آیین ماه رمضان در استان مرکزی

ناطقان: به گفته مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی، در ایام ماه مبارک رمضان در این استان به فراخور اقلیم و فرهنگ عامه، آئین‌های خاصی برگزار می‌شود که یکی از آنها آئین پخت حلوای "تبق" یا "طبق" است. این آئین در روستای ابراهیم آباد واقع در 30 کیلومتری شرق اراک در روز 29 ماه مبارک رمضان برگزار می‌شود، در واقع روستای ابراهیم آباد اراک تنها مکان پخت «حلوای تبق» در استان است.

سیدمحمد حسینی افزود: با وجود پی‌جویی‌ها و بررسی‌های انجام شده مشخص نیست که این حلوا از چه زمان در این روستا پخته می‌شود و حتی درخصوص انگیزه و زمینه‌ای که برای اولین بار در فرد یا افرادی برای پخت این حلوا بوجود آمده پاسخ دقیقی یافت نشده است .

وی در خصوص پیشینه این آئین، گفت: در مورد ریشه پخت حلوای طبق در روستای ابراهیم آباد اطلاعات درستی در دست نیست، اما سعی شده شیوه طبخ و مناسکی که حین تهیه این حلوا انجام می شود، ثبت و به عنوان آئینی خاص مورد توجه قرار گیرد. در پخت حلوای تبق دو گروه اهتمام دارند، یکی اعضای خانواده‌ای که خود را از تبار و نسل شخصی که مدعی‌اند اولین تهیه کننده حلوا بوده می‌دانند و ادعا می‌کنند که این رسم قدیمی باید فقط در منزل آنان اجرا شود، دیگری گروهی متشکل از برخی اهالی ابراهیم‌آباد و نیروهای فعال شرکت کننده در آن که بانوان هستند .

حسینی افزود: آرد، روغن گاو، گلاب، شیره انگور، هل، گشنیز، کنجد، دارچین و گل محمدی مواد متشکله این حلواست و پیش از فرا رسیدن روز 29 رمضان کسانی که نذر برای این امر دارند مواد اولیه آنرا تهیه می کنند. یکی از مواردی که این حلوا و طبخ آن را منحصر به فرد می کند، استفاده نکردن آب و شکر در طبخ آن است. در دستور پخت این حلوا شیره انگور جایگزین آب و شکر شده است. جالب آنکه شیره انگور در روستای ابراهیم آباد یافت نمی‌شود و برای تهیه آن باید از روستای خورزن که در فاصله 4 کیلومتری شمال ابراهیم آباد قرار دارد شیره انگور را تهیه کرده و به ابراهیم آباد منتقل کنند .

وی گفت: تمام مراحل طبخ این حلوا توسط بانوان انجام می گیرد که در صبح روز 29 ماه مبارک رمضان از ساعت 8 صبح شروع می شود و تا حدود ساعت 14 به اتمام می رسد. برخی اهالی روستا نسبت به حلوای طبق تبرکاتی قائلند و در رابطه با آن باورهایی دارند و در آن رازهایی را جست و جو می کنند، به طوری که حلوا را برای مدتی طولانی نگهداری می‌کنند و چنانچه پیشامد نامبارکی برای فرد رخ دهد یا به مریضی مبتلا شود، قطعه کوچکی از آن را می‌خورد به امید آنکه گرفتاری‌اش رفع شود .

به گفته حسینی در حین پخت حلوای تبق روضه امیرالمومنین حضرت علی(ع) خوانده می شود و ذکر مصائب آن حضرت می‌کنند، نماز به پا می‌دارند و با ذکر ادعیه و صلوات فضایی معنوی در محیط اجرای مراسم ایجاد می‌کنند. این سنت دیرسال با ابتدایی نامعلوم و مردمانی با ایمان راسخ به فواید معنوی آن، تنها یکی از رسوم خاص و منحصر به فرد استان مرکزی در ماه مبارک رمضان است .