چه مشاغلی ازمالیات معاف هستند؟

ناطقان: قوانین و مقرراتی که درکشورها وضع و به مورد اجرا گذارده می شود ازبخش‌های مختلفی تشکیل می‌شود تا از طریق آن بتواند کلیه آحاد جامعه را تحت پوشش قرار دهد. زیرا در هر جامعه افراد از لحاظ شرایط اقتصادی، فرهنگی ، آموزشی ، مذهبی و .. دریک سطح نبوده و اجرای قانون بدون توجه به وضعیت آنان، بالطبع آثار و تبعات ناگواری را به همراه خواهد داشت که از آن جمله می‌توان به عدم استقرار عدالت اجتماعی اشاره نمود.

در این مورد، قانون مالیات‌ها نیز از این قاعده مستثنی نبوده و برای آن که بتواند به بسط و توسعه عدل و برابری درجامعه کمک نماید، لازم است قانون گذار درقوانین مصوب خود به ناهمگونی‌ها و نابرابری‌های موجود نیز توجه خاصی مبذول نماید. شایان ذکر است که اخذ مالیات علاوه بر آنکه دولت‌ها را در تامین هزینه‌های جاری یاری می‌نماید می تواند در صورت لزوم ازطریق مشوق‌های مالیاتی، به هدایت سرمایه در بخش‌های موردنظر نیز مساعدت نماید.

در صورتی که شخص حقیقی هیچ گونه درآمدی نداشته باشد تا میزان معافیت مالیاتی درآمد حقوق قانون مالیات‌ها از درآمد مشمول مالیات سالانه مستقلات ازمالیات معاف و مازاد طبق مقررات، مشمول مالیات است.

میزان معافیت مالیات بر درآمد سالانه مشمول مالیات حقوق از یک یا چند منبع، هر ساله در قانون بودجه سنواتی مشخص می‌شود که برای سال 1394 میزان معافیت مذکور یکصد و سی و هشت میلیون (138000000) ریال در سال در نظر گرفته شده است.

درآمد سالانه مشمول مالیات صاحبان مشاغل که اظهارنامه مالیاتی خود را در موعد مقرر تسلیم نمایند تا میزان معافیت قانون مالیات‌های مستقیم از پرداخت مالیات معاف و مازات آن به نرخ‌های مذکور مشمول مالیات خواهد بود.

ضمنا در مشارکت‌های مدنی اعم ازاختیاری و قهری شرکا  حداکثر می‌توانند سهم هر شریک جداگانه مشمول مالیات خواهد بود. گفتنی است چنانچه شخص حقیقی دارای بیش ازیک واحد شغلی باشد مجموع درآمد واحدهای شغلی وی با کسر فقط یک معافیت قانون مالیات‌های مستقیم می‌شود.

اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی نسبت به سود سهام یا سهام الشرکه که دریافتی ازشرکت‌های سرمایه پذیر مشمول مالیات دیگری نخواهد شد.

درآمد مشمول مالیات ابرازی شرکت‌ها و اتحادیه‌های تعاونی مصرف و شرکت‌های تعاونی سهامی عام مشمول بیست و پنج درصد ( 25%) تخفیف از نرخ موضوع این ماده است.

درآمد ابرازی ناشی ازفعالیت‌های تولیدی ومعدنی اشخاص  حقوقی غیر دولتی درواحدهای تولیدی یا معدنی که ازتاریخ اجرای این ماده از طرف وزارتخانه‌های ذی ربط برای آنها پروانه بهره برداری صادر یا قرارداد استخراج و فروش منعقد می شود وهمچنین درآمدهای خدماتی بیمارستان‌ها، هتل‌ها و مراکز اقامتی گردشگری اشخاص یاد شده که ازتاریخ مذکور از طرف مراجع قانونی ذی ربط برای آن‌ها پروانه بهره برداری یا مجوز صادر می‌شود از تاریخ شروع بهره برداری یا استخراج یا فعالیت به مدت پنج سال ودرمناطق کمتر توسعه یافته به مدت ده سال با نرخ صفر مشمول مالیات است.

