خیار رویت و تخلف از وصف

ناطقان: خیارات در حقوق به این منظور تعریف شده اند تا در صورتی که یکی از دو طرف قرارداد در موقعیتی قرار گرفت که قرارداد به ضرر او بود، بتواند از حق فسخ قرارداد استفاده کند. از این رو انواع خیارات در قانون را می‌توان نام برد مانند خیار غبن، خیار تبعض صفقه، خیار حیوان، خیار تدلیس، خیار عیب و … که هر کدام در شرایط ویژه می‌تواند منجر به فسخ قرارداد شود. یکی از انواع خیارات، خیار رویت و تخلف از وصف است. خیار رویت و تخلف از وصف در ماده ۴۱۰ قانون مدنی به این ترتیب تعریف شده است: ” هر گاه کسی مالی را ندیده و آن را فقط به وصف بخرد بعد از دیدن اگر دارای اوصافی که ذکر شده است نباشد مختار می‌شود که بیع را فسخ کند یا به همان نحو که هست قبول نماید "؛ بنابراین وقتی کسی مالی را ندیده باشد و صرفا با توجه به اوصافی که از آن شنیده است، اقدام به خرید آن می‌کند، ولی بعد از تحویل گرفتن کالا متوجه می‌شود که کالا فاقد ویژگی‌هایی است که درباره آن شنیده بود، هم می‌تواند معامله را فسخ کند و هم می‌تواند آن را به همان ترتیبی که هست بپذیرد و در این باره این مشتری است که تصمیم می‌گیرد.

شرایط اعمال خیار رویت و تخلف از وصف

برای اینکه خیار رویت و تخلف از وصف اعمال شود باید یکی سری شرایط وجود داشته باشد تا در صورت آن با استناد به این خیار بتوان اقدام به فسخ قرارداد کرد.

۱- اولین شرط از شرایط اعمال خیار رویت و تخلف از وصف این است که مالی که موضوع معامله است، یک مال معین باشد. مال معین مالی است که بتوان آن را در عالم واقعیت نشان داد و مشخص باشد مانند خودرو پراید نوک مدادی مدل سال ۹۰؛ بنابراین خیار رویت و تخلف از وصف، در مورد مال کلی کاربرد ندارد. در مثال فوق در صورتی که خریدار پس از مشاهده خودرو متوجه تفاوت وصف شود، حق فسخ معامله خودرو را دارد.

۲- دومین شرط از شرایط خیار رویت و تخلف از وصف این است که این خیار در صورتی قابلیت اعمال دارد که کالای مورد معامله یا همان مبیع قبل از اینکه معامله شود، رویت نشده باشد؛ یعنی خریدار آن را ندیده باشد و تنها به صرف شنیدن اوصافی درباره آن قصد خرید آن را کرده باشد و بعد از رویت متوجه شود که کالا ویژگی‌هایی که در موردش ذکر شده بود و باعث ترغیب او به انجام معامله شده بود را ندارد؛ بنابراین در صورتی که کالا قبل از خرید به هر طریقی رویت شود، دیگر امکان استناد به این خیار وجود ندارد.

۳- در صورتی که برای مال مورد معامله ویژگی‌هایی در نظر گرفته نشده باشد و بدون رویت خریداری شود، دیگر امکان استناد به خیار رویت و تخلف از وصف وجود ندارد، زیرا همانطور که نام این خیار برمی آید، اعمال آن مربوط به زمانی است که وصفی برای مبیع در نظر گرفته شده باشد و بعد از دیدن کالا، متوجه عدم وجود وصف ذکر شده در آن شویم.

۴- اعمال خیار رویت و تخلف از وصف فوری است. یعنی به محض اینکه مشتری از عدم وجود وصف مورد نظر در کالا مطلع شد، باید آن را اعلام کند و از حق فسخ خود استفاده کند در غیر این صورت سکوت او به منزله رضایت و پذیرفتن قرارداد به همان ترتیب در نظر گرفته خواهد شد.