طلاق چیست و انواع آن کدام است؟

ناطقان: در شرایط فعلی جامعه ما بدلیل مشکلات عمده ای که در خانواده ها ایجاد می شود، به نظر می رسد که فرهنگ طلاق نیز باید در جامعه آموزش داده شود. یعنی اگر زن و شوهری به هر دلیلی قصد جدایی از یکدیگر را دارند، نباید به یکدیگر توهین نموده و با طرح انواع دعاوی حقوقی یا کیفری علیه یکدیگر، مشکلات ایجاد شده را بیشتر نمایند.

مطابق با قانون مدنی، حق طلاق در زُمره حقوق متعلق به زوج (مرد) می باشد. ماده ١١٣٣ قانون مدنی مقرر می دارد:

"مرد می تواند با رعایت شرایط مقرر در این قانون با مراجعه به دادگاه تقاضای طلاق همسرش را بنماید.”

بنابراین شوهر یا زوج هرگاه که بخواهد می تواند بدون اثبات دلیل خاصی زن خود را طلاق بدهد. طلاق باید به صیغه طلاق و در حضور لااقل دو نفر مرد عادل که طلاق را بشنوند واقع گردد.

مطلب مرتبط: چگونگی انجام ملاقات فرزند مشترک بعد از طلاق
انواع طلاق از لحاظ حق رجوع

نوع طلاق با توجه به شرایط طرفین و دلایل وقوع طلاق توسط دادگاه رسیدگی کننده به دعوای طلاق مشخص می گردد و در رأی دادگاه قید می شود که طلاق از چه نوعی است. در ذیل به انواع طلاق اشاره می گردد.

الف) طلاق رِجعی: طلاق رجعی به طلاقی گفته می شود که بموجب آن در مدت عِده برای مرد حق رجوع وجود دارد یعنی مرد اگر بخواهد می تواند در این مدت رجوع کند و به زندگی مشترک برگردد و زن نیز مکلف به انجام وظایف زناشویی است و نمی تواند مانع رجوع شود.

عِده چیست؟ مدت زمانی پس از طلاق است که بعد از گذشت آن مدت، زن می تواند با مرد دیگری ازدواج نماید. در طلاق رجعی مدت عده سه ماه و ده روز است.
رجوع به چه صورت انجام می گیرد؟

حق رجوع مرد حتی با قرارداد هم قابل اسقاط نیست.

در زمان رجوع نیازی به نکاح و عقد مجدد و خواندن صیغه نکاح نیست. یعنی وقتی مرد رجوع نماید، ازدواج اول با همان شرایط و مهریه قبلی ادامه می یابد.

در قانون شرایط خاصی برای رجوع در نظر گرفته نشده است در واقع هر لفظ یا عملی که نشان از برگشت مرد به زندگی مشترک داشته باشد، کفایت می کند.

مطابق با ماده ۴٩ قانون حمایت خانواده:

"چنانچه مردی بدون ثبت در دفاتر رسمی به ازدواج دائم، طلاق یا فسخ نکاح اقدام یا پس از رجوع تا یک ماه از ثبت آن خودداری یا در مواردی که ثبت نکاح موقت الزامی است از ثبت آن امتناع کند، ضمن الزام به ثبت واقعه به پرداخت جزای نقدی درجه پنج (٨٠ میلیون ریال تا ١٨٠ میلیون ریال و یا حبس تعزیری درجه هفت ٩١ روز تا ۶ ماه) محکوم می‌شود. این مجازات در مورد مردی که از ثبت انفساخ نکاح و اعلام بطلان نکاح یا طلاق استنکاف کند نیز مقرر است.”

نکته: ثبت رجوع الزامی است.
طلاق چیست؟
طلاق چیست؟ – عدالتسرا

ب) طلاق بائن: در این طلاق در مدت عِده، مرد حق رجوع ندارد یعنی با جاری شدن صیغه طلاق میان طرفین، دیگر برای مرد امکان رجوع وجود ندارد نه در دوران عده و نه بعد از پایان یافتن آن. مدت عده در طلاق بائن چهار ماه و ده روز می باشد.

ماده ١١۴۵ قانون مدنی مقرر می دارد:

"در موارد ذیل طلاق بائن است:

    طلاقی که قبل از نزدیکی واقع شود.
    طلاق یائسه.
    طلاق خلع و مبارات مادام که زن رجوع به عوض نکرده باشد.
    سومین طلاق که بعد از سه وصلت متوالی به عمل آید اعم از این که وصلت در نتیجه رجوع باشد یا در نتیجه نکاح جدید.”

طلاق خُلْع: طلاقی است که زن بواسطه کراهتی که از مرد دارد با بخشیدن مالی که می تواند تمام یا بخشی از مهریه یا چیزی بیش از آن باشد به مرد می دهد تا او را راضی به طلاق نماید.

