چگونه چک خودرا نقد کنیم؟

ناطقان: چک یک وسیله پرداخت رایج در کشور ماست و قانونگذار برای چک،نسبت به بقیه اسناد تجاری مثل سفته و برات هم قابلیت بیشتری در نظر گرفته و هم شرایط و ضمانت اجراهای قانونی متفاوتی منظور کرده که البته در این مطلب بدنبال بررسی این تشابهات و تفاوت ها نیستم.

برای اینکه بتوانیم چک را وصول کنیم شرط ابتدایی این است که دارنده آن باشیم و دارنده چک تعریف مشخصی در قانون دارد.بعبارتی اولاً باید چک در وجه ما صادر شده باشد یااینکه از طریق ظهرنویسی(پشت نویسی) به ما منتقل شده باشد یا اینکه چک در وجه حامل باشد( که در این صورت دارنده چک همان حامل چک است) ثانیادر مواعد مشخص قانونی جهت وصول چک به بانک مراجعه و در صورت فقدان موجودی نسبت به اخذ گواهی عدم پرداخت اقدام نماییم و طرح دعوی حقوقی یا کیفری اقدام کنیم.(در مورد مواعد قانونی چک بعدا صحبت خواهیم کرد).

حال بیایید فروض فوق را به تفکیک بررسی کنیم:

1-اگر چک در وجه ما صادر شده باشد یا حامل باشد دارنده شخصی است که چک در وجه او صادر شده و کارمند بانک با احراز هویت دارنده چک و البته تائید موجودی حساب صادرکننده، چک را در وجه دارنده کارسازی می کند همچنین است اگر چک در وجه حامل باشد که در اینصورت حامل چک با پشت نویسی مشخصات هویتی خود در ظهر چک می تواند وجه آن را وصول نماید.

2-اگر چک از طریق ظهر نویسی منتقل شده باشد(یعنی دارنده چک قبل از موعد چک آن را به شخص دیگری منتقل کند)و چک در وجه شخص معینی صادر شده باشد در این حال از طریق ظهرنویسی قابلیت انتقال خواهد یافت. بعبارتی دارنده ابتدایی با درج امضای خود در پشت چک و قید مشخصات خود و منتقل الیه می تواند آن را به دیگری واگذار کند و منتقل الیه از این لحظه دارنده قانونی چک و کلیه حقوق و تکالیف ناشی ازآن خواهد بود.

حال فرضی را در نظر بگیرید که چک در وجه آقای الف صادر شده است و الف آن را از طریق ظهر نویسی به ب منتقل کرده است و ب نیز بعنوان دارنده در تاریخ مندرج در چک نسبت به وصل آن از بانک اقدام کند در این حال وی دارنده قانونی آن به شمار می رود اما اگر ب قبل از موعد مندرج در چک آن را بدون ظهر نویسی و از طریق قبض و اقباض به شخص دیگری واگذار مثلا ج واگذار کند در این صورت آیا این نقل و انتقال قانونی صورت گرفته و ج همانند ب دارنده چک قلمداد می شود؟

رای صادره از شعبه 36 حقوقی مجتمع شهید مطهری مشهد در پرونده وکالتی اینجانب به وکالت از خانم میمنت-ر پاسخ این سوال را  به خوبی داده است:

در خصوص دعوی آقای .....(در فرض ما ج) علیه خانم......... (در فرض ما الف) به خواسته مطالبه وجه یک فقره چک به مبلغ.....،ماحصل ادعای خواهان این است که خوانده چک را پرداخت نکرده است تقاضای محکومیت خوانده را به پرداخت چک 6116647 را دارد.خواهان(ج) در جلسه دادرسی اظهار نموده چک را از آقای ....(ب) اخذ نموده است . ازآقای ب طلب داشته است و ب ظهر چک را امضا نکرده است و ج صادرکننده چک را نمی شناسد،....... نظر به اقرار صریح خواهان مبنی بر اینکه چک مورد خواسته بدون ظهر نویسی به وی منتقل شده است و با توجه به اینکه طبق ماده 309 ناظر به ماده 245 قانون تجارت اسناد تجاری باید با ظهر نویسی منتقل شود و چک به خواهان در وضعیت موجود، منطبق با قانون منتقل نشده است و دارنده چک بنحو قانونی نمی باشد علیهذا با توجه به مراتب مارالذکر و ماده 2 قانون آیین دادرسی مدنی دادگاه مبادرت به صدور قرار عدم استماع دعوای به کیفیت معنونه می نماید.

نهایتا اینکه اگر چک حامل باشد نقل و انتقال آن بصورت قبض و اقباض قانونی است و هر کس حامل چک باشد دارنده آن نیز به شمار می رود اما در فرضی که چک در وجه شخص معین صادر شده انتقال آن تنها از طریق ظهر نویسی و امضا منتقل کننده در پشت چک قانونی است.

منبع: وکیلانه