چند درصد آب عراق از ایران است؟

ناطقان: مسجدی در گفت وگوی تلویزیونی با شبکه «دجله» عراق گفت: مشکل آب، مساله منطقه‌ای است و منحصر به یک کشور نیست؛ هم آب‌های سطحی و هم زیرزمینی کاهش پیدا کرده است.

وی با تاکید بر اینکه جمهوری اسلامی ایران کمال همکاری را با عراق درباره آب خواهد داشت، ادامه داد: ایران هرگز آب عراق را کم نکرده است و به جای اظهارات منفی رسانه‌ای از طرف عراق می‌خواهیم درباره حل این قضیه با همه طرف‌ها از جمله ایران، ترکیه و کل منطقه رایزنی کنند تا ببینند مشکل آب چیست؛ نه فقط در بحث آب بلکه درباره گرد و غبار و ریزگردها نیز به تصمیمات مشترک برسند.

مسجدی افزود: عمده سرچشمه آب عراق از ترکیه است. سرچشمه دجله و فرات که رودهای اصلی عراق هستند کجاست؟ هیچ کدام از ایران سرچشمه نمی‌گیرند بلکه هر دو از ترکیه است؛ فرات از سوریه هم عبور می‌کند و دجله، مستقیما وارد عراق می‌شود.

سفیر ایران در عراق تصریح کرد: تنها ۷ درصد آب (رودخانه‌های عراق) از ایران وارد می‌شود و ۹۳ درصد از سایر کشورها مثل ترکیه؛ شما ۹۳ درصد دیگر را رها کرده‌اید و بر ۷ درصد تمرکز کرده‌اید؟!

مسجدی پیش از این در مصاحبه دیگری به «کوردسات نیوز» در پاسخ به متهم کردن ایران درباره «جنگ آب» علیه عراق گفته بود که بحران آب، خود را به کل منطقه تحمیل کرده و کاهش سطح آب عراق در دست ایران نیست.

او حتی تاکید کرده بود: مثلا زاینده رود در اصفهان که خود یکی از بزرگترین رودهای ایران است نیز کاملا خشک شده است؛ بروید ببینید!
نقش ترکیه در بحران آب عراق

پیش از این، وزیر کشاورزی عراق به همکاری طرف ایرانی با دولت عراق اذعان کرده بود.

۲۷ آبان ۱۴۰۰ وزیر کشاورزی عراق با اشاره به اینکه ۹۰ درصد منابع آبی کشورش از ترکیه سرچشمه می‌گیرد، از پیشنهاد ایران برای مهار آب‌های سیلابی با ساخت سدهای مشترک با هدف کاهش آثار خشکسالی خبر داد.

«محمد الخفاجی» در برنامه تلویزیونی گفت: به ایران سفر کردم و دیدم که آنها هم با معضل خشکسالی مواجه هستند اما مناطق «بدره، خانقین و مندلی» برخوردار از سیلاب‌های زمستانی است که حتی به میسان و واسط هم می‌رسد؛ طرف ایرانی به ما پیشنهاد ایجاد سدهایی در داخل خاک خود را داد با این هدف که سیلاب‌هایی سرازیر شده به عراق، مهار و به نفع عراق بهره برداری شود اما طرف عراقی در این باره کوتاهی کرد.

دو روز بعد در ۲۹ آبان ۱۴۰۰ «عون ذیاب» سخنگوی وزارت منابع آب عراق در گفت‌وگو با ایرنا به ابعاد سدسازی‌های ترکیه و نیز بحران خشکسالی بر عراق و مسائل زیست محیطی منطقه پرداخت و گفت ؛ سدهایی که برای آبیاری و کشاورزی استفاده می‌شود تاثیر بسیار منفی در میزان آب دجله و فرات دارد.

سخنگوی وزارت منابع آبی عراق، در ارتباط با سد سازی‌ها در ترکیه به خبرنگار ایرنا گفت، ترکیه طرح بزرگ موسوم به «گاپ» را از دهه ۶۰ گذشته آغاز کرد. این طرح از جنوب شرق «آناتولی» یعنی از «غازی عنتاب» تا «حکاری» و «دیاربکر» و در واقع همه استان‌های هم مرز ترکیه با دو کشور سوریه و عراق گسترده شد.

به گفته عون ذیاب، «در حقیقت هدف از این طرح وسیع، تنها تولید برق نیست بلکه پروژه‌های آبیاری و کشاورزی و ذخیره آب و نیز تولید برق را شامل می شود.»

براساس گزارش‌ها، سد «ایلیسو» که در سال‌های اخیر به بهره‌برداری رسیده، یک پروژه برق‌آبی عظیم روی رود دجله است که با هدف تولید ۱۲۰۰ مگاوات برق برای منطقه جنوب شرقی ترکیه به اجرا درآمده است. ترکیه ساخت این سد را از سال ۲۰۰۶ آغاز کرد و بنا بر گزارش‌ها در دسامبر ۲۰۲۰ تولید انرژی در آن به ظرفیت کامل خود رسید. سد ایلیسو دومین سد بزرگ ترکیه بعد از سد آتاتورک (ساخته شده در ۱۹۹۰ بر روی رود فرات) است.

این مشکل درباره آب‌های جاری با ترکیه تنها مختص عراق نیست. دولت ترکیه بار دیگر در اوایل ماه آوریل (حدود یک ماه پیش) شروع به بستن آب رودخانه فرات بر روی سوریه کرد.

برخی ناظرانی می‌گویند با نزدیک شدن به فصل برداشت غلات و نیاز زمین‌های سوریه به آب، ترکیه از آب فرات به عنوان سلاح جنگی علیه این منطقه استفاده می‌کند که یک فاجعه محیط زیستی و انسانی را ایجاد می‌کند.

گزارش‌ها حاکی است که در ۱۸ آوریل ۲۰۲۲ (حدود دو هفته پیش) دولت ترکیه مجدداً آب را در داخل سدهای ایجاد شده در مناطق کردستان ترکیه مسدود کرد و سطح آب رودخانه فرات کاهش یافت.

پیش‌تر در ۴ آوریل ۲۰۲۲، دفتر انرژی و ارتباطات منطقه «جزیره» سوریه گزارش داد که دولت ترکیه از آب به عنوان سلاح علیه شمال و شرق سوریه استفاده‌ می‌کند و گفت که از ۲ آوریل، میزان ورودی آب رودخانه فرات به سدهای شمال و شرق سوریه را کاهش داده است.
همنوایی اقلیم کردستان عراق با ترکیه در جنگ آب

هفته پیش، «زهره البجاری»، نماینده استان بصره در پارلمان عراق تاکید کرد که ساخت سدها و مخازن در اقلیم کردستان بر استان‌های مرکزی و جنوبی تأثیر منفی می‌گذارد.

وی گفت که اقلیم کردستان با ساخت این سدها، جنوب عراق را با بحران خشکسالی حقیقی مواجه می‌کند.