مهریه در طلاق بائن

ناطقان: از جمله مسائل مهمی که در زمان طلاق، مطرح می شود، مساله مهریه می باشد؛ البته، قانونا، مطالبه مهریه از جانب زن، در دوران ازدواج و بدون درخواست طلاق، ممنوع نبوده و بنابراین، زنان، در طول زندگی مشترک و بدون درخواست طلاق نیز می توانند برای دریافت مهریه خود اقدام نمایند. چراکه، به مجرد وقوع نکاح، زن، مالک مهر شده و حق هر تصرفی در آن را خواهد داشت.

یکی از اقسام طلاق در قانون مدنی، طلاق بائن بوده که دارای احکام و مقررات خاص مربوط به خود می باشد. به عنوان مثال، در این طلاق، در موارد خاصی، نیاز به نگه داری عده از سوی زوجه نمی باشد. مساله مهم دیگری که در رابطه با طلاق بائن، مطرح شده، بحث مهریه در طلاق بائن بوده که دارای احکام و مقررات مخصوص به خود بوده و حتی در برخی موارد، بذل و بخشش مهریه از جانب زن، اجباری است و میزان بخشش مهریه، نیز دارای محدودیت هایی می باشد.

بنابراین، با توجه به توضیحات فوق، در این مقاله ابتدا به این سوال، پاسخ داده که آیا مهریه در طلاق بائن به زن تعلق می گیرد؟ سپس در ادامه مقاله، مهریه در طلاق بائن غیرمدخوله، بذل مهریه و رجوع از بذل آن را در این نوع از طلاق، توضیح خواهیم داد.


آیا مهریه در طلاق بائن به زن تعلق می گیرد؟

 یکی از مسائل مهمی که در هنگام وقوع اختلاف و طلاق، میان زوجین مطرح می شود، مساله مطالبه مهریه از سوی زوجه می باشد؛ البته، از نظر مقررات قانونی، مطالبه مهریه از جانب زن، در دوران ازدواج و بدون درخواست طلاق، با منعی، مواجه نبوده و بنابراین، زنان، در طول زندگی مشترک و بدون درخواست طلاق نیز می توانند برای دریافت مهریه خود اقدام نمایند. چراکه، به مجرد وقوع نکاح، زن، مالک مهر شده و حق هر تصرفی در آن را خواهد داشت.

از سوی دیگر، یکی از انواع طلاق در قانون مدنی، طلاق بائن بوده که دارای احکام و مقررات خاص مربوط به خود می باشد. به عنوان مثال، در این طلاق، در موارد خاصی، نیاز به نگه داری عده از سوی زوجه نمی باشد. مساله مهم دیگری که در رابطه با طلاق بائن، مطرح شده، بحث مهریه در طلاق بائن بوده و بنابراین، این سوال، قابل طرح است که آیا مهریه در طلاق بائن به زن تعلق می گیرد؟

پیش از آنکه به سوال فوق، پاسخ داده و بحث مهریه در طلاق بائن، مورد بررسی قرار گیرد، لازم است که ابتدا، در مورد طلاق بائن، مفهوم و انواع آن، توضیح داده و در انتها، فروض مختلف مهریه در طلاق بائن، با توجه به انواع مختلف این طلاق، مورد بررسی قرار گیرد.

به موجب مقررات قانون مدنی، طلاق یکی از راه های پایان دادن و انحلال نکاح دائم می باشد؛ بنابراین، در ازدواج موقت یا همان صیغه، جدایی زوجین، از طریق طلاق، امکان پذیر نبوده و انحلال این نوع از نکاح، از طریق انقضای مدت صیغه، بذل مدت از سوی شوهر و فسخ نکاح، انجام می گیرد.

