مفهوم عدم تمکین ،بعد از اینکه عقد نکاح بطور صحیح واقع شود، هر یک از زوجین (زن و مرد) در مقابل یکدیگر به انجام وظایف مشخصی متعهد می گردند، تمکین در واقع به معنای انجام وظایف زناشویی توسط زوجه (زن) می باشد.
ناطقان: هرگاه زن همسرش را تمکین نکند و در اصطلاح حقوقی ناشزه شود، همسر میتواند به دادگاه و محکمه حقوقی مراجعه کند و الزام زن را به تمکین خواستار شود. به علاوه، زن نمیتواند در مدتی که تمکین نمیکند از همسر خود طلب نفقه داشته باشد.
به عبارت دیگر اگر زن بدون هیچگونه مانعِ شرعی از انجام وظایف و تکالیف زوجیت امتناع کند، استحقاق خود را برای دریافت نفقه از دست میدهد. بنابراین اگر زن برای عدم اطاعت از خواستههای مشروع همسر خویش، عذر موجه و قانونی داشته باشد نفقه به او تعلق خواهد گرفت. به عنوان نمونه وضعیتی را تصور کنید که زن به علت خطری که از جانب همسرش متوجه اوست (مثلا شوهر دچار ناراحتی روحی و عصبی است) از ماندن در خانهی همسر امتناع میکند. در این صورت نمیتوان منکرِ تعلقِ حقِ نفقه به آن زن شد.
در ادامه مفهوم عدم تمکین
از طرف دیگر، همانگونه که بیان شد ممکن است مردی نیز ناشز شود و به وظایف خویش عمل نکند. در اینصورت زن میتواند با مراجعه به دادگاه الزام همسر را به انجام وظایف و تکالیف قانونی و شرعی خود درخواست کند. نشوز مرد ، سوءِ معاشرت یا همان بدرفتاری تلقی میشود و میتواند از مصادیق عسر و حرج باشد و طبق قانون زن میتواند با طی مراحل قانونی، دادخواست طلاق بدهد.