بچه‌ها چطور بخشنده می‌شوند؟

ناطقان: ایجاد روحیه گذشت و بخشندگی در بچه‌ها یکی از سیاست‌های تربیتی هر خانواده‌ای است چرا که روحیه بخشندگی و ایثار در آینده و بزرگسالی بسیار به کمک آن‌ها می‌آید و جزو اولویت‌های اخلاقی محسوب می‌شود.

عموما کودکان درسنین پایینتر زمانی که بچه دیگری اسباب بازی، وسیله یا خوراکی آن‌ها را می‌گیرد، دچار ناراحتی و خشم ممکن است بشنوند و کاملا طبیعی است، اما بچه‌ای با روحیه بخشندگی و آموزش دیده دچار عصبانیت و خشم کمتری می‌شود و می‌تواند وسایلش را با دیگر بچه‌ها تقسیم کند.

بچه‌ها می‌بایست آموزش ببینند که همیشه بخشندگی به معنای پول دادن نیست و ابعاد مالی ندارد، بلکه می‌تواند کمک به یک بیمار، از خود گذشتگی یا گذشتن از یک وسیله یا خوراکی برای دیگری باشد، حتی یک لبخند، صمیمیت و مهربانی هم می‌تواند بخشندگی محسوب شود.

والدین از سنین پایین روحیه بخشندگی، همدلی و همدردی را می‌باید به بچه‌ها آموزش دهند تا در لوح وجودشان نهادینه شود.

**توصیه اسلام به بخشندگی

امیرالمومنین علی (ع) درباره بخشش فرموده اند: «ثَلاثٌ مِنْ اَبْوابِ البِرِّ، سَخاءُ النَّفْسِ و طِیبُ الکلامِ و الصَّبْرُ عَلَی الاَذی؛ سه چیز از در‌های نیکی و نیکوکاری است: بخشش، زیبایی سخن و پایداری بر آزار.» (نوری، ۱۳۶۵: ج ۸: باب استحباب افشاء السلام: ۳۳: ح ۹۶۷۲). پیامبر اسلام (ص) نیز می‌فرمایند: «شابٌّ سَخِی حَسَنُ الخُلْقِ اَحَبُّ الی الله تَعالی مِنْ شَیخٍ بَخیلٍ عابدٍ سَیئءِ الخُلُقِ؛ جوان بخشنده و خوش اخلاق، نزد خدای تعالی از پیرمردِ بخیلِ عابدِ بداخلاق محبوب‌تر است.» (همان: ح ۸۳۸۳)

همچنین امام صادق (ع) فرموده اند: «خِیارُکم سُمَحاؤُکم و سِرْارُکم بُخَلاؤُکمْ؛ بهترین شما، بخشندگان شمایند و بدترین تان، بخیلان تان.» (محمدی ری شهری، ۱۳۷۴: ج ۵: ۲۴۲۶: ح ۸۳۵۴). از این دست آیات و احادیث درباره بخشش، گذشت، مهربانی و ایثار زیاد داریم. در این گزارش نحوه یاد دادن بخشش در سنین مختلف به بچه‌ها را آموزش می‌دهیم:

اگر می‌خواهید بچه بخشنده‌ای داشته باشید، یک خط کش بردارید و زندگی فرزندتان را به دو قسمت:

قبل از ۶ سالگی و بعد از ۶ سالگی تقسیم کنید.

*تا قبل از ۶ سالگی

تا قبل از شش سالگی تمرکزتان روی احترام به مالکیت فرزندتان باشد، اینطور فکر کنید که: «مال خودشه و شاید دلش نخواد به کسی بده!»؛ بنابراین در این سن لازم نیست آموزشی برای بخشندگی داشته باشید، فقط اجازه دهید از حس مالکیتش اغنا شود.

