مسافران سیبری به میانکاله رسیدند

ناطقان: علی ابوطالبی اظهار کرد: با شروع اولین بادهای پاییزی و سرد شدن هوا در سیبری اولین گروه پرندگان مهاجر از اوایل شهریور به میانکاله آمدند که یک دسته خودتکای معمولی و خودتکای ابرو سفید پیش غراولان پرندگان مهاجری هستند که از مناطق شمالی دریای کاسپین تا سیبری ایستگاه بهارگذران و تابستان گذران آن ها است و سپس برای زمستان گذرانی به پناهگاه حیات وحش و تالاب میانکاله مهاجرت می کنند و پس از آن ها، اردک نوک پهن به میانکاله می رسد.

وی با بیان اینکه تاکنون در طی یک ماه گذشته حدود 7 هزار قطعه پرنده زمستان گذران به میانکاله آمده است، افزود: اوایل شهریور خودتکای معمولی، خودتکای ابرو سفید و اردک نوک پهن و از 15 شهریور اردک سرسبز و در اواخر شهریور اردک سر حنایی و فیلوش به میانکاله آمدند و سپس از اوایل مهر ماه اردک سیاه کاکل و اردک سرسیاه و از 15 مهر به بعد اردک تاج دار و بقیه انواع اردک ها، مرگوس ها و باکلان ها به پناهگاه حیات وحش میانکاله می رسند.

این کارشناس محیط زیست خاطرنشان کرد: اوایل آبان ماه غاز خاکستری، غاز پیشانی سفید بزرگ، غاز پیشانی سفید کوچک و اوایل آذرماه چنگرها می آیند که بیشترین تعداد پرندگان مهاجر میانکاله را تشکیل می دهند یعنی چنگرها بین 50 تا 60 درصد جمعیت پرندگان مهاجر تالابی را در میانکاله به خود اختصاص دادند که چنگرها از اوایل تا اواسط آذر با توجه به شرایط سرمای مناطق شمالی دریای کاسپین و سیبری خود را به میانکاله می رسانند و قوها و پلیکان ها آخرین پرندگان مهاجری هستند که به میانکاله می آیند که از نیمه دوم آذر تا اوایل دی ماه به میانکاله مهاجرت زمستان گذرانی خود را آغاز می کنند.

ابوطالبی خاطرنشان کرد: معمولا این پرنده ها از اواخر اسفند با توجه به میزان گرما، بی قراری سفر در آن ها ایجاد می شود. بی قراری سفر به دو عامل بیرونی و درونی بستگی دارد. آنان سپس شروع به مهاجرت می کنند که سیکل مهاجرت تا 15 اردیبهشت در مدت دو ماه به اتمام می رسد. مگر تعداد کمی از پرندگان که زخمی یا تیرخورده و بیمار هستند و شرایط لازم برای سفر و پرواز طولانی را ندارند که به اجبار در تالاب میانکاله می مانند.

وی افزود: البته تعداد کمی از پرندگان مهاجر مانند اردک سرسبز و چنگر به عنوان بومی در میانکاله وجود دارد که به علت بیماری و ضعف نتوانستند مهاجرت کنند و در تالاب میانکاله می مانند و زادآوری می کنند و از آنجایی که پرنده مادر مهاجرت نمی کند جوجه های آن ها نیز بومی می شوند و جمعیت این پرندگان به 2 الی 3 هزار قطعه می رسد که یلوه معمولی، یلوه آبی و کشیم ها از پرندگان آبزی بومی میانکاله هستند.

ابوطالبی گفت: پرندگانی که از اسفند تا اردیبهشت ماه هر سال از میانکاله به مناطق شمالی دریای کاسپین و سیبری بازمی گردند سیکل مهاجرت آن ها تمام می شود و دوباره از اوایل شهریور خودتکاها به عنوان اولین دسته پرندگان زمستان گذران به میانکاله مهاجرت می کنند.

مسئول آموزش اداره حفاظت محیط زیست بهشهر اظهار کرد: از 8900 گونه پرنده شناسایی شده در جهان؛ 504 گونه پرنده در ایران شناسایی شده و از این میان 230 گونه به تالاب میانکاله می آید که   100 گونه پرنده تالابی و 130 گونه پرنده خشک زی هستند.

