‌این شغل تعریف ترسناکی دارد

ناطقان: شاید دستفروشی از منظرِ کسی که تحت فشار است، کسی که اجاره خانه اش عقب افتاده، یا کسی که نیازهای زن و بچه‌اش صورت تیره‌اش را سرخ کرده، دستفروشی یعنی امید، یعنی آخرین "نفس" برای زنده ماندن.


پدری که نمی‌خواهد سرمه شرمندگی میهمان چشمانش باشد، یا مادری که جای خالی پدر را در دنیایِ بی رحم امروز پر می‌کند.

اما از منظر جامعه شناسان تعریف دستفروشی شاید کمی متفاوت باشد، آن‌ها می‌گویند "پدیده اجتماعی". پدیده‌ای که بر طول و عرض و ارتفاعِ آن اضافه می‌شود. پدیده‌ای که خیابان‌ها را از رنگ و رو انداخته، پدیده‌ای که هرج و مرج را زیاد کرده یا چهار راه های سوت و کور شهر را مختل کرده، حالا متروها بماند.

اما دستفروشی از منظر افرادی (مسئولان) که با چم و خم دستفروشی سر و کار دارد، تعریف‌ها و برداشت‌ها کمی ترسناک می‌شود، "مافیا". از نظر آنان دستفروشی یعنی معضلی که سیمای شهر را مخدوش کرده، معضلی که سنگ فرش پیاده روها را لق کرده یا گره بینای ترافیک را نابینا کرده است. به این‌ها اتفافات مالی و باندی را نیز باید اضافه کنید، پول‌هایی که به جیب می‌رود، شاید کمی هم کالای قاچاق!

اما به راستی دستفروشی به کدام یک از این تعریف ها نزدیک‌تر است. به پدری که آخرین نفس‌ها را دستفروشی می‌کند، یا مادری که جای خالی پدر را پر می‌کند.
پس چرا مسئولی که می‌گوید: "ما نون بُری نکردیم و نمی‌کنیم" اسم مافیا را برای شناسنامه دستفروشان شهر انتخاب کرده است؟

دستفروشی پدیده‌ای اجتماعی است

سارا دشت گرد، عضو شورای شهر کرج در گفت و با ایسنا، گفت: پدیده دستفروشی آنقدر گسترده شده و طیف وسیعی از جامعه را به عنوان کارگر این شغل پدید آورده که برخورد های سنتی و دم دستی با آن عوارض اجتماعی گوناگونی را پدید می‌آورد. کافی است دقت کنیم مهم ترین تحول اجتماعی قرن 21 که در خاورمیانه رخ داد از خودسوزی یک دستفروش تونسی آغاز شد و به شکل یک دومینوی تحولات یکی پس از دیگری کشورهای عربی را تحت تاثیر قرار داد یا در آخرین انتخابات ریاست جمهوری کشور ما که همین چند ماه قبل مناظرات آن برگزار شد یکی از مباحث مورد منازعه کاندیداهای ریاست جمهوری برخورد با دستفروشان بود.

وی بیان کرد: لاینحل بودن ظاهری این پدیده به درکِ متفاوت ما از مساله عدالت باز می‌گردد؛ از دید مدیریت شهری ایجاد توازن برنامه ریزی شده برای موقعیت‌های مختلف از قبیل کسب و کار و حمل و نقل اولویت اصلی برای خدمت رسانی به شهروندان است. از دید اصناف دارای مجوز هزینه هایی مانند عوارض و برق و سرقفلی که برای حرکت در مسیر قانون متحمل می‌شوند انها را محق می‌سازد که نسبت به افرادی که با قانون گریزی از پرداخت این هزینه‌ها سرباز می‌زنند، اولویت داشته باشند و دست آخر دست فروشان که که برای بسیاری از آنها این شغل پله آخر شانس بقای اقتصادی است و در صورت برخورد حیران می‌مانند که چه فرصت دیگری برای زندگی اقتصادی و بقا خواهند داشت.