*پس از ۶ سالگی

اگر قبل از شش سالگی را به خوبی و درستی رد کردید، بعد از آن خود به خود بچه‌ای بخشنده خواهید داشت و نسبت به آن شک نکنید.

اما می‌توانید درباره بخشندگی آموزش، تشویق و توصیه‌هایی پس از شش سالگی به فرزندتان داشته باشید و لذت بخشندگی را به او بچشانید.

*بهترین الگو، والدین هستند

خود والدین در آموزش مفاهیم اخلاقی به بچه‌ها نخستین و بهترین الگو هستند. اگر بچه ببینند که شما روحیه بخشندگی و ایثار دارید، آن‌ها نیز الگوبرداری می‌کنند. اغلب بچه‌ها از سه سالگی این روحیه را کسب می‌کنند و حتی زمان ناراحتی به دلجویی والدین می‌پردازند، دراین زمان دیگر بچه‌ها به راحتی آموزش می‌پذیرند؛ بنابراین برای فرزندتان می‌توانید یک الگوی بخشنده باشید، به آنچه می‌گویید، عمل کنید و در جمع‌ها صادق، مهربان، متعهد و بخشنده باشید تا این روحیه را بچه‌ها نیز یاد بگیرند.

*مزایای بخشندگی را به بچه‌ها آموزش دهید

بچه‌ها می‌بایست بدانند که همه آدم‌ها کامل نیستند، اما می‌توانند مهربان، بخشنده و همدل باشند تا زندگی شادتری داشته باشند. مثل اینکه با کمک کردن به یک همنوع به فرزندتان بگویید که الان او احساس شادی و خوبی خواهد داشت پس ما هم می‌توانیم شاد باشیم. یا اینکه کودک می‌بایست بداند با بخشیدن چه چیز‌هایی نصیبش می‌شود، هم شادی و هم چند برابر بازگشت بخششی که به دیگران کرده است به او با زخواهد گشت.

اگر خود والدین در بخشش دیگران سخت باشند، بچه‌ها نیز رنجش‌ها و ناراحتی‌ها از دیگران را به راحتی یاد نمی‌گیرند. این کودکان دنیا را آسیب زننده و نامهربان می‌بینند و نمی‌توانند با دیگران ارتباط خوبی برقرار کنند، همدلی شان ضعیف می‌شود و با یک اشتباه یا مشکل کوچک، فکر می‌کنند دنیا و رابطه‌ها به پایان رسیده است.

برای این کودکان، والدین می‌بایست آموزش دهند که همه آدم‌ها اشتباه می‌کنند، خطا دارند و می‌بایست آن‌ها را بخشید. به نیازمندان باید کمک کرد و روحیه همدلی و مهارت آن را باید پیدا کرد.

*تبادل احساسات کودکان با هم

برای آموزش حس بخشندگی، می‌بایست بچه‌ها را با کودکان قدری بزرگتر از خود همبازی کنید تا داشته هایشان را با آن‌ها سهیم شوند و به نیاز‌های دیگران بتواند پاسخ دهد و همینطور، چون آن بچه‌ها بزرگتر هستند می‌توانند حس امنیت و پاسخ دهی به نیاز کودکان را پرورش دهند.

*فرزندتان را سرزنش نکنید

در والدین زیاد دیده می‌شود که بچه هایشان را به خاطر نبخشیدن چیزی به دیگر بچه‌ها یا بزرگتر‌ها ملامت و سرزنش می‌کنند، هرگز این کار را نکنید، بلکه با او صحبت کنید و نقش یک راهنما را داشته باشید و اجازه دهید او اشتباه کند، چون تازه در حال یادگیری است. او یک بچه با قلب مهربان است و نباید این را فراموش کنید و فکر کنید یک موجود عجیب و بداخلاق است. بهتر است به مرور زمان با تقویت روحیه بخشندگی، افکار او را تصحیح و اشتباهاتش را کمتر کنید، اما همه این‌ها با تحسین کردن بچه، شدنی است.