رفع بحران آب با مدیریت صحیح

ناطقان: وضعیت آب کشور در سال های گذشته به سبب قرارگیری در مناطق خشک و نیمه خشک دچار تغییر و تحولات گسترده ای شده است؛ موقعیت جغرافیایی، کاهش میزان بارش ها و از بین رفتن دریاچه و تالاب ها سبب شده تا حساسیت مردم در خصوص آینده منابع آبی کشور دوچندان شود.

پیش بینی های کارشناسان در این باره به دو دسته تقسیم می شود که بطور کامل با یکدیگر در تضاد است؛ گروه اول معتقدند که  طی سال های اخیر بیش از 97 درصد از آب های سطحی کشور مورد بهره برداری قرار گرفته است اما در طرف دیگر تحقیقات کارشناسان نشان می دهد سالانه بطور متوسط بیش از 424 میلیارد مترمکعب از مسیر های بارش و ورود از کشور های همسایه به کشور وارد می شود این درحالی است که مصرف مشترکان تنها 16 درصد از کل این میزان یعنی 65 میلیارد مترمکعب است؛ برهمین اساس نباید مشکلی در زمینه منابع آبی وجود داشته باشد چراکه 84 درصد از آب ورودی به کشور معادل 359 میلیارد مترمکعب در سال دست نخورده باقی می ماند.

البته این دو دیدگاه مخالف موجب نمی شود که بر مسئله تبخیر آب چشم پوشید؛ براساس آمار متوسط میزان تبخیر آب در کشور سه برابر متوسط جهانی بوده و با یک محاسبه ساده در می یابیم 294 میلیارد مترمکعب آبی که در کشور تبخیر می شود که معادل چهار برابر آب مصرفی در تمامی بخش های کشاورزی، صنعتی و خانگی است.

البته گذشتگان برای مقابله با فرآیند تبخیر آب به ذخیره آن در زیر زمین نظیر قنات ها روی آورده بودند اما این امر طی سال های گذشته نادیده گرفته شده و باعث شده تا با گسترش سد سازی 40 درصد از ظرفیت آن ها بلا استفاده باشد.

در شرایط موجود طبق بررسی کارشناسان توسعه روش های آبخیزداری به عنوان اولین راهکار موثر می تواند سالانه از تبخیر 30 درصد آب جلوگیری کند، این در حالی است که در کشور ما تنها از روش های ثانویه نظیر سد سازی برای این منظور استفاده می شود.

علاوه بر هدر رفت چشمگیر منابع آبی به سبب تبخیر آب، 84 درصد از منابع ورودی به کشور در شبکه های توزیع از بین می روند؛ اتلاف منابع در شبکه های توزیع بخش کشاورزی محسوس تر از سایر بخش ها است و به میزان 31 میلیارد مترمکعب در سال می رسد.همچنین در بخش شبکه انتقال آب خانگی نیز سالانه 2 میلیارد متر مکعب آب به هدر می رود.

** بزرگترین مصرف کننده چه بر سر منابع آب می آورد

بر اساس این گزارش اگر کشاورزی را بزرگترین مصرف کننده منابع آبی کشور بدانیم هم نباید از میزان هدر رفت قابل توجه منابع آبی کشور به سبب تبخیر آب و شبکه های انتقال نامناسب غافل شویم؛ چراکه بطور متوسط 75 درصد از آب مصرفی را به خود اختصاص می دهد.

جمشید عدالتیان شهریاری عضو شورای عالی پیشکسوتان اتاق بازرگانی ایران در گفت وگو با خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران در این خصوص گفت:بیشترین میزان هدر رفت آب مربوط به بخش کشاورزی است بطوریکه میزان تولیدات کشاورزی در مقایسه با میزان مصرف آب در این بخش نشان از مقرون به صرفه نبودن تولید است.

وی گفت: برنامه ریزی برای مصرف بهینه آب در بخش کشاورزی باید مورد توجه جدی دولت قرار بگیرد و در ان مسیر  اعطای وام با بهره کم به کشاورزان به منظور اصلاح شیوه آبیاری می تواند در افزایش بهره وری بسیار موثر باشد.

طبق پیش بینی کارشناسان از نظر متوسط بارش سالیانه ، روز های خوبی در انتظار کشور نیست و باید هرچه سریع تر راهکار های مطلوبی برای مقابله با این امر در دستور کار قرار گیرد.