طلاق، در قانون مدنی، دارای انواع مختلفی بوده که یکی از اصلی ترین تقسیم بندی های آن، تقسیم طلاق، به رجعی و بائن می باشد. منظور از طلاق رجعی، طلاقی است که در آن، شوهر می تواند، تا مدت معینی، بعد از انجام طلاق، به همسر خود رجوع کرده و با برهم زدن طلاق، رابطه زوجیت را مجددا آغاز نماید، بی آنکه نیاز به انعقاد عقد ازدواج جدیدی باشد. این مدت که زن، در طول آن، حق ازدواج مجدد نداشته، عده نامیده می شود.

طلاق بائن، نقطه مقابل طلاق رجعی می باشد؛ با این توضیح که در این نوع از طلاق، در طول مدت عده، شوهر، حق رجوع به زن و برهم زدن طلاق را نخواهد داشت. البته در طول عده این طلاق نیز زن، حق ازدواج مجدد ندارد. این طلاق، خود، دارای انواع و زیرمجموعه های متعددی می باشد.

برای اینکه به این سوال، پاسخ داده که آیا مهریه در طلاق بائن به زن تعلق می گیرد؟ لازم است ابتدا، انواع مختلف طلاق بائن، مورد بررسی قرار گرفته و در هر فرض، به طور جداگانه، به سوال فوق، پاسخ داده شود. طلاق بائن، مطابق ماده 1145 قانون مدنی، بر پنج نوع می باشد که عبارتند از:

طلاق بائن غیرمدخوله

به طلاقی که پیش از نزدیکی و رابطه جنسی میان زوجین، انجام گیرد، اصطلاحا طلاق غیرمدخوله گفته می شود. طلاقی که پیش از نزدیکی میان زوجین، انجام گیرد، یکی از انواع طلاق بائن می باشد. مطابق قانون مدنی، اگرچه زن، به مجرد عقد نکاح ، مالک تمام مهریه شده و می تواند آن را مطالبه نماید، اما چنانچه طلاق بائن، قبل از نزدیکی میان زوجین بوده، زوجه، تنها مستحق نیمی از مهریه می باشد.

طلاق بائن یائسه

چنانچه، در هنگام طلاق، زن، یائسه باشد، یعنی به اقتضای سن، عادت ماهیانه نبیند، طلاق از نوع بائن بوده و بنابراین، شوهر، حق رجوع به زن را نخواهد داشت. در طلاق بائن زن یائسه نیز مهریه به زن، تعلق گرفته و منعی برای دریافت مهریه، از جانب زوجه، در قانون وجود ندارد.

طلاق بائن خلع

نوع دیگری از انواع طلاق بائن، طلاق خلع می باشد. طلاق خلع، به طلاقی گفته می شود که در آن، زن، دلیلی کراهت و تنفری که از شوهر داشته، مهریه خود یا بخشی از آن یا حتی مالی مازاد بر مهریه را به شوهر داده و به این ترتیب، با جلب رضایت شوهر، برای طلاق ، اقدام می نماید. بنابراین، در این نوع از طلاق، به تناسب مهریه ای که از جانب زن، بخشش و بذل می شود، مهریه به زن تعلق نمی گیرد.

طلاق بائن مبارات

طلاق مبارات، همانند طلاق خلع بوده؛ یعنی، زن برای جلب رضایت شوهر، مهریه خود یا بخشی از آن را به شوهر می بخشد؛ با این تفاوت که اولا، کراهت و تنفر، در اینجا دوطرفه بوده؛ ثانیا، مالی که زن به شوهر می بخشد، نباید بیشتر از مهریه وی باشد. در این نوع از طلاق بائن نیز، به تناسب مهریه ای که از جانب زن، بخشش و بذل می شود، مهریه به زن تعلق نمی گیرد.

