرایط پزشکی موجود: اگر به بیماری مانند پوکی استخوان یا دیابت مبتلا هستید، بسیار مهم است که هنگام شروع و اجرای یک برنامه غذایی وگان با پزشک و یک متخصص تغذیه مشورت کنید، زیرا رژیم وگان می‌تواند در وضعیت شما تداخل ایجاد کند.

مشکل هنگام غذا خوردن در بیرون: بسیاری از رستوران‌ها گزینه‌های واقعی گیاه‌خواری را ارائه نمی‌دهند و این امر می‌تواند غذا خوردن در خارج از خانه را با مشکل روبرو کند. در مسافرت‌های طولانی، بردن غذا‌های وگان و تنقلات مانند چیپس آسان‌تر از مراجعه به رستوران‌های وگانیسم است.

از دست دادن ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری: شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد رژیم‌های گیاهی حاوی ویتامین B ۱۲، که یک ماده مغذی ضروری است، نیستند. گیاهخواران می‌توانند ویتامین B ۱۲ را از غذا‌های غنی‌شده (برخی مارک‌های شیر سویا، غلات صبحانه و...) و مکمل‌ها دریافت کنند. رژیم‌های گیاهی ممکن است کم‌کلسیم و با ویتامین دی ناچیز باشند، اگرچه منابع وگانی از این مواد مغذی وجود دارد.

انتظارات غیرواقعی: ممکن است یک شخص باور کند که با وگان بودن رژیم غذایی سالم‌تری خواهید داشت. اما در حقیقت هیچ داده قطعی وجود ندارد که وگان بودن را به‌عنوان یک رفتار مستقل تلقی کند که سلامتی را بهبود می‌بخشد. صرف‌نظر از هر رژیم غذایی، باید تعادل خوراک، ورزش و تناسب بین وعده‌ها را حفظ کرد.