جزئیات دیه چشایی

ناطقان: میزان دیه از بین بردن حس چشایی، در سال ۱۴۰۱، به این صورت بوده که از بین بردن حس چشایی یا نقصان و کاهش آن، به تنهایی، ارش داشته، اما در صورتی که بر اثر آسیب به یکی دیگر از اعضا، اتفاق بیفتد، دیه آن عضو، به ارش چشایی، اضافه می‌گردد. همچنین، در فرض از بین بردن حس چشایی با قطع تمام زبان، تنها دیه قطع زبان، یعنی مبلغ ۶۰۰ میلیون تومان، پرداخت خواهد شد.

قانون مجازات اسلامی، در رابطه با جنایت‌های وارده بر اعضای بدن و منافع آن، دو نوع مجازات قصاص عضو و دیه را تعیین کرده است. دیه، در این قانون، به تبعیت از شرع، به دو نوع دیه مقدر که میزان آن، در قانون، مشخص شده و دیه غیر مقدر که میزان آن، در قانون، تعیین نشده و توسط قاضی و پس از اظهار نظر پزشکی قانونی، تعیین می‌گردد، تقسیم شده است. به دیه غیر مقدر، ارش نیز گفته می‌شود.

یکی از منافع و حواس بدن که در قانون مجازات اسلامی، برای آن، دیه تعیین شده است، حس چشایی می‌باشد. از آنجایی که حس چشایی با لذت انسان از غذا خوردن، در ارتباط بوده و فقدان آن، علاوه بر جسم، روان افراد را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد، قانونگذار، به این حس، توجه ویژه‌ای داشته و میزان دیه و ارش آن در فروض مختلف، مشخص کرده است که این میزان، گاه تا دیه کامل انسان، یعنی مبلغ ۶۰۰ میلیون تومان نیز می‌رسد.

دیه از بین بردن حس چشایی

قانونگذار، در قانون مجازات اسلامی، در رابطه با جنایت‌های وارده بر اعضای بدن و منافع آن، نظیر عقل و حس بویایی، به طور کلی، دو نوع مجازات را تعیین کرده است که آن دو مجازات، عبارتند از: قصاص عضو و دیه.

قصاص عضو، مجازاتی است که برای جنایت‌های عمدی در نظر گرفته شده است. به عنوان مثال، در جایی که جانی (جنایتکار)، دست قربانی را قطع کند، در صورت وجود شرایط لازم، دست جانی، قطع می‌شود.

اما، گاهی، جنایت وارده، غیر عمدی بوده یا اینکه در جنایت عمدی، شرایط قصاص وجود ندارد و یا اینکه جانی و مجنی علیه (فرد آسیب دیده) به دریافت دیه به جای قصاص، توافق می‌کنند؛ در این موارد، لازم است تا مالی، تحت عنوان دیه، به مجنی علیه، پرداخت شود.

دیه، در قانون مجازات اسلامی، به تبعیت از شرع، به دو نوع تقسیم شده است: دیه مقدر که میزان آن، در قانون، مشخص شده و دیه غیر مقدر که میزان آن، در قانون، تعیین نشده و توسط قاضی و پس از اظهار نظر پزشکی قانونی، تعیین می‌گردد. به دیه غیر مقدر، ارش نیز گفته می‌شود.

یکی از منافع و حواس بدن که در قانون مجازات اسلامی، برای آن، دیه تعیین شده است، حس چشایی می‌باشد. از آنجایی که حس چشایی با لذت انسان از غذا خوردن، در ارتباط بوده و فقدان آن، علاوه بر جسم، روان افراد را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد، قانونگذار، به این حس، توجه ویژه‌ای داشته و میزان دیه و ارش آن در فروض مختلف، مشخص کرده است.

برای اینکه به این سوال، پاسخ دهیم که دیه از بین بردن حس چشایی در سال ۱۴۰۱ چه میزان می‌باشد، لازم است، دو فرض را از یکدیگر جدا کرده و میزان دیه چشایی، در هر یک از دو فرض را به طور جداگانه، توضیح دهیم. این دو فرض، عبارتند از:

در فرضی که حس چشایی از بین می‌رود، بدون اینکه آسیبی به سایر اعضا یا حواس بدن وارد شود، میزان دیه از بین بردن حس چشایی، در ماده ۶۹۵ قانون مجازات اسلامی، تعیین شده است. به موجب این ماده: «از بین بردن حس چشایی … موجب ارش است.» بنابراین، در فرض از بین رفتن حس چشایی، بدون آسیب به سایر اعضا یا حواس بدن، ارش تعیین شده که میزان ارش، با توجه به نرخ دیه سال ۱۴۰۱، پس از اظهارنظر پزشکی قانونی، توسط قاضی پرونده، تعیین می‌گردد.

در فرض دوم، از بین بردن حس چشایی، نتیجه آسیب وارد کردن بر یکی دیگر از اعضا یا حواس بدن، می‌باشد. در این حالت، میزان دیه از بین بردن حس چشایی، تابع حکم قسمت انتهایی ماده ۶۹۶ قانون مجازات بوده که در این رابطه، مقرر داشته: «. اگر با جنایت بر غیر زبان، چشایی از بین برود… دیه یا ارش آن جنایت، بر ارش چشایی، افزوده می‌گردد.»