- منظور از مالیات با نرخ صفر روشی است که مؤدیان مشمول آن مکلف به تسلیم اظهارنامه ، دفاتر قانونی، اسناد و مدارک حسابداری حسب مورد، برای درآمدهای خود به ترتیب مقرر دراین قانون و درمواعد مشخص شده به سازمان  امورمالیاتی کشورمی‌باشند وسازمان مذکور نیز مکلف به بررسی اظهارنامه وتعیین درآمد مشمول مالیات مؤدیان براساس مستندات، مدارک و اظهارنامه مذکوراست وپس ازتعیین درآمد مشمول مالیات مؤدیان، مالیات‌ آن‌ها با نرخ صفر محاسبه می‌شود.

مالیات با نرخ صفر برای واحدهای تولیدی و خدماتی و سایر مراکز موضوع این ماده که دارای بیش از پنجاه نفر نیروی کارشاغل باشند چنانچه دردوره معافیت، هر سال نسبت به سال قبل نیروی  کار شاغل خود را حداقل پنجاه درصد(50%) افزایش دهند، به ازای هر سال افزایش کارکنان، یک ساله اضافه می‌شود. تعداد نیروی کار شاغل و همچنین افزایش اشتغال نیروی کار درهر واحد با تأیید وزارت تعاون، کارورفاه اجتماعی و ارائه اسناد و مدارک مربوط به فهرست بیمه تامین اجتماعی کارکنان محقق می‌شود. درصورت کاهش نیروی کار ازحداقل افزایش مذکور در سال بعد که از مشوق مالیاتی این بند استفاده کرده باشند، مالیات متعلق درسال کاهش، مطالبه و وصول می‌شود. افرادی که بازنشسته، بازخرید و مستعفی می‌شوند کاهش محسوب نمی‌گردد.

-  دوره برخورداری محاسبه مالیات با نرخ صفر برای واحدهای اقتصادی مذکور موضوع این ماده واقع در شهرک های صنعتی یا مناطق ویژه اقتصادی به مدت دوسال و در صورت استقرار شهرک‌های صنعتی یا مناطق ویژه اقتصادی در مناطق کمتر توسعه یافته، به مدت سه سال افزایش می‌یابد.

شرط برخورداری از هر گونه معافیت مالیاتی برای اشخاص حقیقی و حقوقی فعال در مناطق آزاد و سایر مناطق کشور تسلیم اظهارنامه مالیاتی در موقع مقرر قانونی ا ست. اظهار نامه مالیاتی اشخاص حقوقی شامل ترازنامه وحساب سود و زیان طبق نمونه‌ای است که توسط سازمان امور مالیاتی تهیه می‌شود.

- به منظور تشویق وافزایش سرمایه گذاری‌های اقتصادی درواحدهای موضوع این ماده علاوه بر دوره حمایت ازطریق مالیات با نرخ صفر حسب مورد، سرمایه‌گذاری در منطاق کمتر توسعه یافته و سایر مناطق به شرح زیر مورد حمایت قرار می‌گیرد:

1.در مناطق کمترتوسعه یافته:

مالیات سال‌های بعد از دوره محاسبه مالیات با نرخ صفر مذکور در صدر ماده (132) قانون مالیات‌ها تا زمانی که جمع درآمد مشمول مالیات واحد به دو برابر سرمایه ثبت و پرداخت شده برسد، با نرخ صفر محاسبه می‌شود و بعد از آن مالیات متعلقه با نرخ‌های مقرر در قانون و تبصره‌های آن محاسبه و دریافت می‌شود.

2.در سایر مناطق:

پنجاه درصد (50%) مالیات سال‌های بعد از دوره محاسبه مالیات مذکور درصدر ماده (132) با نرخ صفر و پنجاه درصد (50%) باقی مانده با نرخ‌های مقرر در قانون مالیات های مستقیم و تبصره‌های آن محاسبه و دریافت می‌شود. این حکم تا زمانی که جمع درآمد مشمول مالیات واحد، معادل سرمایه ثبت و پرداخت شده شود، ادامه می‌یابد و بعد ازآن، صددرصد(100%) مالیات متعلقه با نرخ‌های مقرر در قانون وتبصره‌های آن محاسبه و دریافت می‌شود.