طلاق بائن پس از سه وصلت

چنانچه، شوهر، زن را سه مرتبه طلاق داده و بعد از هر مرتبه، از طریق رجوع یا ازدواج مجدد، برای برقراری رابطه زوجیت با همسر خود، اقدام نماید، در مرتبه سوم، طلاق، حتما طلاق بائن می باشد. در طلاق بائن، بعد از سه مرتبه وصلت متوالی نیز مهریه به زن، تعلق گرفته و منعی برای دریافت مهریه، از جانب زوجه، در قانون وجود ندارد.
حتما بخوانید : طلاق بائن و انواع آن

مهریه در طلاق بائن غیرمدخوله

در بخش قبل، به این سوال پاسخ داده که آیا مهریه در طلاق بائن به زن تعلق می گیرد یا نه. همچنین، گفتیم که به طور کلی، در طلاق بائن نیز زن، حق دریافت مهریه را دارد، اما میزن مهریه ای که وی می تواند در این نوع از طلاق دریافت نماید، بستگی به این عامل داشته که طلاق صورت گرفته، از کدام یک از انواع طلاق بائن است.

اما یکی از انواع طلاق بائن، طلاق بائن غیرمدخوله بوده؛ منظور از طلاق بائن غیرمدخوله، طلاقی است که در هنگام انجام آن، زوجه ، باکره است. به عبارت دیگر، پس از وقوع نکاح و قبل از طلاق، نزدیکی و رابطه جنسی، میان زوجین، واقع نشده و زوجه همچنان دوشیزه می باشد.

سوال مهمی که در رابطه با طلاق بائن غیرمدخوله، مطرح می شود، مساله مهریه زوجه و اجرا گذاشتن مهریه در دوران عقد می باشد. با این توضیح که آیا در صورت وقوع طلاق بائن غیرمدخوله، مهریه به زن تعلق می گیرد یا خیر؟ و در صورتی که پاسخ این سوال، مثبت بوده، میزان مهریه تعلق گرفته به زوجه، چقدر می باشد؟

در پاسخ به سوال فوق، باید گفت که وضعیت مهریه در طلاق بائن غیرمدخوله، تا حدی با وضعیت مهریه در سایر اقسام طلاق بائن، متفاوت می باشد؛ با این توضیح که اگرچه، به موجب ماده 1082 قانون مدنی: « به مجرد عقد ، زن مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد درآن بنماید ... » و این مالکیت زن، شامل تمام مهریه شده، اما مطابق ماده 1092 همان قانون، اگر طلاق، قبل از نزدیکی و رابطه جنسی میان زوجین، واقع شده باشد، زن، مستحق نیمی از مهریه تعیین شده در عقد می باشد.

بنابراین، در صورتی که در طلاق بائن غیرمدخوله، پیش از وقوع طلاق، زوجه، مهریه خود را دریافت نکرده باشد، بعد از طلاق، تنها می تواند نیمی از مهریه خود را مطالبه و دریافت کند؛ اما اگر، زن، قبل از طلاق، تمام مهریه خود را دریافت کرده باشد، با وقوع طلاق، ملزم است تا نیمی از مهریه دریافت شده را به شوهر، برگردانده و مسترد نماید.
حتما بخوانید : طلاق بائن غیرمدخوله

 
بذل مهریه در طلاق بائن

در بخش قبل، در مورد مهریه دختر باکره، توضیح داده و گفتیم که در صورتی که در طلاق بائن غیرمدخوله، پیش از وقوع طلاق، زوجه، مهریه خود را دریافت نکرده باشد، بعد از طلاق، تنها می تواند نیمی از مهریه خود را مطالبه و دریافت کند؛ اما اگر، زن، قبل از طلاق، تمام مهریه خود را دریافت کرده باشد، با وقوع طلاق، ملزم است تا نیمی از مهریه دریافت شده را به شوهر، برگردانده و مسترد نماید.

مساله مهم دیگری که در رابطه با مهریه طلاق بائن، مطرح شده، بحث بذل مهریه می باشد. با این توضیح که آیا زن، در طلاق بائن نیز می تواند مهریه خود یا بخشی از آن را بذل کرده یا نه؟ و در صورت داشتن حق بذل، چه میزان از مهریه، قابل بذل می باشد؟ پیش از آنکه به مساله بذل مهریه در طلاق بائن پرداخته شود، لازم است تا کمی در مورد بذل مهریه صحبت نماییم.

