چرا ماه در آسمان صورت عوض میکند؟

ناطقان: برای پاسخ به این پرسش باید گفت که ماه در مداری به دور کره‌ی زمین می‌چرخد که پیمودنش یک ماه طول می‌کشد. با این وجود کره‌ی ماه بر محور خود نیز می‌چرخد  و این چرخش هر بار 27 روز و 7 ساعت و 43 دقیقه طول می‌کشد. چون پیمودن مدار و چرخش ماه تقریباً در مدتی ثابت انجام می‌شود، ما از زمین همواره یک روی ماه را می‌بینیم.

ماه برخلاف خورشید در اثر نور خودش نمی‌درخشد، بلکه ظاهراً به نظر می‌آید که می‌درخشد، چرا که نور خورشید را منعکس می‌کند. در جریان حرکت ماه به دور کره‌ی زمین بخش‌های متفاوتی از آن از خورشید روشنایی می‌گیرد.

گاهی تمام صورت مرئی ماه از کره‌ی زمین روشن دیده می‌شود، گاهی هم فقط بخشی از صورت ماه روشن دیده می‌شود. بر این اساس مردم با دیدن هر حالت تصور می‌کنند ماه در آسمان صورت عوض می‌کند.

این تغییر حالت‌های ماه را «نمودها» یا «صُوّر» ماه می‌نامند و معنی آن این است که ما فقط بخش‌های متفاوتی از ماه را می‌بینیم. هر دوره از صور ماه، با ماه نو آغاز می‌شود. این زمانی است که ماه در فاصله میان زمین و خورشید قرار می‌گیرد. ماه نو، مرئی نیست. سپس آن سوی ماه که رو به زمین است، آرام آرام در اثر نور خورشید روشن می‌شود. بخش روشنایی گرفته، مانند برش بسیار نازک و خمیده‌ای از یک دایره است. این را «هلال ماه نو» می‌نامند.

بخش روشنایی‌گیر ماه، آنقدر بیش‌تر می‌شود که به صورت یک نیم‌دایره دیده شود؛ این را «تربیع اول» می‌نامند. وقتی تمام چهره ماه در اثر نور خورشید روشن شود آن را «بدر» یا «ماه شب چهارده» می‌نامند.

از این پس روز به روز از روشنایی ماه کاسته می‌شود تا آن‌که به «تربیع دوم» می‌رسیم. پایان این دوره یک هلال ماه نوست که به ماه جدید بعدی تبدیل می‌شود. جالب است بدانید کل این دوره از یک ماه نو تا ماه نو بعدی تنها 29.5 روز به درازا می‌کشد.

منبع: برگرفته از مجموعه کتاب‌های باز هم بمن بگو چرا اثر آرکدی لئوکوم، ترجمه دکتر سید محمد هاشمی.