- درآمد حمل ونقل اشخاص حقوقی غیر دولتی، از مشوق مالیاتی برخوردار می‌شوند. اشخاص حقوقی غیر دولتی موضوع این ماده که قبل از این اصلاحیه تأسیس شده‌اند در صورت سرمایه گذاری مجدد از مشوق این ماده می‌توانند استفاده کنند.

- هر گونه سرمایه گذاری که با مجوز مراجع قانونی ذی ربط به منظور تأسیس، توسعه، بازسازی و نوسازی واحدهای مذکور برای ایجاد دارایی‌های ثابت به استثنای زمین هزینه می‌شود مشمول حکم این بند است.

- استثنای زمین درمورد سرمایه گذاری اشخاص حقوقی غیر دولتی درواحدهای حمل ونقل، بیمارستان‌ها، هتل‌ها و مراکزاقامتی گردشگری صرفا به میزان تعیین شده درمجوزهای قانونی صادرشده ازمراجع ذی صلاح، جاری نمی‎شود.

- درصورت کاهش میزان سرمایه ثبت و پرداخت شده اشخاص مذکور که از مشوق مالیاتی این ماده برای افزایش سرمایه استفاده کرده باشند مالیات متعلق و جریمه‌های آن مطالبه ووصول می شود.

سایر استان‌ها و شهرهای دارای بیش از سیصد هزار نفر جمعیت بر اساس آخرین سرشماری نفوس ومسکن نمی‌شود.

- واحدهای تولیدی فناوری اطلاعات با تأیید وزارتخانه‌های ذی ربط ومعاونت علمی و فناوری رئیس جمهور در هر حال از امتیاز این ماده برخوردار می باشند. همچنین مالیات واحدهای تولیدی و معدنی مستقر درکلیه مناطق ویژه اقتصادی وشهرک‌های صنعتی به استثنای مناطق ویژه اقتصادی و شهرک‌های مستقر در شعاع یک صد و بیست کیلومتری مرکز استان تهران با نرخ صفر محاسبه می‌شود و از مشوق‌های مالیاتی موضوع این ماده برخوردار هستند.

- کلیه تأسیسات ایران گردی و جهانگردی که قبل از اجرای این ماده پروانه بهره برداری از مراجع قانونی ذی ربط اخذ کرده باشند تا مدت شش سال پس از سال 95( تاریخ لازم الاجرا شدن قانون جدید) از پرداخت پنجاه درصد (50%) مالیات بر درآمد ابرازی معاف می‌باشند. حکم این بند نسبت به درآمد حاصل از اعزام گردشگر به خارج ازکشور مجری نیست.

- صددرصد (100%) درآمد ابرازی دفاتر گردشگری و زیارتی دارای مجوز از مراجع قانونی ذی ربط که ازمحل جذب گردشگران خارجی یا اعزام زائر به عربستان، عراق و سوریه تحصیل شده باشد با نرخ صفر مالیاتی مشمول مالیات است.

- مالیات با نرخ صفر موضوع قانون مالیات‌ها صرفا شامل درآمد ابرازی به جز درآمدهای کتمان شده می باشد. این حکم درمورد کلیه احکام مالیاتی با نرخ صفر منظور دراین قانون و سایر قوانین قابل اجرا خواهد بود.

- معادل هزینه‌های تحقیقاتی وپژوهشی اشخاص حقوقی خصوصی و تعاونی درواحدهای تولیدی و صنعتی دارای پروانه بهره برداری از وزارتخانه‌های ذی ربط که در قالب قرارداد منعقده با دانشگاه‌ها یا مراکز پژوهشی وآموزش عالی دارای مجوز قطعی از وزارتخانه های علوم ، تحقیقات و فناوری وبهداشت، درمان و آموزش پزشکی که در چارچوب نقشه جامع علمی کشورانجام می‌شود، مشروط به اینکه گزارش پیشرفت سالانه آن به تصویب شورای پژوهشی دانشگاه‌ها و یا مراکز تحقیقاتی مربوط برسد و ناخالص درآمد ابرازی حاصل از فعالیت‌های تولیدی و معدنی آن‌ها کمتر ازپنج میلیارد ( 5000000000) ریال نباشد ، حداکثر به میزان ده درصد (10%) مالیات ابرازی سال انجام هزینه مذکور بخشوده می‌شود. معادل مبلغ منظور شده به حساب مالیات اشخاص مذکور به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی پذیرفته نخواهد شد.

