شرایط صیغه موقت بدون اجازه پدر

ناطقان: عقد موقت یا صیغه ، یکی از انواع عقد نکاح بوده و همانطور که از نام آن پیدا است ، برای مدت زمان محدود و مشخصی منعقد شده و پس از آن ، با اتمام مدت عقد موقت ، زوجیت زن و مرد ، به پایان می رسد . در قانون مدنی ایران ، عقد موقت ، در کنار عقد دائم ، مورد پیش بینی قرار گرفته و احکام و آثار مربوط به آن ، همچون ازدواج دائم ، مشخص شده است .

همانطور که می دانیم ، یکی از مهم ترین شرایط ازدواج دخترانی که دوشیزه یا باکره هستند ، آن است که برای ازدواج کردن ، باید رضایت پدر یا جد پدری خود را اخذ نمایند و به همین دلیل ، ازدواج کردن بدون اجازه این اشخاص، امکان پذیر نیست ؛ مگر اینکه دختران ، بتوانند علی رغم مخالفت پدر یا جد پدری ، از دادگاه ، اجازه ازدواج بگیرند . اما آیا در مورد ازدواج موقت یا صیغه نیز چنین شرطی وجود دارد ؟ به عبارت دیگر ، آیا صیغه کردن بدون اجازه یا رضایت پدر امکان پذیر است ؟

برای پاسخ دادن به این سوال ، ابتدا باید به این سوال پاسخ دهیم که آیا رضایت یا اجازه پدر برای عقد موقت ضروری است ؟ در ادامه نیز ، شرایط صیغه موقت بدون اجازه پدر برای فرزند دختر و فرزند پسر را به تفکیک ، مورد بررسی قرار خواهیم داد .


آیا صیغه موقت بدون اجازه پدر امکان دارد

قبل از اینکه به این سوال بپردازیم که آیا صیغه موقت ، بدون اجازه پدر امکان دارد و شرایط صیغه موقت بدون اجازه پدر چیست ، بهتر است که ابتدا در خصوص عقد موقت یا صیغه موقت ، توضیحاتی مطرح نماییم . عقد موقت یا صیغه ، به ازدواجی گفته می شود که برای مدت زمان مشخص و معینی منعقد می شود و پس از گذشت مدت زمان صیغه ، به پایان می رسد . البته ، مرد نیز در طول مدت عقد موقت ، می تواند باقی مدت عقد را به زن ببخشد که در اصطلاح حقوقی ، تحت عنوان بذل مدت عقد موقت شناخته می شود .

در قانون مدنی ایران ، به تبعیت از فقه شیعه ، عقد نکاح موقت یا صیغه ، پیش بینی شده و احکام آن ، همچون ارث در عقد موقت یا نفقه زن در عقد موقت ، معین شده است ؛ اما نکته مهمی که در خصوص صیغه موقت وجود دارد ، آن است که اصولا این نوع عقد ، در مواردی توصیه می شود که افراد ، امکان عقد دائم را نداشته و با ازدواج نکردن ، بیم آن می رود که مرتکب خطا و گناه شوند .

لذا همانطور که گفته شد ، ازدواج موقت یا صیغه ، اصولا با فلسفه برطرف نمودن غرایز جنسی بوده و افراد ، برای تشکیل دادن خانواده ، می بایست از طریق ازدواج دائم ، اقدام نمایند . به همین دلیل ، از آن جهت که ازدواج موقت ، به ویژه در مورد دختران ، ممکن است منجر به ایجاد مشکلاتی برای ایشان بشود ، رضایت یا اجازه پدر ، برای ثبت ازدواج موقت یا صیغه ، ضرورت دارد . لذا به این سوال که آیا صیغه موقت بدون اجازه پدر امکان دارد ، باید پاسخ منفی داد .

به عبارت دیگر ، علاوه بر اینکه رضایت پدر برای ازدواج دختر باکره در خصوص ازدواج دائم ، ضروری است ، در مورد ازدواج موقت یا صیغه نیز رضایت پدر ، یکی از شرایط صحت صیغه موقت بوده و به جز در مواردی خاص ، اصولا بدون گرفتن رضایت یا اجازه پدر ، نمی توان عقد موقت یا صیغه منعقد نمود . اما در مورد فرزندان پسر ، چنین شرطی مطرح نیست که در ادامه ، شرایط صیغه موقت ، بدون اجازه پدر را در مورد فرزندان دختر و پسر ، به تفکیک ، مورد بررسی قرار خواهیم داد .


شرایط صیغه موقت بدون اجازه پدر برای فرزند دختر

در قسمت قبل ، به بررسی این موضوع پرداخته شد که آیا صیغه یا عقد موقت ، بدون اجازه پدر امکان پذیر است یا خیر . اما در این قسمت ، قصد داریم به صورت مفصل ، به این سوال پاسخ دهیم که آیا صیغه موقت فرزند دختر ، بدون اجازه یا رضایت پدر امکان پذیر است ؟ و در صورتی که پاسخ به این سوال ، مثبت می باشد ، تحت چه شرایطی عقد موقت دختران بدون اجازه پدر ، امکان پذیر خواهد بود ؟ لذا در این قسمت ، قصد داریم شرایط صیغه موقت بدون اجازه پدر را مورد بررسی قرار دهیم .

