بارندگی، نعمت یا نقمت؟

 اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُنْزِلُ النِّقَمَ‏، اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُغَیِّرُ النِّعَمَ‏ ، اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُنْزِلُ الْبَلاَء...
ناطقان:  در ابتدای امر باید شکرگزار خداوند باشیم که در سرزمینی خشک و در شروع فصل زراعی، چنین مرحمتی را در حق ما روا داشتند. می‌گویند بارندگی اخیر در شهر ایلام در 100 ساله‌ اخیر بی‌سابقه بوده است، اینکه عدد 100 از کجا آمده است، بماند، هر چه باشد بارندگی ذاتا نعمت است اما در عین حال می‌تواند آزمون، عبرت و گاهی هم نقمت باشد.

برخورد نامناسب و بی‌برنامگی‌، نعمت باران را به نقمت تبدیل می‌کند، شاید کسی بگوید چنین حوادثی هرازگاهی و در دوره‌های بلندمدت زمانی اتفاق می‌افتد که این مطلب نیز نمی‌تواند توجیهی برای درست برخورد نکردن با پدیده‌های جوی باشد.

پی بردن به قدرت لایزال خداوند، دورکردن رذایل اخلاقی غرور و ناسپاسی، انجام کارهای مهندسی و کارشناسی و لزوم توجه بیشتر به برنامه‌ریزی و نظارت از دستاوردهای چنین حوادثی است.

بارندگی اخیر ایلام نشان داد که ما در طراحی و مهندسی پروژه‌های عمرانی و زیرساخت‌ها و توجه به ضرورت اجرای سازه‌های آبی مشکل جدی داریم و خانه‌تکانی شدید در این زمینه‌ها به شدت احساس می‌شود.

البته این پدیده لایه‌های پنهانی نیز دارد که کمتر مورد ملاحظه قرار گرفته‌اند که ارزش قائل شدن برای پوشش گیاهی و فضای سبز بویژه درختان جنگلی، اجرای فعالیت‌های آبخیزداری و نظارت مطلوب‌تر بر پروژه‌های عمرانی از آن جمله‌اند.

بارندگی ذاتا باید عامل توسعه باشد نه اینکه زیرساخت‌های توسعه را تخریب کند. کمترین توجه به نکات فوق حداقل می‌توانست دامنه خسارت سنگین فعلی را کاهش دهد. همیشه گفته‌اند پیشگیری بهتر از درمان است. هر چند در مرحله‌ی درمان نیز خاطره‌ی خوشی از برنامه‌ریزی و هماهنگی یکپارچه دستگاه‌های اجرایی در مواجهه با وقایع مشابه مانند آتش‌سوزی‌های اخیر جنگل‌های ایلام نداریم.

اگرچه برآورد اولیه خسارت 6000 میلیارد ریالی رقم کمی نیست اما خسارت‌های غیرمستقیم‌ ناشی از فشار روحی و ورانی آسیب‌دیدگان بویژه در غم از دست دادن عزیزان که جبران‌ناپذیر است را نیز باید به آن افزود.

مبلغ برآوردشده‌ خسارت تقریبا معادل سه سال بودجه‌ی عمرانی کل استان است که در صورت برخورد مناسب و با مبلغی خیلی کمتر از آن در سال‌های گذشته مسئولان می‌توانستند مانع افزایش سطح کنونی خسارت شوند.

همچنین روحیه‌ بسیجی و تفکر جهادی در مسئولان نیازمند تقویت است؛ چرا که وجود چنین ویژگی‌هایی در عرصه مدیریت، طراحی پروژه‌های عمرانی را مطلوب‌تر، آمادگی برخورد به موقع دستگاه‌های اجرایی با حوادث را بیشتر و دامنه‌ی خسارت‌ها و هزینه‌ها را کمتر خواهد کرد.

بیایید همه با هم از حرکت جزیره‌ای دستگاه‌های اجرایی جلوگیری کنیم و با تخصیص بهینه منابع از تحمیل هزینه‌های گزاف به دولت و بیت‌المال اجتناب ورزیم و از بروز چنین وقایعی برای همیشه درس عبرت بگیریم؛ چرا که نعمت و نقمت بودن بارندگی بستگی به عملکرد و نحوه‌ی برخورد ما دارد.

اگر با برنامه و شکرگزار باشیم و به شکل مدبرانه و مهندسی با آن برخورد کنیم نعمت است و در غیر این صورت ... .

در پایان نیز یک نکته قابل یادآوری است و آن اینکه افزایش حجم آب دریاچه پشت سد ایلام به میزان 15 میلیون متر مکعب و بالا آمدن آب آن به ارتفاع پنج متر و تامین آب شرب ایلام برای دو سال را در کنار خسارت‌های وارده چگونه تحلیل می‌کنید؟

خدابخش داوودی‌نصر – کارشناس‌ارشد کشاورزی و دبیر جامعه اسلامی مهندسین ایلام