در سالهاي اخير، کاهش ميزان بارشها در کشور از يکسو و سوءمديريت آب در حوزههاي کشاورزي و صنعتي و... ازسويديگر، سبب خشکشدن بسياري از تالابها و درياچهها و نابودي حيات آنها شده است. بيتوجهي به اين مهم که نابودي تالابها علاوه بر اثرات سوء بر زندگي جانوران و گياهان، بيشک بر زندگي انسانها نيز تأثيرات منفي خواهد گذاشت، سبب شده بحران خشکي تالابها و درياچهها جدي تلقي نشود و اغلب اوقات پس از نابودي مسئولان به فکر احيا بيافتند که در عمل کاري بسيار سخت و گاهي ناممکن است.
ناطقان: روزنامه وقایع اتفاقیه نوشت: يکي از اين درياچههاي آسيبديده در سالهاي اخير، درياچه پريشان در کازرون استان فارس است. درياچه پريشان يکي از زيباترين و بزرگترين درياچههاي آب شيرين ايران با وسعت 43 کيلومتر مربع در حاشيه جنوبي ارتفاعات زاگرس در بخش جره بالاده شهرستان کازرون در استان فارس قرار دارد. اين درياچه که در گويش محلي «پريشون» نام دارد، به نامهاي مور، پريشان، شور، کازرون، يون، موز، توز و پريشم نيز شناخته شده است. نام درياچه پريشان، از نام چشمهاي گرفته شده که منبع اصلي تأمين آب درياچه است.
پريشان تنها درياچه آب شيرين فلات ايران است که عمق آب آن از 3,5 تا 5 متر گزارش شده است.
آب درياچه بيشتر از بارانهاي سالانه تأمين ميشود و بيشترين مساحت آن در ارديبهشت است. اين درياچه در کنوانسيون رامسر بهعنوان تالاب بينالمللي ثبت و در تقسيمبندي مناطق جزء منطقه حفاظتشده محسوب ميشود.
درياچه پريشان بهلحاظ شرايط خاص خود همه ساله در طول فصل زمستان پذيراي جمعيت زيادي از پرندگان است. از ۵۰۲ گونه پرندهاي که در ايران شناسايي شده، چيزي بيش از صد گونه آن در منطقه ارژن و پريشان مشاهده و شناسايي گرديده است که شامل ۱۸ گونه مختلف اردک، پليکان، غاز، درنا، آنقوت، انواع پرندگان حاشيه آبچر مانند انواع حواصيلها، اگرتها، غاز، چنگر و طاووسک است که در بين پرندگان ياد شده حدودا
۴۰ گونه مختلف از آنها در سطح تالابهاي جوجهآوري ميکنند. گونههاي بسيار نادر و کمياب نيز گاهی در سطح درياچه ديده شده که شامل عروس غاز، اردک مرمري و اردک سرسفيد است و پليکان پا خاکستري در درياچه پريشان زادآوري ميکند. اين پرندگان از مسافتهاي بسيار دور مانند دانمارک، کانادا، روسیه و... به اين منطقه مهاجرت ميکنند.
درياچه پريشان داراي چهار گونه ماهي بومي به نامهاي ماهي زردک، ماهي سرخه، ماهي پرک و مار ماهي آب شيرين و همچنين چند گونه ماهي وارداتي نظير ماهي کپور و آمور است که در سال ۱۳۶۸ به درياچه وارده شده است.
در سالهاي اخير، کاهش بارشها سبب کاهش ورود روانآبها به درياچه شده و وضعيت آن را به خطر انداخته است. خشکسالي اگرچه در روند خشکي تالاب پريشان سهم چشمگيري داشت اما عوامل ديگر نيز وجود دارد که در حاد کردن مشکل اين درياچه نقشآفريني ميکنند، از جمله آنها ميتوان به چاههاي اطراف درياچه اشاره کرد که باعث شده سفرههاي آب زيرزميني منطقه روزبهروز افت شديدي کنند. چاههاي غيرمجاز که درحالحاضر در حريم درياچه پريشان براي مصارف کشاورزي حفر شده، موجب خشک شدن بيشتر اين درياچه شده است. اين درحالي است که آب اين چاهها نيز به علت برداشت بيرويه بسيار شور شده است. تعداد اين چاهها به گفته مسئولان منطقه به هزار حلقه ميرسد که نزديک به 300 حلقه آن غيرمجاز است. چاههاي مجاز نيز اغلب محدوديت برداشت آب نداشته و بيش از حد آب از زمين استخراج ميکنند که اين خود روند تخليه آبهاي زيرزميني را تسريع ميکند.
از ديگر دلايل اثرگذار و تشديدکننده چرخه خشکي درياچه پريشان ميتوان به نيروگاه سيکل ترکيبي کازرون اشاره کرد. اين نيروگاه که بخشي از برق مناطق جنوب را تأمين ميکند براي خنککردن سيستم توربينهاي خود اقدام به حفر چاههاي عميق کرده است که آب سفرههاي زيرزميني و آبي که ميبايست سهم درياچه پريشان شود را ميمکد و نابودي بيشازپيش درياچه را سبب ميشود.
احداث جادههاي ارتباطي در حاشيه درياچه پريشان و آتش زدن نيزارهاي اطراف درياچه که خود رطوبت کافي براي زيستن گونههاي از پرندگان و لاکپشتها را فراهم ميکرد از ديگر عوامل نابودکننده اين درياچه بوده است.
بيشک خشکشدن اين درياچه و برهمخوردن تعادل زيستمحيطي آن بر زندگي و سلامت مردم منطقه نيز تأثير خواهد گذاشت.
احياي درياچه پريشان فرايندي زمانبر و مستلزم صرف هزينه بسيار است اين درحالي است که زيستگاه گونههاي زيادي از جانوران از بين رفته و در نتيجه خطر عدم زادآوري و انقراض اينگونهها وجود دارد.
از اقداماتي که در سالهاي اخير در راستاي احياي درياچه صورت گرفته، احداث سد نرگسي در 20 کيلومتري درياچه پريشان است. اين سد البته هنوز نيازمند اعتبارات براي تکميلشدن است تا بتواند مشکلات اين درياچه را با مهار آبهاي سطحي و سيلابها و سپس تزريق آب به درياچه مرتفع کند.
از ديگر اقدامات صورتگرفته ميتوان به مشخص کردن حريم درياچه به وسيله خاکريزها اشاره کرد.
از آنجايي که کشاورزي اصليترين دليل نابودي درياچه بود است يافتن راهحلهاي جايگزين معيشتي براي مردم منطقه کمک شاياني به بهبود وضعيت آبهاي زيرزميني و در نتيجه احياي درياچه خواهد کرد.
منبع:سلامت نیوز