ابوطالبی تصریح کرد: این 230 گونه پرنده 4 نوع روش زیستی شامل بومی، زادآوری، عبوری و اتفاقی در میانکاله دارند که تعدادی از خشک زی ها مانند غرقاول، دراج، انواع کلاغ ها و گنجشک ها بومی میانکاله هستند و در همه فصول در این تالاب مشاهده می شوند. تعدادی از این پرندگان خشک زی زادآور میانکاله هستند یعنی در فصل بهار به میانکاله می آیند تخم گذاری و زادآوری می کنند و از اواسط تابستان تا اوایل پاییز به زیستگاه های زمستان گذرانی خود بازمی گردند.

این کارشناس محیط زیست گفت: پرندگان زادآور میانکاله شامل پرستو، چاخ لق، هدهد، سبزقبا، کوکو، چرخ ریسک ها و زنبورخورها هستند که زنبورخورها لانه های زیرزمینی می سازند و در آنجا تخم گذاری و زادآوری می کنند.

ابوطالبی خاطرنشان کرد: هدهد پیش غراول پرندگان بهارگذران و تابستان گذران است که در اواخر اسفند به میانکاله می آید، سپس پرستوها در اوایل فروردین، کوکو و سبزقبا در اواخر فروردین، زنبورخورها اواسط اردیبهشت و سپس گلالیول ها می آیند.

وی ادامه داد: تعدادی پرندگان خشک زی زمستان گذران شامل توکای باغی، توکای بزرگ، توکای سیاه، توکای گردن سیاه، سار معمولی، ابیا، سهره معمولی و انواع سهره ها در میانکاله وجود دارد.

مسئول آموزش اداره حفاظت محیط زیست بهشهر با بیان اینکه تعدادی از پرندگان خشک زی یا آبزی در میانکاله پرندگان عبوری هستند، عنوان کرد: هوبره، گیلان شاه خالدار، صدف خور، اسکوا، درنای معمولی و درنای خاکستری از جمله پرندگان عبوری هستند که در مسیر مهاجرت خود یک استراحت چند روزه در میانکاله دارند و پس از تجدید قوا به مسیر مهاجرت خود ادامه می دهند و معمولا از مناطق جنوبی به سمت مناطق شمالی یا از هندوستان به سمت کشورهای آفریقایی می روند.

ابوطالبی اظهار کرد: روش چهارم زیستی پرندگان آبزی و خشک زی در میانکاله پرندگان اتفاقی هستند که برحسب اتفاق در برخی سال ها مشاهده می شوند و از جمله آن ها میش مرغ و عروس غاز است.

وی افزود: پرندگان آبزی و کنار آبزی نیز 4 نوع روش زیستی دارند روش اول بومی میانکاله هستند که از جمله پرندگان آبزی بومی میانکاله، جمعیت کمی از چنگرها، طاووسک، یلوه معمولی، یلوه کوچک، یلوه آبی و کشیم کوچک و نیز پرندگان کنار آبزی بومی میانکاله برخی از پرستوهای دریایی و سلیم ها هستند و همچنین تعدادی از گونه های پرندگان آبزی زادآور، عبوری و اتفاقی هستند.

این کارشناس محیط زیست گفت: گونه های آبزی مانند اردک پنجه، انگوت و فلامینگو معمولا آخرین دسته پرندگان مهاجر به میانکاله هستند که در اوایل خرداد به زیستگاه تابستان گذرانی خود باز می گردند.

ابوطالبی خاطرنشان کرد: مهاجرت پرندگان از سیبری به میانکاله بستگی به شروع جبهه هوای سرد و بارش برف و باران در مناطق شمالی و سردسیر دارد زیرا با کمبود مواد غذایی مواجه شده و گونه های مختلف پرندگان به ترتیب احساس خطر کرده و مهاجرت خود را به مناطق گرم و معتدل تر آغاز می کنند که معمولا خوتکاها نخستین گروه پرندگانی هستند که در میانکاله فرود می آیند.

وی افزود: افزایش دمای هوا در تالاب های مازندران در طی چند سال گذشته در روند آغاز مهاجرت پرندگان از سیبری به ایران تاثیری نداشته و بستگی به آغاز برف و کولاک در سیبری دارد اما گرمای زودرس اسفندماه در تالاب میانکاله در روند بازگشت پرندگان به سیبری تاثیرگذار است.