بذل مهریه، به معنی بخشش مهریه می باشد. در بذل مهریه، زوجه، تمام یا بخشی از مهریه خود را به شوهر بخشیده تا بتواند رضایت شوهر را برای طلاق یا امر دیگری، مانند واگذاری حضانت فرزندان، جلب نماید. از آنجا که مقررات بذل مهریه در طلاق بائن، در اقسام آن، متفاوت بوده، در این بخش، به تفصیل در مورد مساله بذل مهریه در طلاق بائن، در رابطه با اقسام متفاوت این نوع از طلاق، صحبت خواهیم کرد.

بذل مهریه در طلاق بائن غیرمدخوله

در طلاق بائن غیرمدخوله، بذل مهریه با مشکل خاصی، مواجه نبوده و بنابراین، زوجه می تواند مهریه خود را تا اندازه ای که حق مطالبه آن را داشته، یعنی تا میزان نصف آن، به شوهر بخشیده و به این ترتیب، با ابراء ذمه شوهر و دریافت رضایت وی، برای طلاق اقدام نماید.

بذل مهریه در طلاق بائن یائسه

وضعیت بذل مهریه در طلاق بائن یائسه نیز دقیقا مانند بذل مهریه در طلاق بائن غیرمدخوله می باشد؛ با این توضیح که زوجه می تواند مهریه خود را به شوهر بذل نموده و در این مورد، محدودیتی برای میزان بذل مهریه در طلاق بائن وجود نداشته. تنها تفاوت موجود در این مورد، آن است که از آنجا که زوجه یائسه، حق مطالبه تمام مهریه را داشته، می تواند تمام مهریه خود را نیز به شوهر، بذل نماید.

بذل مهریه در طلاق بائن خلع

در طلاق بائن خلع، زن، به دلیل کراهت و تنفری که از شوهر داشته، مهریه خود یا بخشی از آن یا حتی مالی مازاد بر مهریه را به شوهر داده و به این ترتیب، با جلب رضایت شوهر، برای طلاق، اقدام می نماید. بنابراین، اساس این طلاق بر بخشیدن بخشی از مهریه یا تمام آن، به شوهر بوده و لذا، بذل مهریه در طلاق بائن خلع، چه از نظر امکان انجام و چه از نظر میزان مهریه بذل شده، با محدودیتی مواجه نمی باشد و زن می تواند هر اندازه از مهریه خود را به شوهر بذل کرده و حتی بیش از میزان مهریه را به شوهر خود پرداخته و رضایت وی را برای طلاق جلب نماید.

بذل مهریه در طلاق بائن مبارات

طلاق مبارات، همانند طلاق خلع بوده؛ یعنی، زن برای جلب رضایت شوهر، مهریه خود یا بخشی از آن را به شوهر می بخشد؛ با این تفاوت که کراهت و تنفر، در اینجا دوطرفه می باشد. از آنجا که مطابق ماده 1147 قانون مدنی، در طلاق بائن مبارات، مالی که زن به شوهر می بخشد، نباید بیشتر از مهریه وی باشد، در این نوع از طلاق بائن، بذل مهریه، حداکثر تا مهریه توافق شده، امکان پذیر بوده و بیش از آن، امکان بذل برای زوجه وجود نخواهد داشت.

بذل مهریه در طلاق بائن پس از سه وصلت

وضعیت بذل مهریه در طلاق بائن پس از سه وصلت متوالی، نیز دقیقا مانند بذل مهریه در طلاق بائن یائسه می باشد؛ با این توضیح که زوجه می تواند تمام یا بخشی از مهریه خود را به شوهر بذل نموده و در این مورد، محدودیتی برای میزان بذل مهریه در طلاق بائن وجود ندارد.
بیشتر بخوانید : شرایط بخشیدن مهریه

 
رجوع از بذل مهریه در طلاق بائن

در بخش قبل، در مورد بذل مهریه در طلاق بائن، صحبت کرده و توضیح دادیم که از آنجا که مقررات بذل مهریه در طلاق بائن، در اقسام آن، متفاوت بوده، مساله بذل مهریه در طلاق بائن، در رابطه با اقسام متفاوت این نوع از طلاق، دارای حکم مشابهی نبوده و امکان و میزان بذل مهریه در طلاق بائن، در انواع این طلاق، دارای قوانین متفاوتی می باشد.