این مسئول افزود: از دید من به عنوان یکی از وارثان احتمالی جایگاه کدخدای محله در قانون مطبوعات عصر مشروطه آسان ترین و همزمان خطرناک ترین رویکرد نسبت به پدیده دستفروشی نگاه ایجاد تقابل و منازعه میان طبقات اجتماعی است. دقت داشته باشیم دستفروش امروزی شامل طیف عظیمی از طبقات اجتماعی از یک دانشجوی فوق لیسانس یا دکترا تا یک کودک کار را در برمیگیرد. این موضوع ما را باید به این نتیجه برساند که قبل از فهم انگیزه دستفروشی برای هر کدام از طیف های آن نمی توان نسخه ای حداکثری برای برخورد با آن طراحی کرد اگر همه ما سوختن مظلومانه جوان تحصیل کرده و دستفروش تونسی را به خاطر داشته باشیم متقاعد می شویم که طرح نسخه های ضربتی و به ظاهر قاطعانه که کفه ترازو را در مثلث "کدخدا-دستفروش-مغازه دار" به شکلی ناموزون بر هم میزند به نفع هیچ گروهی نخواهد بود.

دشتگرد در ادمه افزود: دستفروشی تنها یک معضل صنفی یا معضل سد معبر در ترافیک نیست. یک پدیده اجتماعی است که علل و عوارض مختلفی دارد. پیش از دادن هر راه حل ساده انگارانه باید به سویه های مختلف آن پرداخت. در این مسیر من خودم را فردی در تاریکی می‌بینم که فانوسی به دست گرفته تا زوایای مختلف این پدیده ها و راهکارهای حل مساله را ببینم.

دستفروشی نیازمند برخورد عقلانی است، نگاه احساس ممنوع

قنبر علی زمانی، در گفت و گو با خبرنگار ایسنا، گفت: پدیده دستفروشی که خیلی‌ها آن را معضل اجتماعی می‌نامند نیازمند برخوردهای منطقی و عقلانی است نه برخوردهای احساسی.

فرماندار کرج اظهارکرد: اگر پدیده دستفروشی بر روی اقتصاد شهر کرج اثر مثبت می‌گذارد به گسترش آن کمک خواهیم کرد.

با نگاه سیاسی کاری درست نمی‌شود


مهدی جوهری، معاون پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان البرز در گفت و گو با خبرنگار ایسنا گفت: حل معضل دستفروشی با نگاه‌های منفی و سیاسی امکان پذیر نیست.

وی افزود: حل معضل دستفروشی نیازمند راهکار اجتماعی است و با نگاه‌های سیاسی دردی از مشکلات درمان نخواهد شد.

وی با بیان اینکه کاهش آسیب‌های اجتماعی نیازمند برنامه ریزی مدون و مشارکت همه دستگاه‌ها است، اظهارکرد: یکی از اساسی ترین کارها بعد از تشکیل کارگروه، پیدا کردن آمار دقیقی از تعداد دستفروشان، پاتوق ها و حتی اجناسی که می‌فروشند است تا شورای شهر بتواند در این خصوص راه کارها و قانون های مناسبی را پیدا و مصوب کنند.

بدنبال ساماندهی دستفروشان هستیم

اصغر نصیری، ‌قائم مقام معاونت خدمات شهری شهرداری کرج در گفت و گو با خبرنگار ایسنا، با اشاره به راه‌اندازی دو بازار مناسب در شان شهروندان برای ساماندهی دستفروشان، افزود: این بازارها در هفته آینده آغاز به کار خواهند کرد.

وی با اشاره به حل معضلات اجتماعی با خرد جمعی و مشارکت تمامی دستگاه‌ها، افزود: علاوه بر مسئولیت‌هایی که بر دوش شهرداری است تا سایر دستگاه نیز پای کار نیایند و همدل و همراه نباشند، مشکلات اجتماعی شهر همچنان به قوت خود باقی خواهند ماند.


بدنبال نون بُری نیستیم

حمید کریمی، رئیس اتاق اصناف استان البرز در گفت و گو با خبرنگار ایسنا، اظهارکرد: نون بری نکرده‌ایم و نمی کنیم و به خوبی می‌دانیم دستفروشان هم خانواده دارند و هم حق زندگی، اما شما جای ما بودید با همه معضلاتی که بوجود آمده چه اقدامی می‌کردید.

وی با بیان اینکه دستفروشی در همه کشورها وجود دارد، افزود: تنها فرقی که دستفروشی در ایران با سایر کشورها دارد آن است که دستفروشان ما ساماندهی نشده‌اند و همه چیز می‌فروشند اما در کشورهای دیگر دستفروشان هم ساماندهی شده اند و هم بر اساس دستور العمل اجرایی اقدام به فروش اجناس خود می‌کنند. اینجا برخی دستفروشان تا سه میلیون تومان در روز هم درآمد دارند.