شرایط وجوب نفقه زوجه ،در قانون مدنی و کیفری ایران نسبت به پرداخت نفقه تاکید بسیار شده است و نتیجه این است که مردان ملزم به پرداخت حق و حقوق شرعی و قانونی همسرخود که شامل همۀ نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل، هزینههای درمانی و بهداشتی و نیز خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض می باشند
ناطقان: که شوهر مکلف است همه آنها را متناسب با وضعیت خانوادگی و اجتماعی زن فراهم کرده و در اختیار او قرار دهد و این الزام تنها در ازدواج دائم بر عهده شوهر بوده و در نکاح منقطع، شوهر ملزم به پرداخت نفقه نیست و نفقه زوجه نیز در شرایطی که قانون مشخص نموده بر عهده زوج میباشد در شرایطی که زوج از پرداخت نفقه خودداری نماید یا زن مستحق دریافت نفقه باشد موجبات طرح دعاوی خانوادگی از جمله مطالبه نفقه یا دعوای تمکین مطرح میشود.
ماده ۱۱۰۲ شرایط وجوب نفقه زوجه
ماده ۱۱۰۲ قانون مدنی بیان میدارد : « همین که نکاح بهطور صحت واقع شد روابط زوجیت بین طرفین موجود و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار میشود».
دو شرط زیر برای وجوب نفقه زوجه ضروری است:
یک: دایمی بودن عقد که قانون مدنی در ماده ۱۱۰۶ تصریح دارد: در عقد دایم نفقه زوجه به عهده شوهر است.
دو : تمکین کامل زوجه : در صورتی که زنی به همسر خود تمکین نکند، عنوان ناشزه بر وی تعلق می گیرد و در نتیجه پرداخت نفقه از عهده شوهر وی ساقط می شود.
یک نکته در شرایط وجوب نفقه زوجه
نکته : بر طبق ماده ۱۱۱۵ قانون مدنی اگر زن بتواند ثابت کند زندگی مشترک او با شوهر ضرر مالی، شرافتی یا بدنی به همراه دارد، دادگاه او را محکوم به تمکین نخواهد کرد که در این صورت تمکین نکردن باعث از بین رفتن نفقه نمی گردد.
اما نکته دیگر در در شرایط وجوب نفقه زوجه
نفقه زن دائم مقدم بر نفقه فرزندان است، مثلاً هرگاه کسی زن دائم (عقد دائم) و پدر و مادری دارد که مستحق نفقه میباشند در این صورت باید همسر دائمی خود را ابتدا نفقه اش را پرداخت نماید و سپس اگر توانایی داشت به پدر و مادرش پرداخت نماید.