طلاق یائسه: زنی که به اقتضای سن معمولاً پنجاه سالگی، عادت زنانگی نمی بیند و زمان بارداری او به پایان رسیده است.

طلاق مُبارات: طلاقی است که کراهت از طرفین (زن و مرد) نسبت به یکدیگر است. در این صورت مالی که بخشیده می شود بیش از مهریه نیست.

مطلب مرتبط: هر آنچه که لازم است در مورد نحله بدانید
انواع طلاق از لحاظ متقاضی

    طلاق به درخواست مرد
    طلاق به درخواست زن
    طلاق توافقی

طلاق به درخواست مرد:

مطابق با قوانین موضوعه ایران حق طلاق متعلق به مرد است به این معنا که او برای انجام این امر نیاز به اثبات هیچ چیزی ندارد و باید به دادگاه خانواده مراجعه و تقاضای طلاق نماید اما پس از صدور گواهی عدم امکان سازش و قبل از ثبت طلاق، باید تکلیف تمام حق و حقوق مالی زن از قبیل مهریه، نفقه، اجرت المثل را تعیین نماید یعنی یا پرداخت نماید و یا اینکه رأی به اعسار (عدم تمکن مالی) او صادر گردد.

بعضی از زنان و مردان تصور می کنند که برای طلاق می توانند مستقیماً به دفتر رسمی طلاق مراجعه کنند و درخواست ثبت آن را بنمایند.

این تصور کاملاً اشتباه است. در ابتدا باید از طریق دفاتر خدمات قضایی دادخواست طلاق را ارائه داد و بعد با ارجاع دادخواست به دادگاه خانواده، پس از انجام تشریفات قانونی لازم توسط دادگاه، با صدور گواهی عدم امکان سازش که در قالب رأی صادر می گردد، طرفین باید ظرف سه ماه نسبت به ثبت آن در دفتر رسمی طلاق حاضر شوند.

در صورت عدم حضور ظرف سه ماه، گواهی عدم امکان سازش باطل می گردد و مجدداً باید طرح دعوا نمود.

 
طلاق به درخواست زن:

هر چند مطابق با قوانین ایران حق طلاق متعلق به مرد است، اما در مواردی زن می تواند از دادگاه تقاضایی صدور حکم طلاق نماید که البته بسیار سخت می باشد.

مطلب مفید: بررسی شرایط دوازده گانه عقدنامه ازدواج

ماده ١١٢٩ قانون مدنی:

"در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه و عدم امکان اجراء حکم محکمه و الزام او به دادن نفقه زن می‌تواند برای طلاق به حاکم‌، رجوع کند و حاکم شوهر او را اجبار به طلاق می‌نماید. همچنین است در صورت عجز شوهر از دادن نفقه.”

در این مورد زن ابتدا باید در دادگاه خانواده، دادخواست مطالبه نفقه بدهد و بعد از صدور حکم محکومیت مرد و عدم اجرای آن، می تواند تقاضای طلاق نماید.

طلاق توافقی:

طلاق توافقی طلاقی است که با رضایت کامل زوجین و بر مبنای توافقات مشترک آنان در یک دادخواست واحد و یا توسط وکیل دادگستری انجام می گیرد. در این طلاق معمولاً عدم رضایت و ناسازگاری زن و شوهر به حدی است که دو طرف تصمیم می گیرند بصورت توافقی، از یکدیگر جدا شوند.

در طلاق توافقی، زوجین هر دو متقاضی طلاق می باشند و در مورد تمامی مسائل از قبیل حق و حقوق مالی زن و همچنین حضانت فرزند مشترک، ملاقات فرزند، نفقه فرزند و … توافق می نمایند.

مطلب مرتبط: شرایط جدید انجام طلاق توافقی

جهت ثبت دادخواست طلاق توافقی، می بایست زوجین با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی (در صورت عدم تشکیل دفاتر خدمات قضایی بایستی مستقیماً به دادگاه خانواده مراجعه نمود) دادخواست خود را کتباً نوشته و امضاء کرده و تقدیم دادگاه نمایید. دادگاه پس از تعیین وقت رسیدگی و ابلاغ آن به زوجین، موضوع را بررسی می نماید.

در این صورت اگر زن و شوهر وکیل داشته باشند نیازی به حضور آنان در دادگاه نمی باشد. در جلسه دادگاه، قاضی پس از شنیدن اظهارات طرفین، آنها را به دفتر مشاور خانواده معرفی و پس از آن با اخذ نظر کارشناس خانواده، مبادرت به صدور رأی به عدم امکان سازش می نماید.

پس از آن طرفین با مراجعه به یکی از دفاتر رسمی طلاق و در حضور دو نفر شاهد عادل، خطبه عقد را جاری و در شناسنامه آنها درج و طلاق نامه صادر می گردد.