قدیمی ها چه تفریحاتی داشتند؟

ناطقان: تفریح و سرگرمی همیشه نقش پررنگی در زندگی انسان‌ها داشته است. انسان‌ها در دوره‌های مختلف تاریخ، خود را به نحوی سرگرم کاری مفرح می‌کردند تا برای ساعتی، ذهن و روان خود را از اشتغال‌های روزمره رها کنند. در دوران قاجار هم مردم، مانند همه زمان‌های دیگر، از اوقات فراغت خود برای تفریح و سرگرمی استفاده می‌کردند.

پیش از مشروطه تمام تعطیلى هاى عید و عزا (به استثناى تعطیلات نوروز) با حساب قمرى تعیین مى شد و بیشتر، جنبه مذهبى داشت. مهم‏ترین رویداد مذهبى عید قربان بود که تعطیلات آن به مدت یک هفته تا عید غدیر ادامه داشت. در طول این یک هفته، مردم مشغول گردش و مهمانى مى شدند. در کنار گردش و مهمانی، سرگرمی‌های دیگری هم نزد مردم محبوبیت داشت.


بازی‌هایی مثل «تُرنا» که بسیار پرطرفدار بود و قسمت زیادی از وقت مردان جوان را به خود اختصاص می‌داد. همچنین، خیمه‌شب‌بازی یا تئاتر عروسکی یکی دیگر از تفریحات مدرنی بود که در دوره قاجاریه در تهران رواج یافت و استفاده از آن به صورت یکی از برنامه‌های موردعلاقه مردم درآمد.

در میان همه تفریحات، رفتن به قهوه‌خانه یکی از محبوب‌ترین و البته متداول‌ترین کار‌ها در دوره قاجار بود؛ قهوه‌خانه‌ها که در ایام تعطیل پاتوق کاسب‌ها مى شدند، جولانگاه درویش سخنور، نقال، لوطى عنترى و شعبده‏باز بودند. مهم‌ترین قهوه‏خانه‌های آن روز تهران یکى قهوه‌خانه باغ ایلچى و دیگرى باغچه حیاط‌شاهى، معروف به باغچه‌على‌جان بود. قهوه‌خانه ایلچی، چندهزار متر فضاى مشجر داشت و شب و روز دایر بود و در ایام عید، دسته خیمه‌شب‌بازی در آن راه مى انداختند.

به قدرى این گردشگاه شهرت پیداکرده بود که بعضى از شب‌های عید، ناصرالدین شاه و دامادش مجدالدوله با کلاه نمدى و لباس مبدل، به تماشاى این گردشگاه مى آمدند. در این قهوه‏خانه، استکان چای جفتى سه‌شاهى، قلیان دانه‌اى صد دینار، ترش (لیموى دم کرده) و گل گاوزبان استکانى صد دینار و ناهار چلوخورشت پانزده شاهى بود.