اما پس از آنکه زوجه، مهریه خود را به شوهر ، بذل و بخشش نمود، ممکن است پشیمان شده و بخواهد برای دریافت مجدد مهریه خود اقدام نماید. در این صورت، این سوال مطرح می شود که آیا رجوع از بذل مهریه در طلاق بائن، امکان پذیر می باشد یا خیر؟ از آنجا که در مورد رجوع از بذل مهریه در طلاق بائن، نیز همانند بذل آن، در اقسام مختلف طلاق بائن، احکام متفاوتی وجود داشته، لازم است تا مساله رجوع از بذل مهریه در طلاق بائن، در انواع آن، به طور جداگانه، مورد بررسی قرار گیرد.

رجوع از بذل مهریه در طلاق بائن غیرمدخوله

رجوع از بذل مهریه در طلاق بائن غیرمدخوله، در هیچ یک از انواع بخشش مهریه، امکان پذیر نمی باشد. بنابراین، تفاوتی ندارد که زوجه، شوهر را از مهریه ابرا کرده، یا صرفا اقرار به دریافت مهریه نموده، یا به نحو ساده ای از عبارت بذل برای بخشش مهریه استفاده کرده و یا اینکه مهریه خود را به شوهر، هبه (هدیه) کرده باشد. البته، در مورد هبه، میان دادگاه های خانواده، اختلاف نظر بوده و برخی اعتقاد دارند که در صورتی که بخشش مهریه، در قالب هبه باشد، از آنجا که هبه قابل رجوع بوده، رجوع از بذل مهریه در طلاق بائن نیز امکان پذیر خواهد بود.

رجوع از بذل مهریه در طلاق بائن یائسه

رجوع از بذل مهریه در طلاق بائن یائسه نیز دقیقا مانند رجوع از بذل مهریه در طلاق بائن غیرمدخوله می باشد؛ با این توضیح که در هیچ یک از انواع بخشش مهریه از طریق ابرا، اقرار به دریافت آن، بذل و هبه مهریه، رجوع از بذل مهریه، برای زوجه، امکان پذیر نمی باشد.

رجوع از بذل مهریه در طلاق بائن خلع

رجوع از بذل مهریه در طلاق بائن خلع، دارای احکام متفاوتی از سایر انواع طلاق بائن می باشد؛ با این توضیح که مطابق مقررات قانون مدنی، در طلاق خلع، شوهر نمی تواند در دوران عده، به زن رجوع نماید، مگر اینکه زن از مهریه بذل شده رجوع کند. بنابراین، رجوع از بذل مهریه در طلاق بائن خلع، امکان پذیر بوده و زن می تواند تنها تا پایان مدت عده، از مهریه بذل شده، رجوع کرده و آن را از شوهر، مطالبه نماید.

رجوع از بذل مهریه در طلاق بائن مبارات

رجوع از بذل مهریه در طلاق بائن مبارات، دارای قوانین کاملا یکسانی با رجوع از بذل مهریه در طلاق بائن خلع می باشد؛ بنابراین، در طلاق مبارات نیز رجوع از بذل مهریه، امکان پذیر بوده و زن می تواند تنها تا پایان مدت عده، از مهریه بذل شده، رجوع کرده و آن را از شوهر، مطالبه کند.

رجوع از بذل مهریه در طلاق بائن پس از سه وصلت

رجوع از بذل مهریه در طلاق بائن پس از سه وصلت، همانند رجوع از بذل مهریه در طلاق بائن غیرمدخوله و یائسه بوده؛ یعنی، در هیچ یک از انواع بخشش مهریه از طریق ابرا، اقرار به دریافت آن، بذل و هبه مهریه، رجوع از بذل مهریه، برای زوجه، امکان پذیر نمی باشد.