راه تشخیص زودهنگام سرطان پستان

ناطقان: سرطان پستان رایج‌ترین سرطان در میان زنان است و یک سوم کل سرطان‌های بانوان را تشکیل می‌دهد. در کشور ما نیز این سرطان شایع‌ترین سرطان در بین زنان بوده و رخداد آن درحال افزایش است؛ از این رو تشخیص سریع این بیماری در مراحل اولیه بسیار حائز اهمیت است.

برای این منظور پژوهشگران دانشگاه اصفهان با اجرای تحقیقاتی، راهکاری برای تشخیص زودهنگام این سرطان بدون نیاز به برداشت بافت از بدن ارائه دادند.

دکتر سید عبدالله نوربخش رضایی، عضو هیأت علمی دانشگاه اصفهان و از محققان این طرح، با بیان اینکه اکثر روش‌های موجود برای تشخیص سرطان پستان نیاز به برداشتن بافت از بدن بیمار دارد، گفت: این روش‎ها از جمله روش‌های تهاجمی محسوب می‌شود و از طرف دیگر چنانچه این بیماری در همان مراحل اولیه تشخیص داده شود، درمان بسیار مؤثرتر و کم هزینه‌تر خواهد بود.

وی ادامه داد: از این رو با توجه به نبود روش‌های تشخیصی دقیق برای این بیماری در مراحل آغازین در این تحقیق بر آن شدیم تا گامی مؤثر در این راستا برداشته شود.

نوربخش رضایی اظهار کرد: بر این اساس در این تحقیق موفق به طراحی و ساخت آپتاحسگر الکتروشیمیایی بسیار حساسی با هدف امکان تشخیص زودهنگام افراد سالم از بیماران مبتلا به سرطان پستان شدیم.

عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان طراحی این آپتاحسگر را با استفاده از نانوکامپوزیت گرافن اکسید احیاء شده- پلیمر کیتوسان دانست و یادآور شد: مکانیسم عمل در این حسگر همانند بسیاری از حسگرهای تجاری و ارزان قیمت قند خون، از نوع الکتروشیمیایی است.

وی اندازه‌گیری میزان آنتی‌ژن HER2 با دقت بالا را از مزایای این حسگر نام برد و یادآور شد: به دلیل تفاوت میزان غلظت HER2 در سرم خون افراد سالم و بیمار، با اندازه‌گیری میزان این نشانگر در سرم خون افراد می‌توان در مورد سلامت آنها و همچنین میزان پیشرفت بیماری اظهار نظر کرد.

این محقق حساسیت بالا، توانایی اندازه‌گیری HER2 در مقادیر بسیار کم و محدوده‌ وسیع اندازه‌گیری (از نیم تا 75 نانوگرم بر میلی‌لیتر)، انتخابگری بسیار بالا، اختصاصی بودن پاسخ آپتاحسگر و اندازه‌گیری HER2 در سرم خون بدون نیاز به مراحل خالص‌سازی را از دیگر مزایای این آپتاحسگر ذکر کرد و افزود: از آنجا که غلظت این زیست‌نشانگر در سرم خون افراد سالم بسیار پایین است، اهمیت این ویژگی دوچندان می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: بنابراین این حسگر می‌تواند به عنوان ابزاری مناسب برای تشخیص افراد سالم از بیمار در همان مراحل اولیه بیمار بکار رود و به پزشکان در معالجه این بیماری کمک کند.

نوربخش رضایی با بیان اینکه برای درمان بیماران مبتلا به سرطان پستان از آنتی‌بادی مونوکلونال تراستوزوماب با نام تجاری هرسپتین استفاده می‌شود، اضافه کرد: این داروی گران قیمت تنها در بیمارانی که سطح بالای گیرنده HER2 را دارند، مؤثر بوده و در سایر مبتلایان بدون نتیجه و حتی با ایجاد عوارض همراه است. بنابراین، قبل از شروع درمان ضروری، به کمک این حسگر می‌توان غربالگری بیمارانی که واجد شرایط درمانی هستند را نیز انجام داد.

وی با بیان اینکه در سایر حسگرهایی که در این زمینه عرضه شده و از الکترودهای طلا و یا نانوذرات طلا جهت تثبیت آپتامر استفاده شده است و ادامه داد: استفاده از این نانو ذرات منجر به افزایش هزینه‌ تمام شده ساخت حسگر می‎شود، اما در این پژوهش قابلیت بستر نانوکامپوزیتی رسانای اکسید گرافن احیا شده-کیتوسان به منظور تثبیت آپتامر ویژه HER2 استفاده شده است که این ماده در دسترس و ارزان قیمت است.

به گفته نوربخش رضایی، این کیتوسان مورد استفاده قابل استحصال از منابعی چون پوست خرچنگ و میگو است.

نتایج این تحقیقات که حاصل همکاری دکتر سید عبدالله نوربخش رضایی عضو هیأت علمی دانشگاه اصفهان، آرزو طبسی فارغ التحصیل کارشناسی ارشد مهندسی نانو فناوری و انسیه شریفی دکترای شیمی تجزیه این دانشگاه است، در مجله Biosensors and Bioelectronic با ضریب تأثیر 7.078 منتشر شده است.