کلیه معافیت‌های مالیاتی و محاسبه بانرخ صفر مالیاتی مازاد بر قوانین موجود مذکور ازابتدای سال 1395 اجرا می‌شود.

با بررسی مطالب این ماده ملاحظه می‌شود که قانون گذار درحمایت از واحدهای تولیدی وخدماتی تسهیلات وامتیازات ویژه‌ای را در نظر گرفته است. بدین ترتیب که علاوه بر فعالیت‌های تولیدی و معدنی برای فعالیت‌های خدماتی مانند بیمارستان‌ها، هتلها، مراکز اقامتی و گردشگری نیز معافیت‌ها و مزایای خاص را قائل شده است.

بر این اساس واحدهایی که شروع بهره برداری آن‌ها، پس از سال 1395 می باشد ممکن است گاهی با توجه به مفاد این ماده و شرایط استقراری ( شهرک‌های صنعتی) بتوانند تا 13 سال نیز از تعطیلی مالیاتی بهره مند شده و پس از آن هم با رعایت شرایطی تا مستهلک نمودن سرمایه واحد خود از محاسبه مالیات با نرخ صفر استفاده نمایند.

صددرصد (100%) درآمد صندوق حمایت از توسعه بخش کشاورزی شرکت‌های تعاونی روستایی، عشایری ، کشاورزی، صیادان، کارگری، کارمندی، دانشجویان و دانش‌آموزان و اتحادیه‌های آنها ازمالیات معاف است.

درآمد حاصل ازتعلیم وتربیت مدارس غیر انتفاعی اعم ازابتدایی، راهنمایی، متوسطه ، فنی و حرفه‌ای، آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای آزاد دارای مجوز ازسازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور، دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی غیر انتفاعی ومهد کودک در مناطق کمترتوسعه یافته و روستاها ودرآمد موسسات نگهداری معلولین ذهنی و حرکتی بابت نگهداری اشخاص مذکورکه حسب مورد دارای پروانه فعالیت از مراجع ذی ربط هستند همچنین درآمد باشگاه‌ها و مؤسسات ورزشی دارای مجوز از سازمان تربیت بدنی حاصل از فعالیت‌های منحصراً ورزشی از پرداخت مالیات معاف است.

وجوه پرداختی بابت انواع بیمه‌های عمرو زندگی از طرف موسسات بیمه که به موجب قراردادهای منعقده بیمه، عاید ذینفع می شود ازپرداخت مالیات معاف است.

هزینه‌های درمانی پرداختی هر مؤدی بابت معالجه خود یا همسر واولاد و  پدرو مادر و برادر وخواهر تحت تکفل دریک سال مالیاتی و همچنین حق بیمه پرداختی هر شخص حقیقی به مؤسسات بیمه ایرانی بابت انواع بیمه‌های عمر وزندگی وبیمه‌های درمانی از درآمد مشمول مالیات مؤدی کسر می گردد.

- اشخاصی که آورده نقدی برای تأمین مالی پروژه – طرح وسرمایه در گردش بنگاه‌های تولید را درقالب عقود مشارکتی فراهم نمایند، معادل حداقل سود مورد انتظار عقود مشارکتی مصوب شورای پول واعتبار ازپرداخت مالیات بر درآمد معاف می‌شوند و برای پرداخت کننده سود، معادل سود پرداختی مذکور به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی تلقی می شود.

- استفاده کننده از معافیت مکرر قانون مالیات‌ها تا دو سال نمی‌تواند آورده نقدی را ازبنگاه تولیدی خارج کند. درصورت کاهش آورده نقدی، به میزان ارزش روز معافیت استفاده شده مالیات سال خروج آورده نقدی اضافه می شود.