همانطور که در قسمت قبل نیز گفته شد ، ازدواج موقت یا صیغه ، به دلیل رفع نیازهای جنسی افراد ، توسط مذهب شیعه تجویز شده است ؛ فلذا در مواردی که افراد ، قصد دارند ازدواجی دائم و پایدار داشته باشند و تولید نسل کنند ، می بایست شیوه عقد دائم را انتخاب نمایند . علاوه بر این ، از آن جهت که احکام مربوط به ارث و نفقه زن در صیغه ، با عقد دائم متفاوت است ، در ازدواج موقت دختران ، ریسک زیادی متصور است و به همین دلیل ، برای جلوگیری از فریب در ازدواج موقت ، این ازدواج می بایست با رضایت پدر یا جد پدری دختر باشد .

البته ، در مورد شرایط صیغه موقت بدون اجازه پدر ، میان فقها و مراجع ، بعضا اختلافاتی مشاهده می شود ؛ برخی از مراجع ، ازدواج موقت بدون رضایت پدر را به طور کلی ، باطل می دانند ؛ به طوری که در صورت عدم رضایت پدر ، هیچ گونه محرمیتی میان دختر و پسر شکل نمی گیرد ؛ اما برخی از مراجع ، بنا بر احتیاط واجب ، رضایت پدر را شرط می دانند . در حال حاضر ، اکثریت مراجع تقلید ، همچون رضایت پدر برای ازدواج دختر در عقد دائم ، رضایت پدر را شرط ازدواج موقت دختر باکره ، تلقی می کنند .

لازم به ذکر است که صیغه موقت ، بدون اجازه پدر ، برای دخترانی که باکره یا دوشیزه نیستند ، بلامانع است و ایشان ، برای عقد موقت ، نیازی به رضایت پدر و جد پدری خود نداشته و به عبارت دیگر ، شرایط صیغه موقت بدون اجازه پدر را دارا هستند . همچنین ، دخترانی که پدر یا جد پدری آنها فوت کرده است ، برای ازدواج موقت یا صیغه ، نیازی به اخذ رضایت دیگران ، از قبیل مادر ، عمو ، برادر یا سایر افراد را ندارند .

لذا ، یکی از شرایط صیغه موقت بدون اجازه پدر ، آن است که دختر ، دوشیزه نباشد . همچنین ، از دیگر شرایط صیغه موقت ، بدون اذن یا اجازه پدر ، حالتی است که دختر ، ولی قهری ( پدر یا جد پدری ) نداشته باشد که در این صورت ، می تواند با مراجعه به دفتر ازدواج و خواندن صیغه موقت ، گواهی ازدواج موقت دریافت نماید و یا اینکه ، عقد نکاح موقت شفاهی بخواند .

لازم به ذکر است که گاهی ، پدر ، بدون دلیل موجه ، از دادن اجازه ازدواج به دختر خود مضایقه می نماید و در این حالت ، دختر ، در عسر و حرج ناشی از تجرد قرار می گیرد . در چنین شرایطی ، به نظر می رسد که همچون ازدواج دائم ، ولایت قهری پدر ، از وی ساقط می شود و دختر ، می تواند با مراجعه به دادگاه ، اجازه ازدواج بگیرد ؛ هر چند که دادگاه ها ، معمولا برای صدور اجازه ازدواج موقت دختر باکره ، سخت گیری می کنند . لذا می توان گفت یکی دیگر از شرایط صیغه موقت بدون اجازه پدر ، اجازه گرفتن از دادگاه است .


 
شرایط صیغه موقت بدون اجازه پدر برای فرزند پسر

در قسمت های قبل ، به بررسی این موضوعات پرداخته شد که آیا صیغه موقت ، بدون اجازه پدر امکان دارد یا خیر و سپس ، شرایط صیغه موقت بدون اجازه پدر ، برای فرزند دختر را مورد بررسی قرار دادیم . همانطور که گفته شد ، برای دخترانی که باکره یا دوشیزه هستند ، رضایت پدر یا جد پدری برای ازدواج دائم و موقت ، از جمله شرایط صحت عقد موقت است ؛ مگر اینکه پدر یا جد پدری در قید حیات نبوده و یا اینکه دادگاه ، به دختر ، اجازه ازدواج بدهد .

اما سوال ، این است که آیا فرزندان پسر هم برای ازدواج موقت یا صیغه ، نیازمند اخذ رضایت یا اجازه از پدر هستند ؟ در صورت مثبت بودن پاسخ ، شرایط صیغه موقت ، بدون اجازه پدر برای فرزند پسر ، شامل چه مواردی است ؟ در پاسخ به این سوال ، باید گفت که اصولا فرزندان پسر ، برای ازدواج کردن ، نیازی به اخذ اجازه یا رضایت پدر یا جد پدری خود نداشته و می توانند حتی بدون کسب اجازه از ایشان ، ازدواج کنند و در این خصوص ، تفاوتی هم میان عقد دائم یا موقت ، وجود ندارد .

به همین دلیل ، در پاسخ به این سوال که شرایط صیغه موقت ، بدون اجازه پدر برای فرزند پسر چیست ، باید گفت که در صیغه موقت پسران ، رضایت پدر شرط نیست و همین که عقد موقت فرزندان پسر ، با لحاظ احکام صیغه موقت ، همچون تعیین مهریه و ذکر مدت ، منعقد شده باشد ، صحیح خواهد بود .