مسئول آموزش اداره حفاظت محیط زیست بهشهر با بیان اینکه میانکاله طی چند دهه اخیر دچار افت تراکم جمعیت و افت تنوع گونه ای بوده است، عنوان کرد: سال 1384، یک میلیون و 200 هزار قطعه پرنده در میانکاله سرشماری شدند و هر ساله تعداد پرندگان مهاجر کاهش پیدا کرد تا بالاخره در سال 94 حدود 470 هزار قطعه و سال 95 حدود 390 هزار قطعه پرنده در پناهگاه حیات وحش میانکاله سرشماری شد که یعنی در طی 10 سال گذشته جمعیت پرندگان مهاجر به میانکاله به یک سوم تقلیل یافت.

ابوطالبی گفت: گونه هایی مانند گیلان شاه خالدار، غاز پیشانی سفید کوچک و عروس غاز که طی دهه های گذشته به میانکاله مهاجرت می کردند، در دو یا سه سال گذشته در این تالاب مشاهده نشدند یعنی تنوع گونه ای پرندگان مهاجر به میانکاله کاهش یافته است.

وی تصریح کرد: 12 گونه از پرندگان مهاجر به میانکاله دچار افت جمعیت شدند و روند نزولی بسیار شدیدی را در پیش گرفتند که شامل عقاب دریایی دم سفید، مرگوس سفید، پلیکان پا خاکستری، پلیکان سفید، قوی کوچک، قوی فریادکش، قوی گنگ، باکلان کوچک، غاز پا زرد، مرگوس کاکلی، بالابان و بحری هستند.

این کارشناس محیط زیست خاطرنشان کرد: با توجه به آتش سوزی های متعدد در طی دو سال اخیر در پناهگاه حیات وحش میانکاله که بخش اعظمی از زیستگاه، محل اختفا و منابع غذایی پرندگان را از بین برد و این موضوع بر کاهش جمعیت پرندگان بومی و خشک زی تاثیر دارد.

ابوطالبی گفت: کاهش پرندگان تالابی به دلیل خشک شدن بخشی از تالاب بین المللی میانکاله در طی چند سال اخیر و کاهش پرندگان خشک زی به دلیل آتش سوزی های متعدد و از بین رفتن محل اختفای پرندگان که در میان درختان انار وحشی و سازیل ها بوده و همچنین از بین رفتن منابع غذایی است.

وی افزود: گونه هایی مانند قرقاول و دراج که بومی میانکاله هستند با آتش سوزی و از بین رفتن پوشش گیاهی، محل اختفا خود را از دست می دهند و در میان درخت های سوخته جایی برای لانه سازی ندارند به همین دلیل عقاب و شاهین به عنوان پرندگان شکاری، پرندگان کوچک و ضعیف را به راحتی پیدا کرده و شکار می کنند. از طرفی دیگر پرندگان کوچک، منابع غذایی خود را از دست دادند زیرا آسیب آتش سوزی بسیار شدید بوده است.

مسئول آموزش اداره حفاظت محیط زیست بهشهر اظهار کرد: همه گونه های پرندگان و جانوران یک قلمرو برای خود دارند و زمانی که در اثر آتش سوزی قلمرو خود را از دست می دهند دیگر حصار و محدوده ای میان قلمرو گونه ها وجود ندارد و به دلیل از بین رفتن قلمرو خود، وارد قلمرو گونه های دیگر می شوند و این گونه رقابت غذایی میان گونه های مختلف در می گیرد.

ابوطالبی گفت: علاوه بر پرندگان، مار و دوزیستان و حیواناتی مانند روباه، خرگوش، گورکن، شغال و جوجه تیغی در پناهگاه حیات وحش میانکاله وارد قلمرو گونه های دیگر شدند و رقابت غذایی و نزاع بر سر جفت یابی در میان آن ها در گرفته و در واقع در اثر آتش سوزی، کل اکوسیستم میانکاله به هم ریخته است.

این کارشناس محیط زیست تصریح کرد: برگ درختانی که در طی سال ها بر زمین ریخته و تبدیل به هوموس شده بود و خاک را تقویت می کرد در آتش سوزی های میانکاله تبدیل به خاکستر شد و همه میکروارگانیسم ها و ریزمغزی هایی که باید تبدیل به کود می شدند بر اثر شدت آتش و گرما از بین رفتند.