چرا احساس بی‌ارزشی می‌کنیم؟

ناطقان: یک روانشناس گفت: وقتی احساس ارزشمند بودن نمی‌کنیم، فکر می‌کنیم دیگران اجازه دارند هرطوری دوست دارند با ما رفتار کنند و اعتراض نمی‌کنیم، حتی اگر اعتراض کنیم دچار عذاب وجدان می‌شویم و بیشتر احساس بی‌ارزش بودن می‌کنیم.

سمیرا خلیلی با طرح این سوال که تاکنون چقدر عذاب وجدان را تجربه کرده‌اید؟ گفت: البته عذاب وجدان نه به معنای مرسومی که همه سراغ داریم، بلکه عذاب وجدان‌هایی که همه زندگی ما را تحت شعاع قرار می‌دهد؛ مثلاً تا الان پیش آمده که از گرفتن هدیه از طرف آدمی که حتی به شما نزدیک است عذاب وجدان بگیرید؟ یا اگر کسی برای شما تولد می‌گیرد، شما را سورپرایز می‌کند، رستوران ببرد و ... عذاب وجدان بگیرید؟ حتی اگر خودتان برای خودتان هدیه‌ای بخرید یا غذای گران قیمتی بخورید عذاب وجدان بگیرید؟

این روانشناس و روان‌درمانگر با تأکید بر اینکه موضوع اصلاً مالی نیست، تصریح کرد: موضوع این است که من احساس می‌کنم من اینقدر ارزشمند نیستم که بخواهم غذای گران بخورم یا هدیه گران قیمتی داشته باشم. شاید پیش از آن هم فکر کرده باشید که من لیاقت ندارم مادرم به من محبت کند، پدرم به من احترام بگذارد، یا وقتی حالم بد است دوستانم به خاطر من قرارهایشان را کنسل کنند و پیش من بیایند!

وی ادامه داد: تا الان چقدر پیش آمده که این احساس عذاب وجدان همه ذهن شما را درگیر کند و فکر کنید ارزشمند نیستید؟ خیلی از مواقع برای اینکه فردی کاری برای ما انجام می‌دهد احساس گناه و عذاب وجدان داریم و یا همیشه ذهن ما درگیر این است که باید این کار را جبران کنیم و فکر می‌کنیم اگر جبران نکنیم اسم کاری که برای ما شده لطف یا سوء استفاده است.

کارشناس ارشد روانشناسی با بیان اینکه این عذاب وجدان از کودکی ما شکل می‌گیرد، توضیح داد: همیشه از طرف خانواده با ما طوری رفتار شده به شکل کاملاً ناخودآگاه که احساس کنیم ارزش اینکه کسی برای ما کاری انجام دهد را نداریم. در واقع موضوع اصلی ارزش است، یعنی اینکه ما ارزش نداریم هدیه ارزشمندی بگیریم، غذای گران برای خودمان بخریم، کسی به ما لطف یا محبت کند به دلیل احساس ارزشمند نبودن است. حتی گاهی شده همه حقوقمان را برای کسانی که دوستشان داریم، برای خانواده و دوستانمان هزینه کنیم، اما به خودمان که می‌رسد برعکس آن اتفاق می‌افتد.

وی با اشاره به اینکه ما حتی به خودمان اجازه اعتراض نمی‌دهیم، گفت: اگر کسی در حق ما بدی یا کاری می‌کند که به ما آسیب می‌زند، حق خودمان نمی‌بینیم اعتراض کنیم، همیشه می‌گوییم اشکالی ندارد و نهایت کاری که می‌کنیم این است که رابطه مان را با طرف مقابل قطع کنیم، چون حق خودمان نمی‌دانیم بگوییم اذیت شدیم و آسیب دیدیم. ما احساس ارزشمندی در خودمان نمی‌کنیم و فکر می‌کنیم دیگران اجازه دارند هرطوری دوست دارند با ما رفتار کنند.

خلیلی با تأکید بر اینکه هیچ اشکالی ندارد وقتی اذیت می‌شویم و حالمان بد است اعتراض کنیم، افزود: ما به خودمان حق اعتراض نمی‌دهیم و قسمت آسیب‌زای این احساس این است که وقتی بابت آسیبی که دیده‌ایم اعتراض می‌کنیم، عذاب وجدان، آسیب بیشتری به ما می‌زند. ما حتی حق خودمان نمی‌دانیم و دچار عذاب وجدان می‌شویم و این دقیقاً نقطه‌ای است که ما بیشتر احساس بی‌ارزش بودن می‌کنیم.

این روانشناس بهترین راه حل برای حل این مشکل را روانکاوی و روان درمانی دانست و گفت: باید احساس ارزشمندی را در خودمان زیاد کنیم، ما آدم‌های ارزشمندی هستیم که باید خودمان را دوست داشته باشیم، عزت نفس و اعتماد به نفس خود را بالا ببریم و تمام آسیب‌های کودکی در این زمینه را بپذیریم.

وی با بیان اینکه وقتی احساس ارزشمند بودن کنیم هیچ وقت از اینکه برای خودمان کاری انجام دهیم، غذای گران، لباس گران، هدیه و هر چیزی بخریم عذاب وجدان نمی‌گیریم. حتی وقتی دیگران آسیبی به ما می‌زنند به راحتی می‌توانیم حق خودمان را بگیریم و بگوییم ناراحت شدیم.

خلیلی، راه حل برطرف کردن احساس عذاب وجدان را تقویت احساس ارزشمندی و از بین بردن مشکلاتی برشمرد که در گذشته این احساسات را به ما منقل کرده است.

این روانشناس و روان درمانگر با تأکید بر اینکه همه این مشکلات با روانکاوی و کمک گرفتن از یک متخصص حل می‌شود، خاطرنشان کرد: بیاید همه مشکلات زندگی‌مان را حل کنیم تا احساسات بد را به فرزندانمان منتقل نکنیم و این چرخه معیوب را از بین ببریم.