در نتیجه، در فرض از بین رفتن حس چشایی که همراه با آسیب به سایر اعضا یا حواس بدن باشد، ابتدا دیه یا ارش آن عضو یا حس، تعیین شده و سپس، ارش حس چشایی، تعیین می‌گردد و مجموع این دو، میزان دیه چشایی، خواهد بود.

به عنوان مثال، اگر در اثر از بین بردن بویایی یک شخص، حس چشایی وی نیز از بین برود، ابتدا، میزان دیه بویایی، مشخص می‌گردد که یک دیه کامل بوده و میزان آن، مطابق نرخ دیه سال ۱۴۰۱، مبلغ ۶۰۰ میلیون تومان می‌باشد. سپس، ارش حس چشایی نیز محاسبه گردیده و حاصل جمع دیه بویای و ارش چشایی، مبلغی است که باید در نهایت، توسط جانی به فرد آسیب دیده، پرداخت شود.

دیه نقصان و کاهش حس چشایی

در فرض اول، ضرب و جرح وارده، صرفا موجب نقصان و کاهش حس چشایی شده و آسیبی به سایر اعضا یا حواس بدن مجنی علیه، وارد نمی‌گردد، میزان دیه نقصان و کاهش حس چشایی، در این فرض، در ماده ۶۹۵ قانون مجازات اسلامی، مشخص شده که به موجب آن: «از بین بردن حس چشایی و نقصان آن، موجب ارش است.»

بنابراین، در فرض نقصان و کاهش حس چشایی، بدون آسیب به سایر اعضا یا حواس بدن، ارش تعیین شده که میزان ارش، با توجه به نرخ دیه ۱۴۰۱، پس از اظهارنظر پزشکی قانونی، توسط قاضی پرونده، تعیین می‌گردد.

در فرض دوم، در اثر آسیب وارد کردن بر یکی دیگر از اعضا یا حواس بدن، حس چشایی نیز نقصان و کاهش می‌یابد. در این حالت، میزان دیه نقصان و کاهش حس چشایی، مطابق قسمت انتهایی ماده ۶۹۶ قانون مجازات اسلامی، بدین صورت، مشخص می‌گردد: «. اگر با جنایت بر غیر زبان، چشایی از بین برود یا نقصان پیدا کند، دیه یا ارش آن جنایت، بر ارش چشایی، افزوده می‌گردد.»

با توجه به این ماده، در فرض نقصان و کاهش حس چشایی که همراه با آسیب به سایر اعضا یا حواس بدن باشد، در مرحله اول، دیه یا ارش آن عضو یا حس، تعیین شده و در مرحله بعد، ارش حس چشایی نیز تعیین می‌گردد و حاصل جمع این دو مبلغ، میزان دیه از بین بردن حس چشایی، خواهد بود.

به عنوان مثال، اگر از بین بردن عقل یک شخص، حس چشایی وی نیز از بین برود، ابتدا، میزان دیه از بین بردن عقل، مشخص می‌گردد که یک دیه کامل بوده و میزان آن، مطابق نرخ دیه سال ۱۴۰۱، مبلغ ۶۰۰ میلیون تومان می‌باشد. سپس، ارش حس چشایی نیز محاسبه گردیده و حاصل جمع دیه عقل و ارش چشایی، مبلغی است که باید در نهایت، توسط جانی به فرد آسیب دیده، پرداخت شود.

دیه از بین بردن حس چشایی با قطع زبان

در حالتی که تمام زبان، بر اثر ضرب و جرح وارده، قطع شده و حس چشایی از بین می‌رود، فقط دیه قطع زبان باید توسط جانی، پرداخت شود. دیه قطع تمام زبان، مبلغ دیه کامل انسان بوده و از آنجا که مطابق نرخ دیه سال ۱۴۰۱، مبلغ دیه کامل، ۶۰۰ میلیون تومان می‌باشد، میزان دیه از بین بردن حس چشایی، در حالت قطع کامل زبان، مبلغ ۶۰۰ میلیون تومان خواهد بود.

در حالتی که صرفا بخشی از زبان، قطع شده و به دنبال آن، حس چشایی از بین می‌رود یا نقصان و کاهش می‌یابد، تعیین میزان دیه چشایی، بستگی به دو فرض متفاوت داشته که عبارتند از:

اگر بخشی از زبان، قطع شده و از بین رفتن یا نقصان و کاهش حس چشایی، مربوط به همان قسمت زبان باشد، میزان ارش چشایی و دیه آن قسمت زبان، مقایسه می‌شود و هر کدام از ارش چشایی و دیه زبان که بیشتر باشد، همان مبلغ، پرداخت می‌گردد.

اگر بخشی از زبان، قطع شده و از بین رفتن یا نقصان و کاهش حس چشایی، مربوط به آن قسمت زبان نباشد، یک دیه، بایت زبان، تعیین شده و ارش چشایی نیز به طور جداگانه، تعیین می‌شود و مجموع این دو مبلغ، میزان دیه چشایی خواهد بود؛ مگر آنکه، این مبلغ، بیشتر از یک دیه کامل، یعنی بیش از ۶۰۰ میلیون تومان شده که در این حالت، فقط همان مبلغ دیه کامل، پرداخت می‌گردد.