- تشخیص تحقق به کارگیری آورده نقدی برای تأمین مالی پروژه – طرح یا سرمایه در گردش با اداره امور مالیاتی  حوزه مربوطه است.

- درآخرین اصلاحیه قانون مالیات‌ها قانون گذار آن قسمت ازدرآمد موقوفات عام که طبق موازین شرعی به مصرف اموری از قبیل تبلیغات اسلامی، تحقیقات فرهنگی، علمی ، دینی، فنی، اختراعات، اکتشافات، تعلیم وتربیت، بهداشت ودرمان، بنا وتعمیر ونگهداری مساجد و مصلی‌ها و  حوزه‌های علمیه و مدارس علوم اسلامی و دانشگاه‌های دولتی، مراسم تعزیه واطعام، تعمیر آثار باستانی، امور عمرانی وآبادانی، هزینه یا وام تحصیلی دانش آموزان ودانشجویان، کمک به مستضعفان و آسییب دیدگان حوادث ناشی از سیل، زلزله، جنگ،‌ آتش سوزی، جنگ و وحوادث غیر مترقبه دیگر برسد مشروط به این که درآمد و هزینه‌های مزبور به تأیید سازمان اوقاف وامور خیریه رسیده باشد وهمچنین ساخت، تعمیر و نگهداری مراکز نگهداری کودکان و نوجوان بی سرپرست و بد سرپرست درگروه‌های سنی و جنسی مختلف، مراکز نگهداری و مراقبت سالمندان، کارگاه‌های حرفه آموزی واشتغال مصدومان ضایعه نخاعی، معلولان جسمی و حرکتی ، زنان سرپرست خانوار ودختران خودسرپرست، مراکز آموزش، توان بخشی وحرفه آموزی معلولان ذهنی و کودکان نابینا، کم بینا، کم شنوا وناشنوا وسایرمراکز وا ماکنی که بتواند در خدمت مددجویان سازمان‌های حمایتی بهزیستی کشور قرار گیرند، از پرداخت مالیات معاف نموده است.

- ضمنا کمک‌ها و هدایای دریافتی نقدی و غیر نقدی موسسات خیریه وعام المنعفه که به ثبت رسیده‌اند مشروط بر آنکه به موجب اساسنامه آنها صرف امورمذکور شود و سازمان امور مالیاتی کشور بر درآمد و هزینه آنها نظارت کند، از پرداخت مالیات معاف است.

گفتنی است کمک‌های نقدی وغیر نقدی که در هر سال به مصرف نرسیده باشد بدون تعلق مالیات به سال مالی بعد منتقل می‌گردد.

قانون‌گذار در اصلاحیه قانون مالیاتها، درآمدها و عاید حاصل از موقوفات وکمکها و هدایای دریافتی نقدی و غیر نقدی اشخاص را از پرداخت مالیات معاف نموده اما این حکم شامل شرکت‌های زیر مجموعه آنان نمی‌‌شود.

-  فعالیت های انتشاراتی و مطبوعاتی و قرآنی ( دارای مجوزازوزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دستگاه‌های ذی ربط) فرهنگی وهنری که به موجب مجوز وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی انجام می‌شوند، ازپرداخت مالیات معاف است.

-  صددرصد (100%) درآمد حاصل ازصادرات خدمات و کالاهای غیر نفتی ومحصولات بخش کشاورزی و بیست درصد (20%) درآمد حاصل ازصادارات مواد خام مشمول مالیات با نرخ صفر می‌شود.

- درآمد حاصل از صادرات کالاهای مختلف که به صورت عبوری( ترانزیت) به ایران وارد می‌شوند و بدون تغییر درماهیت یا با انجام کاری بر روی آن صادرمی‌شوند مشمول مالیات با نرخ صفر می گردد. البته قانون مالیات‌ها با اتمام اجرای قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران لازم الاجرا می‌شوند.

- مالیات سازمان‌ها و موسسات وابسته به شهرداری‌ها  که به موجب قانون برای انجام وظایف ذاتی شهرداری در امور عمومی، شهری وخدماتی تشکیل وصد درصد( 100%) سرمایه ودارای آن متعلق به شهرداری است با نرخ صفر است.